فضاي مجازي و دنياي واقعي
محمد سلطاني‌فر
نمايندگان تازه مجلس شوراي اسلامي سعي دارند طرح‌هايي را كه سابقا تكرار شده، قابل عملكرد نبودند و در جهت منافع ملي و مصلحت نبودند را دوباره زنده و مطرح كنند. يكي از طرح‌هايي كه مجددا در مجلس مطرح شده است و از وزير مربوط به آن نيز سوال شد بحث ساماندهي يا به تعبيري فيلترينگ فضاي مجازي و سرو سامان دادن به اين فضا است. با هر عنواني كه بخواهيم با مساله فضاي مجازي برخورد كنيم، نمي‌توانيم وجوه مختلف آن را ناديده بگيريم و صرفا فقط جنبه فني، فرهنگي، ايدئولوژي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي يا جنبه سياسي، اين مساله را بدون در نظر گرفتن ديگر جنبه‌ها بررسي كنيم و براي آن حكم دهيم. اين مسائل در دنياي امروز مباحثي هستند كه در خلأ شكل نمي‌گيرند و ابعاد همه‌جانبه دارند. براي تصميماتي از اين دست بايد تبعات فني، تكنيكي، اقتصادي، اجتماعي، سياست‌هاي داخلي و خارجي آن را نيز شناسايي كنيم كه چه منافع و چه مضراتي را مي‌تواند براي ما داشته باشد. خواهش ما از نمايندگان مجلس اين است كه اندكي از نگاه تك‌بعدي به طرح‌هاي به ظاهر زيبا كه البته بخشي از آنها درستند، پرهيز كنند و ابعاد مختلف آن را در نظر بگيرند. توسعه در جهان امروز ديگر بستگي به تعداد صندلي در سالن سينما يا تيراژ مطبوعات كاغذي يا تعداد دستگاه راديو و تلويزيون ندارد. امروز توسعه ابعاد مختلفي دارد كه مهم‌ترين آنها دسترسي آزاد به اطلاعات است. پهناي باند امروز از مهم‌ترين مبناي توسعه دموكراسي و توسعه سياسي و توسعه ارتباطي است. امروز علاوه بر پهناي باند، ميزان پهنايي كه به آپلود كردن اطلاعات مي‌دهند اولاتر است از پهناي باندي كه به دانلود كردن اطلاعات مي‌دهند. چرا كه مي‌گويند ما بايد به قدري آزادي‌هاي فردي را بالا ببريم كه مردم امكان بارگذاري ايده‌ها و نظرات و حرف‌هاي خود را با دنيا داشته باشند. سال‌ها پيش مي‌گفتيم اگر تعداد صندلي سينما براي هر ده هزار نفر پنج عدد بالاتر برود توسعه ما به كشورهاي پيشرفته مي‌رسد يا اگر براي هر صد هزار نفر ده هزار روزنامه توليد مي‌شد مي‌گفتيم جامعه توسعه‌يافته است. امروز اما هيچ‌يك از اينها ملاكي نيست و آزادي‌هاي دسترسي به اطلاعات، بارگذاري اطلاعات و از اين دست ابعاد توسعه را شكل مي‌دهد. به همين جهت است كه نبايد تصميمي در مجلس بگيريم كه ابعاد منفي را در صحنه بين‌الملل رقم بزند يا تبعات آن را در صحنه‌هاي اقتصادي يا بين‌المللي و سياسي در جايي ديگر پرداخت كنيم. ما بايد امروز با دنيا مراوده بيشتري داشته باشيم و از مهم‌ترين راهكارهاي اين مراوده همين افزايش پهناي باند است. براي اينكه بتوانيم خواستگاه ايدئولوژيك حكومت و نمايندگان مجلس و دولت‌ها را در جهت بهبود فضاي مجازي دنبال كنيم، راهكار اين قضيه فيلترينگ كردن و بستن فضاي مجازي نيست. راه‌هايي كه گاهي با شكست مواجه مي‌شوند. راهكار منطقي اين قضيه سرمايه‌گذاري درست روي توليد محتوا است و ما بايد كفه توليد محتوايي را بر كفه توليد بي‌محتوايي سنگين‌تر كنيم. كساني را كه توليد محتواي درست و واقعي انجام مي‌دهند تشويق و مورد حمايت قرار دهيم. چه در جهت مذهبي، چه در جهت فرهنگي و چه در جهت اجتماعي به گونه‌اي محتوا را بارگذاري كنيم كه كفه اين ترازو به كفه بي‌محتوايي بچربد. وقتي كساني كه در حوزه‌هاي مختلف حرفي براي گفتن دارند را كمتر در اين فضاها مي‌بينيم طبيعي است كه بي‌محتوايي كفه سنگين‌تري پيدا مي‌كند. بايد براي كساني كه درست توليد محتوا مي‌كنند امنيت قائل شويم و فضاي تشويقي را گسترده‌تر كنيم آنگاه مي‌توانيم به راحتي بر توليد بي‌محتوايي غلبه كنيم. همين اتفاق سبب مي‌شود رفته رفته كساني كه اخبار جعلي يا محتواي سبك توليد مي‌كنند همگي ياد بگيرند كه توليد محتوا مي‌تواند ارزش باشد و اين ارزش را دولت و حكومت مي‌تواند براي موضوع محتوا قائل باشد.