پته نفت را رو كنيد
رضا زندي
حالا زمان آن است كه «پته نفت» را رو كنيد. بشكه‌هاي نفت را به مردم بدهيد و بگذاريد آن را در سبد دارايي‌شان بگذارند. نه در حرف، كه به‌صورت واقعي نفت را به مردم بدهيد. نفت ايران، فعلا پشت ديوار بلند تحريم است، اين ديوار اما، بالاخره فروريختني است. امروزاگر نه، فردا حتما. اين روزها همه‌چيز دست به دست هم داده است تا بتوان مردم را واقعا مالك نفت كرد. چطور؟
١- از سال‌ها پيش مدام به اين فكر بودم كه چگونه مي‌توان عامه مردم را واقعا مالك نفت كرد. ديروز اتفاقي روي يك تخته طرحي را ديدم، همسو با آن فكر ساليان رفته. فرهنگ معين، براي «پته » يكي هم اين معني را نوشته است: «كاغذ مقوايي يا مهره فلزي كه به جاي پول به‌كار مي‌رفته ». آقاي رييس‌جمهور نفت را در پته‌هاي ١٠٠ بشكه‌اي به مردم بفروشيد. اين برگه‌ها، مي‌توانند حكم برگه‌هاي سهام راداشته باشند و آرام آرام بازار كاغذي نفت را در داخل ايران شكل دهند. چگونه؟
٢- اول پته‌هاي (اوراق) ١٠٠ بشكه‌اي نفت را درست كنيد. بعد اين پته‌ها را ٥ درصد پايين‌تر از فوب خليج فارس به مردم عرضه كنيد. همان‌طور كه پالايشگاه‌هاي داخلي از شركت ملي نفت مي‌خرند. حالا شركت‌هاي بيمه مي‌توانند با دريافت مثلا ٥درصد ارزش پته‌ها، اين اوراق را بيمه كنند. بنابراين خريداران پته‌هاي نفتي مي‌توانند مطمئن باشند كه حداقل به همان قيمتي كه پته‌هاي نفت را خريده‌اند مي‌توانند بفروشند و ضرر نخواهند كرد. چون پته‌هاي نفتي‌شان بيمه شده است.
٣- قيمت نفت برنت ديروز بشكه‌اي ٤١ دلار بود. بنابراين قيمت نفت، در حدود پاييني است و مي‌توان انتظار داشت كه در سال‌هاي آينده و با رهايي از شر كرونا و بهبود تقاضا، مقداري افزايشي باشد. پس مي‌توان به سودآوري پته‌هاي نفتي‌ها در بازه زماني بلندمدت اميدوار بود. براي كاهش ريسك ناشي از كاهش احتمالي قيمت نفت، دولت حتي مي‌تواند سود مشخصي را براي پته‌هاي نفتي در نظربگيرد. منتهي سود روي قيمت دلاري پته‌هاي نفتي نه قيمت ريالي. فرض كنيد سالي ٤ درصد روي ارزش دلاري پته‌ها در بازه سه‌ساله. تا اينجا ريسك خريدار كم مي‌شود.
٤- حالا مردم چطور مي‌توانند صاحب واقعي بشكه‌هاي نفت شوند؟ پته‌هاي نفتي مي‌تواند زمان سه‌ساله داشته باشد. در پايان اين زمان هر نفري كه به‌طور مثال حداقل ٥هزار پته دارد مي‌تواند به شركت ملي نفت مراجعه كرده و نفتش را چه براي فروش به پالايشگران داخلي چه براي صادرات دريافت كند. اگر خريد و فروش اين پته‌هاي نفتي، از ماليات معاف شود و سه ماه بعد از خريد پته، امكان خريدو فروش آن هم فراهم شود، مي‌توان به نوعي، بازار كاغذي خريد و فروش نفت را شكل داد. خريد و فروش اين برگه‌ها (كه طبعا بر اساس قيمت جهاني نفت انجام مي‌شود) هر چقدر هم سود داشت براي صاحبش باشد.
٥- حدود يك سال به پايان دولت، زمان باقي است. به گفته جهانگيري دولت حدود ٣٥ ميليارد دلار لازم دارد تا بتواند كشور را مثل پارسال اداره كند. از يك طرف منابع دولت محدود شده است و از سوي ديگر برخي به دنبال حفظ ارزش دارايي‌شان هستند.
ديگر لازم به اثبات نيست كه نقدينگي هم در بازار موج مي‌زند و اين موج هر بار به جايي مي‌خورد. پته‌هاي نفتي، مي‌تواند بخشي از اين نقدينگي راجذب كند و مردم را هم مالك واقعي نمايد. شركت ملي نفت هم بايد پشتوانه رسمي اين پته‌ها باشد. هر چند طرح فروش پته‌هاي نفتي نيازمند كار كارشناسي دقيقي است اما، طرحي است كه مي‌توان درباره‌اش جدي فكر كرد. با موافقين و مخالفينش. فقط دير نشود آقاي دولت. «پته‌هاي نفت را رو كنيد.»