زنان و مادران در مبارزه با كرونا
زهرا جنت
كرونا بسياري از كسب و كارها را تعطيل كرده و بسياري خانه‌نشين شده‌اند اما اين شرايط براي بعضي مشاغل منجر به فعاليت بيشتر و سخت‌تر شده است. گروه‌هايي مثل كادر درماني، نظافت شهري، فروشگاه‌هاي مواد غذايي و بهداشتي ازجمله اين مشاغل پركار بوده‌اند. با اطلاع‌رساني در مورد سختي كار و ازخودگذشتگي بسياري از اين افراد در رسانه‌ها و فضاي مجازي، اين مشاغل مورد تحسين و تقدير مردم و مسوولان قرار گرفته‌اند. در فرهنگ و قواعد ما، خانه‌داري يا مديريت خانه يك شغل تلقي مي‌شود كه نگاه و رويكرد بسيار درستي نسبت به اين وظيفه و مسووليت است. البته باتوجه به ساختار فرهنگي و عرف رايج، اكثر زناني كه در بيرون خانه، شاغل هستند در واقع به صورت پاره‌وقت به شغل دوم خانه‌داري نيز مشغولند.در شرايط شيوع كرونا زنان و مادران علاوه بر كارها و وظايفي كه سابقا در مديريت خانواده برعهده داشتند با مسووليت‌هاي جديدي روبه‌رو شده‌اند. با حضور همه اعضاي افراد خانواده و لزوم ماندن در خانه، خانه بيش از پيش به نگهداري و مديريت نياز پيدا مي‌كند. از سوي ديگر به خاطر توصيه‌هاي بهداشتي و مراقبتي و هراس افراد از ابتلا، بسياري از كارهايي كه قبلا ساده و گاه مفرح بودند مثل خريد، با رعايت دستورالعمل‌هاي فاصله‌گيري، بهداشت و ضدعفوني، تبديل به پروسه‌هاي سخت، طولاني و ملال‌آور شده‌اند. در شرايطي مثل قرنطينه براي كرونا و الزام در خانه ماندن براي همه، خوردن يك تفريح
در دسترس و لذتبخش است كه اندكي از ملالت اين شرايط مي‌كاهد و البته به نوعي اضافه كاري براي مادران محسوب مي‌شود. در خانه ماندن‌هاي طولاني، خواه‌ناخواه منجر به خمودي و بي‌حوصلگي مي‌شود و از آنجايي كه غالبا فرزندان در چنين شرايطي از مادران كمك مي‌خواهند و مادران هم طاقت ناراحتي فرزندان را ندارند، انرژي دادن و ايجاد انگيزه و تدارك فعاليت‌هاي مفرح را هم بايد به ليست وظايف مادران براي مديريت اين شرايط اضافه كرد. علاوه بر فشار كاري، مادران نيز همچون ديگر افراد، تحت استرس و هراس به خاطر اين بيماري هستند ولي در تلاش براي پشتيباني از اعضاي خانواده معمولا سعي مي‌كنند ترس و اضطراب خود را در مقابل فرزندان بروز ندهند. پنهان كردن فشار رواني در كنار فشار جسمي ناشي از افزايش وظايف و كارهاي شغلي و خانگي مي‌تواند منجر به شكننده شدن آنها از لحاظ احساسي، اضطراب و درنهايت پايين آمدن ايمني بدني آنها شود. انباشت استرس و ضعف سيستم ايمني مي‌تواند منجر به ابتلاي فرد و در صورت ابتلا منجر به وخامت بيماري شود. مدارس، آموزشگاه‌ها و مهدكودك‌ها از اولين مكان‌هايي هستند كه بر اثر كرونا تعطيل شدند، البته به لطف برنامه‌ريزي‌هاي آموزشي و ظرفيت‌هاي فضاي مجازي، تحصيل كودكان تعطيل نشد. قطعا اين سيستم نوظهور، كاستي‌هاي خود را داشته و دارد و نياز است تا در گذر زمان و با آزمودن و نظرات كارشناسي به يك سيستم بهينه تبديل شود تا آن زمان، والدين بايد در كنار اين سيستم آموزشي به‌طور مرتب و روزانه، پيگير مسائل آموزشي فرزندان خود باشند. تا قبل از كرونا، زمان مدرسه يا مهد رفتن كودكان، زماني براي استراحت و پرداختن به كارهاي دلخواه يا معوقه براي مادران بود. با شرايط كرونا نه تنها اين فرصت از آنها گرفته شده كه عملا تا حد زيادي وظيفه آموزش كودكان هم به عهده آنان قرار گرفته است و از سوي ديگر
به خاطر عدم ارتباط كودكان با همسالان و عدم فعاليت‌هاي اجتماعي، بيش از پيش نياز است تا براي آنها فضايي مفرح و مفيد فراهم شود. براي مادراني كه امكان دوركاري داشتند اندكي از اين سختي كاسته مي‌شد البته انجام كار رسمي و شغلي در كنار كارهاي خانه و خانواده خصوصا با وجود كودكان چندان كار راحتي نيست. اما شرايط براي مادراني كه به خاطر شغل‌شان مجبور به حضور در محل كار هستند به مراتب سخت‌تر است. از سويي به علت حضور طولاني‌مدت و هر روزه در جامعه و لزوم برخورد با ديگر افراد، دايم به خاطر ترس از ابتلا و انتقال آن به افراد خانواده اضطراب دارند، از سوي ديگر نگران اوضاع خانه هستند. اگر عنصر فقر را به هر يك از تصاوير زنان و مادران درگير در بحران كرونا، اضافه كنيم، شرايط آنان در خانواده‌هاي درگير با فقر، بسيار دشوارتر از آنچه گفته شده، خواهد بود. از سويي ديگر به خاطر اضطراب و استرس ناشي از بيماري و لزوم در خانه ماندن‌ها، ميزان خشونت‌هاي خانگي عليه زنان، اعم از ضرب و شتم، آزار جسمي و رواني و همچنين افسردگي ناشي از خستگي، فرسودگي و درماندگي در بسياري از جوامع بالا رفته است. كارفرمايان بايد همواره به خاطر داشته باشند، ساعت كاري حقيقي در روز براي يك مادر شاغل، ساعاتي زودتر از سايرين، در خانه شروع مي‌شود و با بازگشت آنها به خانه و در روزهاي تعطيل نيز ادامه دارد. بهتر است ضمن درنظر گرفتن شرايط بي‌سابقه و استثنايي پيش آمده كارفرمايان انعطاف بيشتري داشته باشند و تا جايي كه امكان دارد انجام وظايف را به صورت دوركاري بپذيرند و در صورت الزام به حضور آنها، حداقل‌هاي ممكن براي مراقبت از سلامت جسمي و روحي كارمندان را فراهم كنند.