زور و ارعاب جايگزين ديپلماسي

ايالات‌متحده يك‌بار پيش از اين با طرح موضوع تحريم تسليحاتي ايران در شوراي امنيت سازمان ملل كوشيده بود تا موافقت ديگر كشورها را براي تمديد اين تحريم‌ها جلب كند اما موفق نشد. اين‌بار اما اين كشور تلاش دارد پيش از برگزاري نشست شوراي امنيت و ارايه پيش‌نويس قطعنامه تمديد تحريم تسليحاتي ايران، موافقت برخي كشورها به ويژه كشورهاي غيردايم را همراه خود داشته باشد.
به همين دليل است كه برايان هوك تور بين‌المللي را از غرب آسيا تا اروپا براي جمع‌آوري آراي لازم براي تمديد تحريم تسليحاتي ايران آغاز كرده و تلاش دارد به هر نحو ممكن رضايت برخي از اين كشورها را براي موافقت با قطعنامه ضدايراني امريكا در شوراي امنيت به دست آورد. اين در حالي است كه ايالات‌متحده مي‌داند با راي موافق كشورهاي غير دايم نيز موفقيتش تضمين شده نيست و اعضاي دايم شوراي امنيت خواسته‌هايي دارند كه عدم برآورده شدن اين خواسته‌ها به‌طور حتم به شكست طرح تمديد تحريم تسليحاتي منجر خواهد شد. اعضاي دايم شوراي امنيت از جمله كشورهاي چين و روسيه اعلام كرده‌اند كه از امريكا مي‌خواهند به برجام بازگردد و در مقابل ايران نيز به‌طور كامل تعهدات خود در توافق هسته‌اي را اجرايي كند. خواسته كشورهاي اروپايي نيز مشابه با خواسته چين و روسيه است. ايالات‌متحده نمي‌تواند مطالبات اين كشورها درخصوص توافق هسته‌اي را به‌طور كلي ناديده بگيرد و انتظار داشته باشد آنها از خواسته‌هاي امريكا تبعيت كنند. مي‌توان عنوان كرد كه امريكا تصميم دارد با اين اقدامات و جلب‌نظر اعضاي غيردايم شرايط را به‌نحوي تنظيم كند كه هزينه زيادي بر كشورهايي كه احتمالا اقدام به استفاده از حق وتو خواهند كرد، تحميل كند و مشروعيتي هر چند ظاهري براي اقدام غيرمشروع خود بسازد. فضايي كه وجود دارد برخلاف خواست امريكاست اما يكي از مولفه‌هاي تاثيرگذار در روابط بين‌الملل «زور» است كه امريكا نيز مي‌خواهد بهره لازم را از اين ابزار ببرد. اعضاي غيردايم شوراي امنيت اغلب توان اعمال سياست‌هاي مدنظر خود را در عرصه بين‌المللي ندارند و ناگزير به پيروي از برخي كشورهاي قدرتمند نظير امريكا هستند، از همين‌رو نبايد اين انتظار را داشت كه اعضاي غيردايم به قطعنامه پيشنهادي امريكا راي منفي بدهند و اين كشورها اغلب ترجيح مي‌دهند به دليل فرار از تبعات احتمالي راي ممتنع يا غيبت در جلسه را در دستور كار قرار دهند. در مجموع اين اعضاي دايم تعيين‌كننده هستند و حتي اگر يك راي منفي نيز وجود داشته باشد، طرح امريكا شكست خواهد خورد. ميان اعضاي غيردايم اين امكان وجود دارد كه كشورهاي اروپايي به هر دليل به طرح امريكا راي ممتنع يا حتي مثبت بدهند اما پكن و مسكو اعلام كرده‌اند كه به هرگونه قطعنامه‌اي كه توافق هسته‌اي را نقض كند، راي مثبت خواهند داد. تهديدهاي امريكا درخصوص سناريوهاي احتمالي پس از شكست طرح تمديد تحريم تسليحاتي نيز به نوعي پوشالي است؛ چراكه ادعاهايي نظير اسنپ بك امريكايي از نظر حقوقي خريدار ندارد و حتي كشورهاي اروپايي نيز اعلام كرده‌اند كه ايالات‌متحده پس از خروج از توافق هسته‌اي حق خود براي استفاده از مكانيسم ماشه را از دست داده است. همچنين بايد توجه داشت راهكار امروز امريكا راهكار زور است و چه طرح مذكور موفق شود و چه شكست بخورد راهكار مذكور كه به عنوان جايگزين ديپلماسي در دولت جديد امريكا مطرح شده، ادامه خواهد يافت. درنهايت به نتيجه نرسيدن راهكار امريكا باعث خواهد شد اين كشور در پي راهكار جايگزين باشد و اين ابزار جايگزين، توافق با ايران است. هدف نهايي امريكا همين بود كه با فشار ايران را وادار به نشستن بر سر ميز مذاكره كرده و چيزي بهتر از برجام براي خود به دست بياورد اما مقاومت ايران بازي را تغيير داده و اگر فشار امريكا به نتيجه نرسد، راهكار جديد آنها مذاكره همراه با مشوق خواهد بود.

به آن معنا كه يا تحريم تعليق گردد يا پيشنهادي وسوسه‌برانگيز و مثبت به ايران داده شود تا تهران پاي ميز مذاكره بيايد.
ايران نشان داده است كه به هيچ‌وجه در شرايطي كه تحريم فعال باشد و ايالات‌متحده به برجام بازنگردد، حاضر به مذاكره نيست و اگر اين رويه ادامه يابد ايالات‌متحده بايد روش خود را از فشار به اعطاي امتياز تغيير دهد. تاريخ ثابت مي‌كند كه هم تيم اوباما و هم تيم ترامپ نتوانستند از طريق اعمال فشار به آنچه مدنظرشان بود دست يابند و همان‌طور كه دولت اوباما پذيرفت به عنوان يك امتياز بسيار بزرگ «حق غني‌سازي ايران» را با امضاي يك سند يعني برجام و در قطعنامه 2231 شوراي امنيت بپذيرد، دولت ترامپ نيز مجبور خواهد شد با اعطاي يك امتياز بزرگ از ايران بخواهد مذاكرات آغاز شود.