بيمارستان‌ها؛ خاطرات جنگ، داعش و كرونا

گروه اجتماعي| روز 24 فوريه (5 اسفند ماه) وقتي رقم مرگ‌هاي ثبت‌شده بر اثر ويروس جديد كرونا در ايران به عدد 12 رسيده بود، عراق خبر از ثبت نخستين مورد تاييدشده كوويد 19 داد. اولين مورد مثبت كرونا آن‌گونه كه خبرگزاري‌هاي مختلف گزارش داده بودند، يك طلبه ايراني ساكن نجف بود كه خيلي زود قرنطينه شد اما يك روز بعد يك خانواده چهار نفره در استان كركوك پس از بازگشت‌شان از سفر ايران به عنوان اولين گروه از شهروندان عراقي درگير بيماري شناخته شدند. روز 26 فوريه اولين مورد در پايتخت عراق، بغداد، به ثبت رسيد. شروع داستان گسترش كرونا در عراق هم مانند همه كشورها همين‌گونه شروع مي‌شد؛ با كشف اولين موارد درگيري و بعد مسابقه اعداد و ارقام تعداد مبتلايان روز به روز به تعدادشان افزوده مي‌شود. دو روز قبل، شنبه اول شهريور ماه گاردين در مرور خود بر آمار مجددا رو به رشد كرونا در كشورهاي مختلف به عراق هم پرداخت و به نقل از آسوشيتدپرس خبر داد: «عراق نزديك به 4 هزار مورد تازه به ثبت رسانده است كه تعداد كل مبتلايان در اين كشور را به بيش از 200 هزار نفر مي‌رساند.» در اين گزارش به آمار وزارت بهداشت عراق هم اشاره شده بود كه حاكي از مرگ بيش از 6 هزار و 300 نفر از مبتلايان از آغاز شيوع است. از همان ابتداي شيوع در عراق، گروه‌هاي خيريه بين‌المللي و كارشناسان بسياري در رسانه‌ها هشدار دادند كه عراق براي مبارزه با گسترش ويروس دچار مشكلات جدي خواهد شد. دهه‌ها برخورد و درگيري‌هاي مختلف در شهرهاي مختلف اين كشور و البته نبود سرمايه‌گذاري مناسب در بخش سلامت، تا پيش از كرونا هم سبب شده بود كه بيمارستان‌هاي اين كشور از كمبود دارو، تخت‌هاي بيمارستاني و تجهيزات محافظتي كادر درمان رنج ببرند. دو ماه قبل، زماني كه آثار وخيم گسترش تمام و كمال بيماري در اين كشور خودش را نشان مي‌داد، واشنگتن‌پست در گزارشي به وضعيت بيمارستان‌ها و كادر درمان در عراق پرداخت و نوشت كه اعضاي كادر درمان كه علايمي از بيماري را در خود نشان مي‌دهند بايد تست بدهند اما باز به سر كار برگردند و يك هفته تا رسيدن نتيجه صبر كنند. در اين يك هفته تماس آنها با ديگر همكاران و بيماران ادامه دارد. بنابر  اين گزارش حتي كاركنان آزمايشگاه‌هاي تست كرونا هم يك به يك خبر از ابتلاي‌شان به بيماري مي‌دادند. در همان گزارش عبدالعامر محسن حسين، رييس انجمن پزشكان عراقي به اين روزنامه گفت: «بيمارستان‌هاي ما قرار است مردم را مداوا كنند اما در عوض دارند عفونت را گسترش مي‌دهند.» در زمان تهيه اين گزارش، تعداد پزشكان در عرض يك هفته 83 درصد جهش پيدا كرده بود. در حالي كه حدس زده مي‌شد تعداد ساير اعضاي كادر درمان كه در معرض ويروس بوده‌اند بسيار بالاتر از تعداد پزشكان مبتلا باشد. با اين حال همان زمان هم رسانه‌ها گزارش مي‌دادند كه همچنان برخي باورهاي عموم بر اين است كه نبايد به شايعات در مورد كرونا توجه كرد و همين موضوع بار وارد شده بر بيمارستان‌ها و كادر درمان را سنگين مي‌كرد. ابراهيم، يك پزشك بيمارستان حسينينه بغداد گفته بود: «ما با سلاح‌هاي معيوب وارد اين جنگ شده‌ايم. تمام زندگي‌ام آرزو داشتم كه پزشك شوم و حالا پشيمانم.» بيمارستان‌هاي عراق خاطرات فراواني از اين هجمه‌هاي بيمار و كمبود دارند اما اين ضربه توش و توان آنها را گرفت. واشنگتن‌پست در گزارش خود توضيح داده بود: «در طول جنگ خونين داخلي اين كشور كه در سال 2007 به اوج خود رسيد، بيمارستان‌ها در اغلب روزها قربانيان انفجار را بستري مي‌كردند. داعش قتل‌عام‌هاي بيشتري با خود به همراه آورد. اما اين‌بار دشمن متفاوت است و در حالي كه سرايتش دارد همه متخصصان سلامت در كل دنيا را به چالش مي‌كشد، بسياري در عراق نگران اين هستند كه اين دشمن سيستم لرزان بهداشت اين كشور را كاملا به زانو درآورد.» همسايگان و كشورهاي ديگر البته به كمك عراق آمده‌اند و هر از گاه محموله‌هاي مورد نياز براي مبارزه با شيوع به دست آنها مي‌رسد. ايران از جمله كمك‌كنندگان به همسايه قديمي‌اش به شمار مي‌رود. ماه گذشته تهران‌تايمز به نقل از ايرج مسجدي، سفير ايران در عراق نوشت كه محموله يك تني تجهيزات پزشكي از ايران وارد عراق شده است، اين كمك در همان روزهايي به عراق رسيد كه محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه ايران در سفري يك‌روزه از بغداد بازديد كرد. 
تلاش‌ها  براي كنترل كرونا  در محرم
يكي از دلايلي كه دو روز قبل‌تر، عراق و آمار مبتلايانش سر از گزارش گاردين درآورد اين بود كه شروع ماه محرم، تبديل به يكي از زمان‌هايي شده است كه متخصصان سلامت به جد مشغول رصد آن هستند. از زمان آغاز شيوع همه تجمع‌هاي انساني تبديل شدند به زنگ خطري براي سرايت بيشتر و همين موضوع در گزارش كوتاه گاردين يادآوري شده است: «(در عراق) محدوديت تردد شبانه بر جاي خود باقي است، بيشتر رستوران‌ها پذيراي مشتريان در داخل سالن‌هاي خود نيستند و هرگونه تردد زميني مرزي تعطيل است اما فرودگاه‌ها، سوپرماركت‌ها و كافه‌هاي بيرون‌بر باز هستند و درجه‌هاي مختلفي از فاصله‌گذاري اجتماعي يا پوشيدن ماسك در آنها اجرا مي‌شود. خيلي‌ها از يك موج احتمالي قريب‌الوقوع ديگر مي‌ترسند چرا كه شيعيان در شهر مقدس كربلا گرد هم مي‌آيند تا شروع ماه عزاداري محرم را زنده بدارند.» با اين حال عراق مدتي پيش اعلام كرد كه ورود زايران خارجي به عراق ممنوع مي‌شود. در عين حال مقامات وزارت بهداشت اين كشور در تلاش هستند تا با اجراي ممنوعيت‌ها و محدوديت‌هايي از حضور گسترده جمعيت عراقي‌ها براي عزاداري جلوگيري كنند و شهروندان را تشويق مي‌كنند تا از خانه‌ها و از طريق رسانه‌ها در مراسم عزاداري شركت داشته باشند.  اما علاوه بر ماه محرم، گمانه‌زني‌ها در مورد مراسم اربعين هم آغاز شده است. چهارشنبه هفته گذشته، ايرنا به نقل از حسين ذوالفقاري، رييس كميته امنيتي-     انتظامي ستاد ملي مقابله با كرونا نوشت: «وضعيت بيماري در عراق طبق آخرين اطلاعات روند رو به افزايشي داشته است. شرايط برگزاري مراسم اربعين بستگي به روند بيماري دارد. وزارت بهداشت جمهوري اسلامي ايران و عراق در ارتباط با مساله بيماري نقطه‌نظرات جدي دارند. به وزارت امور خارجه و سفارت ايران در عراق اعلام كرديم پس از ايام محرم بررسي‌هاي لازم را انجام داده و نتيجه را به ما اعلام كنند تا براساس آن تصميم‌گيري كنيم.همه اين خبرها و نگراني‌ها سبب شده تا ميان دانش‌آموزان دبيرستاني عراق هم موجي شبيه با آنچه در ايران رقم خورد در جريان باشد. دانش‌آموزان اين كشور با هشتگ «حياتنا اولا نطلب التاجيل» توييتر را به عربي و انگليسي پر كرده‌اند و خواهان عقب افتادن امتحانات خود هستند و سعي مي‌كنند نگاه دولت را به خود جلب كنند.