بايكوت رسوم ناعادلانه

طبق تعريف يونسكو، ميراث معنوي يا ناملموس شامل سنت‏ها و نمايش‎هاي شفاهي از جمله زبان به عنوان ابزار انتقال ميراث فرهنگي معنوي، هنرهاي اجرايي مانند موسيقي و تئاتر، آداب و رسوم ويژه، دانش و تجربيات مرتبط با طبيعت و جهان و صنعتگري سنتي مي‌شود. اين ميراث براي ثبت بايد دو ويژگي اصلي را دارا باشند؛ نخست آنكه استمرار داشته باشند و ديگر اينكه با فرهنگ جامعه پيوند خورده باشند. اما برخي آداب و رسوم گذشته، با مناسبات اجتماعي و قانوني حال حاضر همخواني ندارد و نه تنها نبايد به عنوان ميراث معنوي به ثبت برسند، بلكه بايد نكوهش شوند. زمزمه ثبت ملي آيين «خون بس» هنگامه مناسبي براي بازنگري در آداب و رسومي بود كه براي ثبت ملي برگزيده مي‌شوند.  اما «خون بس» چه رسمي است؟ در برخي مناطق ايران از ديرباز، زماني كه دعواها ميان دو قوم بالا مي‌گرفته و به قتل منجر مي‌شده، اين اختلافات و كشتن‌ها تا آنجا ادامه پيدا مي‌كرده كه قومي كه فرد قاتل از آن مي‌آمده بايد دختري از ميان خود (اغلب نزديك‌ترين زنان به فرد قاتل) را به عقد كسي از قوم فرد مقتول درمي‌آوردند تا تضميني براي پايان دعوا و قتل باشد؛ رسمي كه به دليل فقدان قوانين محكم در گذشته براي برخورد با فرد قاتل، ابزار مناسبي براي فرونشاندن خشم اقوام بوده است و حالا، به عنوان آييني مغاير با حقوق انسان‌ها و به‌طور مشخص مغاير با حقوق زنان شناخته مي‌شود. اگرچه برخي بر اين باورند كه اين رسم نيز بخشي از فرهنگ خطه‌اي از كشور ما بوده و براي حفظ آن در تاريخ بايد به ثبت برسد اما در هفته‌هاي اخير، فعالان اجتماعي بسياري نسبت به ثبت اين آيين ابراز نگراني و اعتراض كردند. به باور آنها، رسمي كه قرار باشد بخشي از يك جامعه را تحت يك بي‌عدالتي آشكار قرار دهد، اساسا شايستگي ثبت ملي ندارد. كاركرد اصلي ثبت ميراث معنوي، حفظ و نگهداشت آنها براي نسل‌هاي آتي و جلوگيري از فراموشي آنها است. درواقع، با ثبت ملي يا جهاني يك ميراث ناملموس برآنيم تا آن را تكرار و در زندگي مردم بومي بار ديگر برجسته‌اش كنيم. به اين ترتيب، در صورت ثبت رسومي مانند «خون‌بس» اين پيام را به جامعه و دنيا خواهيم داد كه قرار است همچنان يك فرهنگ غلط را ادامه دهيم؛ آن‌هم رسمي كه فراموشي آن نه تنها خللي به فرهنگ غني كشور وارد نخواهد كرد، بلكه به اصلاح ساختارهاي اجتماعي در جوامعي كه از آن تبعيت مي‌كردند نيز خواهد انجاميد. بنابراين، رسومي مانند خون‌بس كه اساسا ديگر در جامعه فعلي كاربرد ندارند و تنها به نابرابري‌هاي اجتماعي (در اينجا جنسيتي) دامن مي‌زنند، نبايد به ثبت برسند.