نه به اصلاح ساختار احمدي‌نژادي

سال‌هاست اصلاح ساختار شهرداري تهران به يكي از دغدغه‌هاي تصميم‌گيران شهري بدل شده است. يك دهه پيش مطالعات گسترده‌اي در اين رابطه انجام شد كه حاصلش 30 جلد كتاب بود اما گامي براي اجرايي شدن اين تغييرات برداشته نشد. زمستان سال گذشته بود كه شهرداري تهران پس از ماه‌ها پيگيري كميسيون برنامه و بودجه شوراي شهر تهران لايحه اصلاح ساختار شهرداري را به شورا ارايه كرد. لايحه‌اي كه با تغييرات حداقلي همراه بود و انتظارات اعضاي شورا كه مشتاق كاهش معاونت‌ها و ادغام بخش‌هايي كه مسووليت‌هاي مشابه داشتند، نبود. دي ماه سال گذشته يك فوريت اين لايحه به تصويب رسيد. اما در حالي كه طرح‌هاي يك فوريتي بايد طي يك هفته در صحن شوراي شهر بررسي شود 9 ماه بعد به شورا آمد. 
در اين 9 ماه كميسيون برنامه و بودجه لايحه ديگري تدوين كرده بود .به قول حسن رسولي، خزانه‌دار شوراي شهر تهران كه از ابتدا پيگير اين موضوع بود پيشنهاد شورا به طرح شبيه است. در نسخه اصلاح ساختار كميسيون برنامه و بودجه يك معاونت به شهرداري افزوده مي‌شد اما معاونت عمران و حمل و نقل ادغام مي‌شدند، معاونت امور مناطق هم به يك اداره كل زير مجموعه شهردار تبديل مي‌شد. 
جابه‌جايي‌ها و ادغام‌هاي زيادي در اين طرح مطرح بود. كميسيون‌هاي مختلف شورا در نامه‌اي كه مرداد ماه به رييس شورا ارسال كرده بودند مخالفت خود را با اين پيشنهاد مطرح و علت اصلي مخالفت آنها نبود وقت كافي براي به سرانجام رساندن اين تغييرات گسترده عنوان شده بود. 
در اين مدت بسياري از معاونت‌هاي عمراني و حمل و نقل و منابع انساني در مناطق به دليل بلاتكليفي اين لايحه با حكم سرپرستي فعاليت مي‌كردند و همچنين حامد مظاهريان همزمان مسووليت دو معاونت منابع انساني و برنامه‌ريزي را برعهده داشت و مشخص نيست پس از اينكه اين لايحه از سوي اعضاي شوراي شهر تهران رد شد حضور او در اين معاونت چه خواهد شد. 
اما جلسه شوراي شهر روز گذشته، جلسه ملتهبي بود. از ابتداي جلسه كه شهردار تهران خواستار پس گرفتن لايحه اصلاح ساختار شد و برخي از اعضا اين درخواست 20 دقيقه مانده به صحن علني را بي‌احترامي به شورا مي‌دانستند تا اعضاي مدافع اين بازپس‌گيري تا حضور اعضايي كه مبتلا به كرونا بودند و مشخص نبود آيا بهبودي كامل پيدا كرده بودند يا تنها براي راي به اصلاح ساختار در صحن شركت كرده بودند. حتي مرتضي الويري كه از روزهاي قرمز تهران به شورا نمي‌آيد هم در اين جلسه حضور داشت تا به كليات اين لايحه راي مثبت بدهد. 
اما جلسه شورا با نطق حجت نظري، سخنگوي كميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي شهر تهران آغاز شد. او اين تغييرات را با اصلاح ساختار احمدي‌نژاد مقايسه كرد.
 به گفته او در ميان هزاران مشكل در شهر، يكي از مشكلات؛ ساختار فربه و گاهي كرخت شهرداري تهران است. موازي‌كاري‌ها و تكثر منصب‌هايي كه كارهايي نسبتا مشابه انجام مي‌دهند، انجام برخي كارها را دشوار و برخي ديگر را غيرممكن كرده است. اما در همين وضعيت نيز امور شهر به ‌پيش مي‌رود و هرجا كارها به ‌جاي سپرده شدن به دوست و آشنا و شريك در فلان شركت پيمانكار، به درون شهرداري سپرده شد با نتايجي به مراتب بهتر و هزينه‌اي به مراتب كمتر به انجام رسيد. در همين وضع ساختار نيز با وجود ايرادهايي كه وارد هم هست، هرجا نيروهاي درون سازماني ديده شدند و باور شدند، كارهايي را به سرانجام رساندند كه پيمانكار به دليل عدم علقه سازماني انجام نداد.
نظري افزود: نه‌‌تنها بي‌اعتمادي به كاركنان شهرداري و ضعيف‌انگاري افرادي كه از قضا بسياري‌شان تحصيلكرده در دانشگاه‌هاي مطرح و رشته‌هاي مرتبط هستند، باعث مي‌شود انگيزه لازم براي انجام وظيفه وجود نداشته باشد، بلكه آوردن مديران از خارج از سازمان و برون‌سپاري وظايف ذاتي شهرداري به بخش خصوصي، تتمه ميل و رغبت كارشناسان را زنده به گور مي‌كند. ضمن اينكه اكنون حدود دو سال است كه چماق اصلاح ساختار، دست و پاي همه را شل كرده و شايد اگر اين ايجاد تزلزل نبود، امروز در نقطه‌اي بهتر ايستاده بوديم. دو سال است كه مديران و كاركنان بخش‌هاي مختلف شهرداري نمي‌دانند هفته آينده مي‌توانند پرونده‌اي را كه گشوده‌اند، ببندند يا خير! دو سال است به بهانه اصلاح ساختار، بسياري از مديران هنوز با عنوان سرپرست امور را تصدي مي‌كنند و اين يعني بي‌ثباتي و بدنه لرزان سازمان!
نظري ادامه داد: بلاتكليفي كه شورا و شهرداري توامان به وجود آورد و سهم هيچ طرفي بيش از ديگري نبود. همين كه شايعه شد معاونت‌هاي فني و عمراني و حمل و نقل ممكن است ادغام شوند، اداره‌ كل انتصابات از صدور احكام مربوط به اين دو معاونت در مناطق سر باز زد و شائبه ادغامي كه بيشتر به رويا شبيه است، عاملي شد براي بي‌ثباتي بيشتر! بي‌ثباتي كه ديگر اثري از شورا در آن نيست.
رييس كميته مشاركت‌هاي مردمي شوراي شهر تهران افزود: آنچه امروز مرا بر آن داشت تا راجع به اصلاح ساختار حرف بزنم، علاوه بر موارد ياد شده، يك نقد دروني است. اينكه آيا ما از پيش از شورا در كنار هزاران مشكلي كه برايش راهكار داشتيم، براي اين يك مشكل هم راهكاري در ذهن‌مان بود؟! اگر بود و كار كارشناسي كرده بوديم، چرا اين اندازه زمان برد تا نهايي شود؟ اگر كار كارشناسي كرده بوديم، چرا از ابتداي مسير تا امروز اين اندازه تغيير در آن مشاهده مي‌كنيم؟ مثلا چه‌ طور مي‌شود كار كارشناسي ما يك روز به حذف اداره ‌كل بانوان و ادغامش در اداره‌ كل فرهنگي منجر شود، يك هفته بعد و به دليل مخالفت‌هاي انجام شده، دوباره كارشناسي شود و اداره ‌كل بانوان حفظ شده و اداره‌ كل آموزش شهروندي با اداره‌ كل فرهنگي ادغام شود؟! اگر كار كارشناسي‌مان اين اندازه سطحي است، چه تضميني وجود دارد كه بقيه قسمت‌هاي اين چارت سازماني چنين سرنوشتي نخواهد داشت؟ اگر هم كار كارشناسي نكرده‌ايم، به غريزه اعتماد كنيم و راهي كه محمود احمدي‌نژاد رفت و براي پوشاندن ناكارآمدي، ساختارها را به هم ريخت، نرويم. ادغام‌هايي كه در آن دوره انجام شد، به ‌قدري ولع كوچك‌سازي داشت كه فراموش شد با اين كوچك‌سازي‌ها، قرار نيست وظايف كم شود و در واقع، دو كاري كه پيش‌تر دو نفر براي انجام‌شان مسوول بودند، فرداي اصلاح‌ ساختار همان دو كار بود با يك مسوول! و اگر تعديل نيرو صورت نمي‌گرفت، همان دو كار بود با يك مسوول و يك حقوق‌بگير بيكار! حال بايد تصميم گرفت كه بنا داريم پست‌ها را كم كنيم و حقوق‌بگير بيكار اضافه  يا نيرو تعديل كنيم؟ ما مدعي اصلاح‌طلبي هستيم و قرار نيست اگر در ادامه مسيري به اين نتيجه رسيديم كه پيش‌فرض‌مان صحيح نبود، درب‌مان همچنان بر همان پاشنه بدوي بچرخد.
 به گفته نظري در اين ماه‌هاي پيش‌ رو، بهتر است به فكر چيدن ميوه‌هايي باشيم كه در اين مدت سه سال و اندي درخت‌شان را كاشته‌ايم. نه اينكه به جاي ميوه‌چيني، به فكر چينش ميز و صندلي در اتاق‌هايي براي مديران جديد باشيم. مديراني كه  در فضاي جديد قرار بگيرند و با شرح وظايف جديد آشنا شوند و روحيات و توانمندي‌هاي همكاران خود را بشناسند، احتمالا اين چند ماه مهم هم سپري خواهد شد تا فرصت‌هاي طلايي به طلايي‌ها برسد.
 اما حسن رسولي، عضو كميسيون برنامه و بودجه از مدافعان اصلي اين لايحه در دفاع از لايحه اصلاح ساختار گفت: ماموريت‌هاي شهرداري حداكثر 6 مورد است اما 9 حوزه معاونتي در اين مجموعه استقرار يافته است. ستاد شهرداري داراي 38 اداره كل است. طبق بررسي‌هاي كميسيون برنامه و بودجه و مشاورين ذي‌صلاح همكار، اصلاح ساختار و تجديد نظر در نظام توزيع اختيارات و مسووليت‌ها اگر اتفاق بيفتد، حداكثر با 15 اداره كل در اين سطح با رفع تداخل‌ها و صرفه‌جويي در منابع مالي، جريان امور منطقي‌تر مي‌شود. از 21 شركت موجود در ساختار شهرداري، 9 مورد زايد و فاقد فلسفه وجودي است. از 20 سازمان سه مورد بلاوجه است. از 123 واحد سازماني و مديريتي، حداقل 33 واحد قابليت حذف و ادغام در ديگر واحدها را دارند.
او يادآور شد: 26 درصد سطوح سازماني نه تنها زايد بلكه باعث كاهش اثربخشي و افزايش هزينه هستند. با عنايت به آشفتگي‌هاي اشاره شده كه كما بيش دامنگير ساير سازمان‌هاي اداري است، نيازمند اصلاح ساختارها هستيم.
نايب‌رييس كميسيون برنامه و بودجه گفت: اصلاح ساختار شهرداري در راستاي سياست‌هاي ابلاغي از سوي مقام معظم رهبري، برنامه ششم توسعه، برنامه پنجم در دوره قاليباف و لايحه مصوب سوم دي ماه سال 98 است. اين لايحه شهردار و ما نمايندگان مردم را موظف كرده است كه در اين خصوص چاره‌جويي كنيم. ما مختار نيستيم موظف به اجراي قانون هستيم.
او گفت: شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان، انجام اصلاحات ساختاري شهرداري را در سال 95 وعده داده است و ما تعهد داديم.
رسولي بيان كرد: كميسيون برنامه و بودجه شوراي شهر تهران در اين راستا راهبردهايي را اتخاذ كرده است. با توجه به اوضاع بد جامعه، با قبول هزينه‌هاي مرتبط از تعديل نيروي انساني پرهيز مي‌كنيم. 6 درصد خروجي رضايتمندانه و 3 درصد جذب نيروي نخبه از آزمون سراسري مصوبه شماست.
او گفت: اصلاح ساختار از سطوح بالاي مديريتي صورت گرفته است تا كمترين ريزش نيروي انساني انجام شود. از طرف شهردار، دكتر مظاهريان برخلاف فرمايشات امروز به عنوان نماينده تام‌الاختيار و هماهنگ‌كننده شهرداري و از طرف كميسيون تخصصي با مسووليت من، گروه مشتركي در جهت تحقق همراستايي شورا و شهردار تشكيل شد.
نايب‌رييس كميسيون برنامه و بودجه عنوان كرد: با توجه به فرابخشي بودن ساختار از يك سو و ضرورت جلب مشاركت اركان شهرداري و شورا، حداقل 30 نشست تخصصي برگزار كرديم. با تمام كميسيون‌ها تبادل نظر در آخرين هم‌انديشي براي بار سوم انجام شد. از 13 نفر حاضر در جلسه 11 نفر حضور داشتند و نظراتي داشتند كه قابل احترام بود.
محسن هاشمي، رييس شوراي شهر هم با وجود آنكه به اصلاح ساختار راي مثبت داد در سخناني در صحن در رد اين لايحه گفت: شهرداري تهران يك درخت صد ساله است و در اين مدت وظايفش مدام زياد شده است. بر اساس وظايفش شاخ و برگ پيدا كرده است. در جهت هرس اين درخت حركت جدي انجام نشده است.
او تاكيد كرد: در باغداري اگر درخت را هرس نكنيم يا محصولش معيوب مي‌شود يا دچار ريزش مي‌شود. از نظر سيستماتيك در اين حالت هستيم.
رييس شوراي شهر بيان كرد: عملكرد شهرداري تهران با اين حجم پرسنل و هزينه‌هاي جاري، مردم را راضي نمي‌كند. اين نشان مي‌دهد كه اين سيستم كاملا نيازمند هرس است. اگر در يك درخت هرس را ناقص انجام دهيد، موضوع را حل نمي‌كند. اگر كسي كه وارد نباشد، هرس كند يا شاخه را از جاي درست نبرد، محصول آينده را هم از بين مي‌برد. او يادآور شد: دلم مي‌خواهد هرس اتفاق بيفتد اما شرايط فراهم نشده است. هرس در بالا اتفاق نمي‌افتد بلكه در ميان اتفاق مي‌افتد. شهرداري تهران ستادش قوي شده اما در اين سيستم و هرس، به بالايي‌ها توجه نشده است. نه تنها قلع و قمع نشده‌اند، بلكه يك معاون هم اضافه مي‌كند. دو معاونت ادغام  ويك معاونت جديد اضافه مي‌شود.
رييس شوراي شهر گفت: اعضاي شورا هم نظر مثبتي درباره اصلاح ساختار در پرونده نفرستاده‌اند.
در نهايت كليات اين لايحه با 11راي  مخالف و 8 راي مثبت رد شد.