عراق و احياي روابط با غرب
ابوالقاسم دلفي
مصطفي الكاظمي، نخست‌وزير عراق هفته گذشته به دعوت رييس‌جمهور فرانسه و در پي سفر اواسط شهريور ماه گذشته امانوئل مكرون به بغداد، عازم پاريس شد و ابتدا در ميدان «انوليد» مورد استقبال رسمي وزير دفاع و گارد جمهوري فرانسه قرار گرفت. سپس در كاخ اليزه با امانوئل مكرون در روزي كه رييس‌جمهور فرانسه شديدا درگير هيجانات و رفتارهاي متعاقب قتل معلم فرانسوي توسط يكي از اسلام‌گرايان تندرو بود، درباره روابط بغداد- پاريس كه بر اساس بيانيه كاخ اليزه مبتني بر «مشاركت استراتژيك» است، گفت‌وگو كرد. سفر نخست‌وزير عراق به پاريس كه متعاقب ديدار ماه گذشته او در كاخ سفيد و گفت‌وگو با دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده انجام شد، از منظر تحولات منطقه‌اي و بين‌المللي موجد نشانه‌ها و علايمي از سمت و سوي راهبردي كه عراق پس از انتصاب مصطفي الكاظمي به‌عنوان نخست‌وزير اين كشور در پيش گرفته، است. در اين مسير اروپا و به خصوص فرانسه كه در دوران رژيم ساقط شده صدام نيز داراي مناسبات تنگاتنگي در حوزه‌هاي اقتصادي و نظامي با بغداد بوده و برخي سياستمداران هر دو جناح راست‌گرا و چپ‌گراي فرانسوي به عنوان «دوستان صميمي» عراق صدام محسوب مي‌شدند، نقش و جايگاه خاص خود را دارند. راهبرد فرانسه در دوران زمامداري صدام در عراق، به‌رغم نزديكي‌ها و وابستگي‌هاي فراوان رژيم بعثي سوسياليستي به اتحاد جماهير شوروي سابق، «همسويي و حمايت علني در ابعاد نظامي و اقتصادي» از بغداد بوده و در يكي از نمونه‌هاي بارز اين سياست حمايت آشكار پاريس از صدام در جنگ ۸ ساله‌اش عليه جمهوري اسلامي ايران را شاهد بوده‌ايم. اگرچه راهبرد فرانسه در مناسباتش با عراق پس از سقوط صدام و حاكم شدن حكومت‌هاي مردمي در عراق و در دوره‌اي از زندگي سياسي عراق دچار ركود و توقف شد و كوتاه شدن دست فرانسه از سرمايه‌گذاري‌ها و منافع قبلي‌اش در عراق به جايي رسيده بود كه در برخي موارد سياستمداران فرانسوي دست نياز و كمك به سوي جمهوري اسلامي ايران براي بازگشت به عراق و داشتن روابط حداقلي با عراق دراز كردند، ليكن با شروع دوران نخست‌وزيري مصطفي الكاظمي شرايط نويني در روابط بغداد و پاريس به نمايش درآمده است.
به دنبال چندين نوبت سفر وزراي دفاع و خارجه فرانسه كه در شروع زمامداري الكاظمي به بغداد انجام و برخي زمينه‌سازي‌هاي لازم براي عبور از دوران پساصدام در عراق صورت گرفت، سرانجام امانوئل مكرون در يك سفر غيرمنتظره و كوتاه در اواسط شهريور ماه گذشته در ادامه سفري كه به لبنان بحراني ناشي از انفجارات بندر بيروت و آغاز شمارش معكوس بازگشت به اصطلاح «قيموميت» مجدد فرانسه در لبنان انجام شد، اولين سفر يك رييس كشور اروپايي به عراق درگير تلاطمات پس از شهادت و ترور ناجوانمردانه سپهبد سليماني توسط نيروهاي امريكايي را شاهد بوديم كه در جريان آن زنگ آغاز مجدد «مشاركت استراتژيك» مناسبات بغداد پاريس، در سكوت «ابهام‌آميز» تهران كه با جانفشاني‌ها و سرمايه‌گذاري‌هاي فراوان مادي و معنوي و در مبارزات رو در رو با داعشيان تروريست، امنيت، ثبات و يكپارچگي عراق را حفاظت كردند، نواخته شد. طي سفر نخست‌وزير عراق به فرانسه و بر اساس بيانيه كاخ اليزه پيرامون سفر مصطفي الكاظمي در مذاكرات خود با رييس‌جمهور فرانسه بدون هيچ‌گونه اشاره‌اي به تحركات اهانت‌آميز عليه پيامبر گرامي اسلام(ص) توسط مجله فكاهي «شارلي ابدو» و حمايت آقاي مكرون از انتشار كاريكاتوري اين نشريه، قتل «ساموئل پتي» معلم فرانسوي را محكوم و همدردي خود را با فرانسه در مبارزه با تروريسم ابراز كرده است. رييس‌جمهور فرانسه در ديدار با نخست‌وزير عراق حمايت خود را از اقدامات هفته‌هاي اخير دولت آقاي الكاظمي براي متوقف كردن آنچه «حملات غيرقابل قبول عليه اماكن ديپلماتيك در عراق ناميده» بيان كرده است. مكرون همچنين در خصوص مناسبات دوجانبه و همكاري‌هاي بغداد-پاريس، از راه‌اندازي مركز بهداشتي درماني واقع در شهر عراقي «سنجر» و آغاز به كار ساخت بيمارستان جديدي در اين شهر استقبال كرد. ايشان همچنين خاطرنشان كرده است كه فرانسه در سال ۲۰۲۰ سهم خود را براي مشاركت در برنامه عمليات مين‌روبي سازمان ملل موسوم به «UNMAS» در عراق تجديد كرده تا پروژه بازگشت شهروندان عراقي به مناطق امن و پاكسازي شده‌اي كه قبلا ساكن آنجا بوده‌اند، به‌طور قطعي اجرا شود. همچنين رييس‌جمهور فرانسه در ديدار با نخست‌وزير عراق از مشاركت يك ميليون يورويي كشورش در طرح سازمان ملل جهت تامين ملزومات الكترونيكي برگزاري انتخابات زودرس سراسري در عراق كه آقاي الكاظمي برگزاري آن را اعلام كرده، ياد كرد. رييس‌جمهور فرانسه و نخست‌وزير عراق، توافق خود را براي تداوم تلاش‌هاي‌شان به منظور بسيج شركاي منطقه‌اي و بين‌المللي عراق براي حمايت از ثبات و امنيت اين كشور ابراز داشتند. امانوئل مكرون در پيام توييتري خود كه در پايان سفر الكاظمي به فرانسه منتشر كرد، نوشت: مبارزه عليه تروريسم اسلامي، به شكست كشاندن دشمن در نطفه و در جريان عمليات است. بدين ترتيب ثباتي كه لازمه تماميت ارضي عراق است، تضمين مي‌شود. من با نخست‌وزير عراق ديدار كردم كه نظرات را براي اقدام مشترك در نظر قرار دهيم. اينكه فرانسه دوران آقاي مكرون با ناكامي‌هاي مشخص در صحنه داخلي اين كشور و ناتواني در كنترل و پاسخگويي به مطالبات فراوان فرانسوي‌ها، مسير ديپلماسي و حضور فرانسه در صحنه خاورميانه و به ويژه لبنان، عراق و سوريه را برگزيده و درصدد است تا به جبران مافات و سراب عبور از اين شرايط، مقدمات رسيدن به دور دوم رياست‌جمهوري خود را فراهم كند، مي‌تواند جايگاه خود را در عملكرد‌هاي امروز فرانسه و آقاي مكرون در بحران فرهنگي و رويارويي با دنياي اسلام به خوبي نشان دهد. ليكن سوال اينجاست كه آيا در اين معركه بازاري كه آقاي مكرون نيابتا براي مساعدت به رژيم صهيونيستي و ارتجاع عرب وارد كارزار شده، حكومت عراق آگاه است كه در چه مسيري حركت و با چه سرنوشتي براي خود و همراهان روزهاي سختش در انتظار است؟