مردم از كرونا مي‌ترسند يا مايل به توجيه تنبلي در اهداي خون هستند؟
اهداي خون در استان تهران «قرمز»، 25درصد و در كل كشور، 10 درصد كاهش يافته است
گروه اجتماعي
به دنبال كاهش 25 درصدي اهداي خون در استان تهران و تنزل 10 درصدي مراجعات اهداكنندگان خون در سراسر كشور، سازمان انتقال خون با هشدار نسبت به خطر كمبود ذخاير خوني، از تمام هموطنان واجد شرايط درخواست كرد براي اهداي خون و نجات جان بيماران نيازمند به پايگاه‌هاي اهدا مراجعه كنند. ظرف روزهاي گذشته مسوولان انتقال خون اين هشدار را مطرح كرده بودند كه شيوع كوويد 19 از ابتداي اسفند سال گذشته و در ادامه سرماي هوا در سراسر كشور، دليل مضاعفي بود كه بسياري از اهداكنندگان خون به دليل نگراني از آلودگي به ويروس كرونا، مراجعات داوطلبانه براي اهداي خون را كاهش دهند. تداوم كاهش مراجعات اگرچه در ابتدا نامحسوس بود ولي نتيجه آن در ماه‌هاي بعد از اسفند به تدريج خود را نشان داد و حالا مسوولان سازمان انتقال خون هشدارهاي جدي درباره كاهش نگران‌كننده ذخاير خوني دارند.
مهم‌ترين هشدار را مديركل انتقال خون استان تهران داشت كه ظرف روزهاي گذشته از كاهش 25درصدي اهداي خون در استاني كه 25 درصد مصرف ذخاير خوني كشور را دارد خبر مي‌داد.
محمدرضا مهدي‌زاده در گفت‌وگويي با خبرگزاري ايرنا، اعلام كرده بود كه اهداي خون در استان تهران، از زمان شيوع ويروس كرونا و در مقايسه با ايام عادي ۲۰ تا ۲۵ درصد كاهش يافته و در توضيح جزييات اين كاهش و شرايط نگران‌كننده براي استان سياسي كشور افزوده بود: «در شرايط عادي، در تهران روزانه هزار و 200 واحد خون اهدا مي‌شود كه خون و فرآورده‌هاي خوني دريافتي از محل اين حجم اهدا، بين ۱۶۰ مركز درماني و بيمارستاني استان توزيع مي‌شود. با وجود اين نياز اما در حال حاضر ميزان اهداي خون در استان تهران، به روزانه 800 واحد كاهش يافته و همچنان هم شاهد افت تعداد اهداكنندگان هستيم.»
مهدي‌زاده در صحبت‌هاي خود، سرماي هوا، دوركاري 50 درصدي كاركنان ادارات و ارتباط اين دوركاري با كاهش تردد اهداكنندگان را از جمله دلايل افت آمار مراجعات برشمرده و گفته بود: «هنوز به وضعيت بحراني نرسيده‌ايم، اما با كاهش مواجه هستيم و در حال حاضر، ميزان ذخيره خون در تهران، تا ۶ روز است در حالي كه ميزان درخواست براي خون و فرآورده‌هاي خون از سوي مراكز درماني و بيمارستان‌ها، افزايش ۱۰ تا ۱۵ درصدي دارد چون انجام اعمال جراحي همچنان به قوت خود باقي است و مصدومان سوانح و تصادفات، بيماران سرطاني و مصرف‌كنندگان هميشگي خون مانند بيماران تالاسمي و هموفيلي‌ها هم نياز دايمي به خون و فرآورده‌هاي آن دارند.»
كاهش مراجعات اهداكنندگان داوطلب ظرف ماه‌هاي گذشته به اندازه‌اي محسوس و تاثيرگذار بوده كه روز شنبه، مديرعامل سازمان انتقال خون از راه‌اندازي پايگاه‌هاي سيار اهداي خون در كشور خبر داد و هدف از اين اقدام را تشويق و ترغيب هموطنان به اهداي خون در اقصي نقاط كشور و حتي در مناطق سردسير و صعب العبور و دورافتاده اعلام كرد. پيمان عشقي به دنبال اين اعلام، خبر داد: «اكنون در سراسر كشور ۱۹۰ پايگاه ثابت اقدام به خونگيري مي‌كنند و ۱۹۰ پايگاه سيار هم در مساجد و فرهنگسراهاي واجد شرايط و حتي اتوبوس‌هاي سيار هلال احمر راه‌اندازي مي‌شود تا در شرايط فعلي و سرماي هوا، راهكاري براي تشويق و ترغيب هموطنان به اهداي خون باشد.»
عشقي در صحبت‌هاي خود اين اطمينان را به اهداكنندگان خون داد كه: «همه پايگاه‌هاي انتقال خون كشور را موظف كرده‌ايم كه فاصله‌گذاري مناسب و پروتكل‌هاي بهداشتي و بالاترين سطح استاندارد بهداشتي را در همه مراكز اهداي خون رعايت كنند. داوطلبان و اهداكنندگان خون هم به منظور جلوگيري از ازدحام در مراكز اهداي خون و اتلاف وقت مي‌توانند با مراجعه به سايت انتقال خون به نشاني https://www.ibto.ir نوبت اينترنتي دريافت كنند و در زمان و مكان مورد نظر خود خون اهدا كنند. البته تا امروز هم هيچ گزارشي مبني بر ابتلاي اهداكنندگان خون به كوويد-19 بر اثر مراجعه به پايگاه‌هاي اهداي خون يا ابتلاي بيماران به كوويد-19 بر اثر تزريق خون نداريم چون مراكز اهداي خون، از بهداشتي‌ترين اماكن هستند و سلامت اهداكنندگان هم در زمان اهداي خون ارزيابي مي‌شود.»
به دنبال اين درخواست و تاكيد، سخنگوي سازمان انتقال خون هم از دارندگان تمام گروه‌هاي خوني درخواست كرد كه به علت تشديد نياز به خون و فرآورده‌هاي آن در مراكز درماني، به پايگاه‌هاي انتقال خون مراجعه كنند.
بشير حاجي‌بيگي ديروز با ابراز نگراني از كاهش 10 درصدي اهداي خون در كشور در مقايسه با مدت مشابه، خبر داد كه در ابتداي شيوع كوويد-19، ميزان اهداي داوطلبانه خون در كشور با كاهش بسيار نگران‌كننده 35 درصدي مواجه شده بود كه دليل اصلي اين افت هم ترس مردم از ابتلا به كوويد- 19 بود اما به تدريج، مراجعات براي اهداي خون آمار بهتري داشت ولي با وجود اين، اهداي خون در كشور در مقايسه با مدت مشابه سال 98، 10 كاهش درصدي دارد.
حاجي بيگي تاكيد كرد: «اهداكنندگان خون بايد توجه داشته باشند كه نياز به خون و فرآورده‌هاي آن، روزانه است و وظيفه سازمان انتقال خون در سراسر كشور اين است كه خون مورد نياز بيمارستان‌ها و مراكز درماني را تامين كند. اين داروي نجات بخش هم فقط در رگ‌هاي مردم جاري است و خون، تنها دارويي است كه هيچ جايگزيني ندارد و واردات آن در همه جهان ممنوع است و بنابراين، تامين خون فقط از طريق اهداكنندگان خون امكان‌پذير است.»
بنا به اعلام چندباره مسوولان سازمان انتقال خون، در ايامي از سال همچون ماه رمضان يا ماه‌هاي سرد، آمار مراجعات اهداي خون در كشور كاهش پيدا مي‌كند اما از سال گذشته، شيوع كوويد- 19 در كشور هم در كاهش آمار مراجعات اهداي خون تاثيرگذار بود.
اولين شواهد از كاهش اهداي خون، اسفند ماه سال گذشته و كمي بعد از شيوع ويروس كرونا در كشور خود را نشان داد. اسفندماه 98، سخنگوي سازمان انتقال خون در گفت‌وگويي كه با «اعتماد» داشت، خبر داد كه به دنبال شيوع اين بيماري ويروسي در كشور، بعضي استان‌ها با كاهش 30 درصدي و بعضي با كاهش 20درصدي اهداي خون مواجه شده‌اند و در برشمردن مصداق‌هايي هم گفت كه استان تهران با وجود نياز روزانه 1200 واحد خون اهدايي، 35 درصد كاهش مراجعات داوطلبانه اهداي خون را تجربه كرده و پايگاه‌هاي انتقال خون در استان قم هم كاهش 30 درصدي مراجعات و در استان گيلان، كاهش 40 درصدي مراجعات اهداي خون را گزارش كرده‌اند. ارديبهشت امسال، مديرعامل سازمان انتقال خون در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام كرد كه در هفته اول اسفند ماه و در مقايسه با مدت مشابه سال 97، آمار اهداي خون كاهش 35درصدي داشته و در نوروز 99 و در مقايسه با مدت مشابه سال 98 هم كاهش مراجعات اهداي خون به 20 درصد رسيده است. گزارشي كه در اوايل تابستان امسال از وضعيت اهداي سه‌ماهه خون منتشر شد هم، حكايتي از تداوم كاهش مراجعات بود چنان‌كه سخنگوي سازمان انتقال خون در گزارش خود اعلام كرد: «در سه ماهه اول سال 99، بيش از 562 هزار نفر براي اهداي خون به مراكز انتقال خون سراسر كشور مراجعه كرده‌اند كه 118 هزار و 100 نفر آنان از اهداي خون معاف شدند و بنابراين، از 443 هزار و 900 اهدا‌كننده، 444 هزار واحد خون كامل دريافت شد در حالي كه در سه ماهه اول سال 98 حدود 518 هزار واحد خون در كشور اهدا شد.»
هشدار بعدي، همزمان با روز ملي اهداي خون و 9مردادماه توسط مديركل انتقال خون استان تهران منتشر شد و مهدي‌زاده در اين هشدار خبر داد كه «به علت ترس از ابتلا به كوويد -19، مراجعات به مراكز اهداي خون كاهش ۳۰درصدي داشته است.»
كاهش مراجعات اهداي خون كه حالا به نگراني جدي نظام سلامت تبديل شده، يك تناقض آشكار از رفتار عمومي مردم در قبال انجام يك وظيفه خيرخواهانه است. در حالي كه ظرف هفته‌هاي گذشته، مسوولان وزارت بهداشت انتقادات شديدي از جامعه عمومي به دليل ناديده گرفتن پروتكل‌هاي بهداشتي و تاثير اين بي‌توجهي‌ها در سير صعودي آمار ابتلا و بستري و فوت مبتلايان كوويد- 19 داشته‌اند و حالا هفته‌هاست كه آمار روزانه فوت بيماران كوويد- 19 در كشور، از عدد 400 پايين‌تر نيامده، مسوولان سازمان انتقال خون از كاهش مراجعات داوطلبان اهداي خون خبر مي‌دهند و مي‌گويند اين مراجعات به دليل نگراني از ابتلا به كوويد- 19 در پايگاه‌هاي اهداي خون كاهش يافته است. واقعا كدام رفتار مردم را بايد باور كرد ؟ اوايل تابستان، مسوولان وزارت بهداشت گزارش دادند كه در فاصله ارديبهشت تا خرداد امسال، ميزان رعايت پروتكل‌هاي بهداشتي در كشور به 22.66 درصد و در شهر تهران به 10.54 درصد كاهش يافته در حالي كه گزارش سخنگوي سازمان انتقال خون از وضعيت اهداي حياتي‌ترين داروي انساني نشان مي‌دهد كه در سه ماه ابتداي امسال، ميزان اهداي خون در كشور به دليل ترس از ابتلا به كرونا، 14.3 درصد كاهش يافته است. كدام رفتارمردم را بايد باور كرد ؟ اينكه ناديده گرفتن پروتكل‌هاي بهداشتي و سفرهاي تفريحي بي‌رويه و بي‌توجهي به الزام شركت نكردن در «حراجي‌ها» و «عروسي‌ها» و «مراسم ترحيم» و «مهماني‌ها» و ماسك زدن و رعايت فاصله اجتماعي، هفته‌هاست مرگ 450 و 460 و 430 و 420 هم‌وطن را رقم مي‌زند يا اينكه مردم از ترس ابتلا به كرونا، اهداي خون را به وقتي ديگر موكول كرده‌اند؟