خاك جامانده ايران
در آن سوي مرز
ديواري كه براي مبارزه آسان‌تر با اشرار و قاچاقچيان انسان و سوخت برپا شد، آن هم با كيلومترها فاصله از مرز اصلي، حالا شده اسباب دردسر ننه مراد؛ مادر شهيدي كه سال‌هاي سال است در سرماي صفر درجه و گرماي ۵۰ درجه، جاده خاكي پر از خار نزديك ديوار را با پاي پياده مي‌رود و با خيلي‌ها هماهنگ مي‌كند تا بتواند از دريچه ۱.۵ متري، عبور كرده و بر سر مزار شهيد دهقان، جا مانده در آن سوي ديوار مرزي ايران و افغانستان مويه كند. به گزارش ايسنا، هر بار كه ننه مراد بر سر مزار مي‌رود بخشي از خاك مزار را با خود مي‌برد و با گلايه مي‌گويد چرا فرزندش كه در مرزهاي ايلام براي حفظ اين آب و خاك شهيد شد حالا بايد آن سوي ديوار امنيتي جا بماند؟ ديواري كه هر از گاهي محل مناقشه مرزباني افغانستان و ايران بر سر تردد بوميان مي‌شود.از يك سو بومياني هستند كه نگران از دست دادن زمين‌هاي‌شان با مدعي شدن افغانستاني‌ها بر سر مالكيت اراضي بين ديوار امنيتي و خط مرزي هستند و از سوي ديگر مرزباني ايران كه مي‌گويد مجري دستورند و نيز مسوولاني كه معتقدند مشكلي ايجاد نمي‌شود، چراكه خط مرزي در اسناد بين‌المللي ثبت شده است و كشورها حق تعرض بر آن ندارند.نه تنها مزار فرزند شهيد ننه مراد كه حدود 2هزار هكتار زمين كشاورزي ايران به دليل خطاي محاسباتي بين خط واقعي و بين المللي مرز ايران و افغانستان در منطقه سيستان قرار گرفته‌اند؛ اين اولين ديوار مرزي نيست كه زندگي مردمان ساكن در مرزهاي دو كشور را دشوار كرده است.از ديوار تركيه و ايران گرفته تا ديوار امريكا و مكزيك، همگي با وجود آنكه براي ايجاد امنيت ساخته شدند اما آسيب‌شان هم كمتر از سودشان نبوده و جداكننده فرهنگ و خانواده‌هاي مرزنشين شده است؛ ديواري كه امروز در اروپا برداشته شده و جاي آن را يك پرچين و تابلو گرفته و مرزها جهاني شده است.با همه اينها، مخاطرات امنيتي و تهديداتي همچون مهاجرت‌هاي غيرقانوني، قاچاق سوخت و مواد مخدر و سلاح‌هاي غيرمجاز، ناامني نواحي مرزي و حمله به پاسگاه‌هاي مرزباني‌ها، مقامات امنيتي كشور را به اين نتيجه رساند كه در اوايل دهه ۸۰، ديوار امنيتي به طول بيش از ۳۰ كيلومتر با عنوان «ديوار مرزي سيستان» در مرز زهك - هيرمند كشيده شود.اما حالا اين ديوار امنيتي از روز ساختش تاكنون با وجود آنكه تاثير قابل ملاحظه‌اي در ارتقاي امنيت منطقه و جلوگيري از قاچاق داشته است، اما گروهي از مردم و مسوولان منطقه با اذعان به اينكه اين ديوار با توجه به مقتضيات آن زمان ساخته شده، ديواركشي بين دو كشور اسلامي و همفكر را غيرمنطقي مي‌دانند.ظاهرا داستان به همين سادگي‌ها نبوده و اختلاف بر سر بودن يا نبودن ديوار نيست؛ آنچه همگان از جمله استاندار وقت سيستان و بلوچستان در سال ۹۶ به آن اذعان داشته، وجود نقص فني و اشتباه محاسباتي در ديواركشي است، به‌طوري كه به گفته مسوولان جهاد كشاورزي استان، 2هزار هكتار از اراضي كشاورزي حوزه هيرمند و زهك در آن سوي ديوار جا مانده و علاوه بر آن، برخي قبور از جمله مزار شهيد مراد دهقان نيز در آن سوي ديوار قرار گرفته است.كشاورزان سيستاني همواره گله‌مندند كه براي تردد و سركشي به مزارع كشاورزي خود، نياز به كارت تردد و همچنين اجازه عبور مرزبانان داشته و مجبورند تراكتورهاي خود را با اجازه مرزبانان از ديوار مرزي عبور دهند، علاوه بر آنكه برخي مسوولان نگرانند افغانستان، اين ديوار امنيتي را نقطه صفر مرزي بداند و بنابراين اراضي كشور كه در آن سوي ديوار مرزي قرار دارد، در اختيار كشور همسايه قرار گيرد.محمد سرگزي، نماينده سيستان در مجلس اما نگراني‌ها در خصوص ادعاي مالكيت كشورهاي همسايه بر زمين‌هاي كشاورزي آن سوي ديوار را غيرمنطقي دانسته و گفته است: نقاط مرزي بر اساس طول و عرض جغرافيايي، مشخص و در اسناد بين‌المللي ثبت شده است؛ ملاك ديگر حدود مرزهاي كشور هم همان ميل‌هاي مرزي است كه مورد توافق كشورهاست.او معتقد است، اين ديوار در واقع «امنيتي» است، نه «مرزي» كه در گذشته براي تثبيت امنيت مطلوب‌تر ايجاد شد و قرار بود كشاورزان بتوانند از درهاي تعبيه شده در ديوار به سهولت تردد كنند، اما متاسفانه اين امكان براي آنان فراهم نشد و باعث شد تا كشاورزي در آن سوي مرز، بدون كشت بماند و ضرر مالي به مالكان آن وارد كند.سرهنگ ابوالحسن ضيايي، معاون اجتماعي فرماندهي مرزباني استان سيستان و بلوچستان به ايسنا گفته است، اين ديوار بنا به ضرورت زمان و با صلاحديد مقامات امنيتي ايجاد شده و اينكه برخي فكر مي‌كنند ديوار مرزي را مرزباني كشيده، درست نيست.او گفت: نوار مرزي ما با هر كشوري، بر اساس نقاط جغرافيايي است كه در پروتكل‌هاي بين‌المللي آمده و كسي حق ادعاي مالكيت و تعرض به خاك كشور همسايه را ندارد. بنابراين حتي يك وجب از خاك كشور ما، آن سوي مرز نيفتاده و كشور همسايه هم نمي‌تواند ادعاي مالكيت كند.معاون اجتماعي فرماندهي مرزباني استان اظهار كرد: از آنجايي كه بر اساس پروتكل‌هاي بين‌المللي، احداث ديوار روي نقطه صفر مرزي ممنوع است، ما ديوار را آن‌طرف‌تر احداث كرديم كه در اين صورت، از لحاظ امنيتي هم بهتر مي‌توان كار محافظت و حراست را انجام داد.او افزود: اينكه سوال مي‌شود آيا اين ديوار تاثيري در امنيت داشته يا خير، بايد گفت چنانچه نگاهي به گذشته بيندازيم و ناامني‌هاي قبل از اين ديواركشي را مطالعه كنيم، مي‌بينيم كه قطعا تاثيرگذار بوده است.معاون اجتماعي فرماندهي مرزباني استان اظهار كرد: ما تعصب نداريم كه ديوار باشد يا نباشد. اين دستور از مراجع ذي‌صلاح ابلاغ شده و هر زمان آنان دستور دادند، ديوار را خراب مي‌كنيم. ما جاهاي بي‌ديوار و با ديوار را حراست مي‌كنيم، حتي نقاط صعب‌العبور مانند جكيگور و مرز سراوان، همه حراست مي‌شوند، اما ديواركشي يا تخريب آن، در حوزه اختيارات ما نيست. هر زمان كه مقامات ذي‌صلاح دستور بدهند، ما ديوار را برمي‌داريم و هيچ تعصبي در اين زمينه نداريم.