آلودگي + خاموشي

عضو شوراي شهر تهران خواستار مشخص شدن ميزان مصرف برق و گاز ساختمان‌هاي دولتي شد 

مطالبه شفافيت، براي درمان آلودگي هوا 

گروه اجتماعي| آلودگي هوا شهرهاي بزرگ كشور و به‌طور خاص پايتخت ادامه دارد و خبر از باد و باران هم تا مدتي نيست. همچنان آنهايي كه از اين وضع انتقاد مي‌كنند انگشت‌شان به سوي سوختن «مازوت» نشانه رفته و آنهايي كه بايد در قبال اين وضعيت پاسخگو باشند نه شفاف‌سازي مي‌كنند و نه دست‌شان به جايي مي‌رسد كه اقدامي كنند. در اين ميان حرف‌هاي ديگري هم به ميان آمده و فرضيه‌هايي فضاي مجازي را به خود مشغول كرده است. از جمله آنكه توليد ارزديجيتال و مزرعه‌هاي استخراج بيت‌كوين بار بسيار زيادي به شبكه برق تحميل كرده‌اند و همين سبب بالارفتن مصرف برق مي‌شود. از آنجا كه عمده برق توليدي كشور از طريق نيروگاه‌هاي حرارتي وارد شبكه مي‌شود كه با سوخت فسيلي كار مي‌كنند اين افزايش مصرف به افزايش بيشتر سوخت‌هاي فسيلي منجر شده و در نتيجه آلودگي هوا را به فعاليت مزارع‌ توليد بيت‌كوين نسبت داده‌اند. اما همه اين اظهارنظرها فقط در حد نظر باقي مانده و هيچ استدلال علمي، پژوهش ميداني و تحليل تخصصي در اين باره منتشر نشده است. از سوي ديگر مساله‌اي چون «آلودگي‌ هوا» كه ميان‌بخش محسوب مي‌شود مثل همه تجارب ميان‌بخش در كشور ما متولي مشخصي ندارد و هر دستگاهي سعي مي‌كند با توجيه عملكرد خود صرفا از بار مسووليت شانه خالي كند. همين شده كه اين روزها بيشتر مي‌شنويم كه مسوولان وزارت نيرو تاكيد دارند در نيروگاه‌هاي اطراف تهران مازوت مصرف نمي‌شود. اگر چنين است پس چرا همچنان هواي تهران آلوده است؟ رييس سازمان حفاظت محيط زيست مي‌گويد هر روز 2 ساعت خاموشي بدهيد بهتر از آن است كه مازوت بسوزانيد و برق توليد كنيد. اما او نيز نمي‌گويد كه اگر در نيروگاه‌هاي اطراف تهران مازوت سوزانده نمي‌شود پس منشا آلودگي چيست؟ در همين حال گفته مي‌شود در نيروگاه شهيد رجايي در نزديكي قزوين مازوت مصرف مي‌شود و بعد مسعود تجريشي، معاون سازمان حفاظت محيط زيست به تاكيد مي‌گويد: پژوهش دانشگاه شهيد بهشتي تهران نشان مي‌دهد مازوت سوختن در نيروگاه شهيد رجايي تاثيري در آلودگي هوا ندارد. 
كار تعيين مسووليت و ضمانت اجراي آن در كارهاي ميان‌بخش آن هم نظير مساله آلودگي هوا كه دست‌كم 20 نهاد مجري و مرتبط دارد همين مي‌شود. در نهايت بايد حق داد كه اينك نبود شفافيت در داده‌هاي موثر در تحليل وضعيت مهم‌ترين نقص در مديريت و كاهش آلودگي هواست. چيزي كه بهاره آروين، عضو شوراي شهر پايتخت خواستار آن شده، همين است. شفاف بگوييد در تهران كدام نهادها و كدام دستگاه‌ها برق و گاز بيشتري مصرف مي‌كنند تا بدانيم تكليف چيست. اما آيا شركت توانير تن به چنين كاري خواهد داد؟
همه آنچه امسال تجربه كرده‌ايم درحالي رقم خورده كه به سبب دوركاري‌ها در شرايط شيوع كرونا ترددها كمتر شده است. مدارس عملا در ماه‌هاي گذشته تعطيل بوده‌اند. دانشگاه‌ها نيز آنلاين فعاليت مي‌كردند و نه حضوري. پس آنچه اينك نفس‌هاي‌مان را به شماره انداخته از كجا جان گرفته است؟
در همين حال دكتر عباس شاهسوني، رييس گروه سلامت هوا و تغيير اقليم وزارت بهداشت با بيان اينكه كيفيت هواي كلانشهر تهران در وضعيت بسيار ناسالم قرار دارد، تاكيد كرد: عموم مردم به خصوص گروه‌هاي حساس از تردد غيرضروري در سطح شهر خودداري كنند. با توجه به پايداري هوا و افزايش ترددها در سطح شهر، كيفيت هواي شهر تهران در وضعيت بسيار ناسالم قرار دارد. او كه با ايسنا سخن مي‌گفت تاكيد كرد: با توجه به اينكه آلاينده مسوول ذرات معلق است، افراد مبتلا به بيماري‌هاي قلبي يا ريوي، سالمندان و كودكان، بايد از هر گونه فعاليت فيزيكي خارج از منزل اجتناب كنند. افراد ديگر نيز بايد از فعاليت‌هاي طولاني يا سنگين در خارج از منزل اجتناب كنند.شاهسوني همچنين خاطرنشان كرد: در اين شرايط، در صورت عدم رعايت استفاده از ماسك مناسب و حضور در فضاي آزاد، احتمال افزايش قابل‌توجه بيماري‌هاي قلبي يا ريوي و مرگ زودرس در بيماران قلبي و سالمندان و افزايش قابل توجه علايم تنفسي در كل جمعيت وجود دارد.
رييس گروه سلامت هوا و تغيير اقليم وزارت بهداشت تاكيد كرد: با توجه به ارتباط افزايش غلظت آلاينده‌هاي هوا به خصوص غلظت ذرات معلق كوچك‌تر از ۲.۵ ميكرون و ميزان ابتلا و مرگ ناشي از كوويد ۱۹، از عموم مردم به خصوص گروه‌هاي حساس مانند بيماران قلبي، ريوي، زنان باردار، سالمندان، كودكان، بيماران مبتلا به ديابت و آسم درخواست مي‌شود كه از تردد در فضاي آزاد اجتناب كنند.
اما آنچه عضو شوراي شهر براي مشخص كردن وضعيت خواست، «شفافيت» بود. رييس كميته شفافيت شوراي شهر اعلام كرد كه به نمايندگي از شهروندان تهراني از وزارتخانه‌هاي نفت و نيرو مي‌خواهم فيش گاز و برق صنايع و ساختمان‌هاي عريض و طويل دولتي را شفاف كنند تا معلوم شود بخش عمده مصرف انرژي كشور در كجاست. بهاره آروين در نطق پيش از دستور خود در جلسه ديروز شوراي شهر تهران با اشاره به وضعيت آلودگي هواي تهران با بيان اينكه آلودگي هوا تنها معضل اين شهر است كه مستقيم و بي‌واسطه سلامت و جان شهروندان را هدف مي‌گيرد و هر نوع راه‌حل فردي هم در برابر آن بي‌ثمر است، گفت: مساله‌اي كه جز از طريق سياستگذاري جامع‌نگر و پيگيرانه قابل حل نخواهد بود.
او در بخش ديگري از نطق خود تاكيد كرد: اين جملات را هفتم آبان ماه ۹۶ در صحن علني شورا گفته‌ام؛ همان ماه‌هاي ابتدايي آغاز به كار شوراي پنجم. امروز بيست و سوم دي ماه ۹۹ است؛ آخرين ماه‌هاي كار شوراي پنجم. بيش از سه سال گذشته و هواي شهر آنچنان مستمر و شديد آلوده است كه نفس اغلب شهروندان را به شماره انداخته است. 
او گفت: در تمام سه سال گذشته، ترافيك و آلودگي هوا، نه فقط اولويت‌دارترين مساله از ديدگاه شهروندان تهراني؛ بلكه اولويت‌دارترين موضوع براي تمام تلاش‌ها و پيگيري‌هاي ما اعضاي پنجمين دوره شوراي اسلامي شهر تهران بوده است؛ از پيگيري‌هاي مستمر و بي‌وقفه براي وصول اعتبارات مترو و تجهيز و گسترش ناوگان حمل‌ونقل عمومي گرفته تا سياستگذاري‌هاي معطوف به كاهش ترافيك و آلودگي هوا از طريق هزينه‌زا كردن استفاده غيرضروري از خودروي شخصي. اما امروز آلودگي هوا از هر زمان ديگري شديدتر است. آروين تصريح كرد: درحالي‌كه به دليل شرايط ناشي از شيوع ويروس كرونا، شهر نيمه‌تعطيل است، مدارس و دانشگاه‌ها به شكل مجازي فعالند، همايش‌ها و جلسات و رويدادها يا لغو شده‌اند يا به صورت مجازي برگزار مي‌شوند، اولويت كار در بخش دولتي و خصوصي با دوركاري است و خلاصه عبور و مرور در شهر به حداقل رسيده، اما آلودگي هوا از هر زمان ديگري شديدتر است. چرا و چگونه چنين شده است؟
او با تاكيد بر اينكه شهر نيمه‌تعطيل است اما هوا از هر زمان ديگري آلوده‌تر است، گفت: دي‌اكسيد گوگرد پس از سال‌ها به شهر بازگشته است؛ آن هم با شدتي عجيب و باورناپذير. چرا و چگونه چنين شده است؟ هيچ‌كس پاسخگو نيست، هيچ پاسخ صريح و شفافي داده نمي‌شود. جسته و گريخته شنيده مي‌شود در نيروگاه‌ها و صنايع اطراف شهرها مازوت مي‌سوزانند يا گازوييل غيراستاندارد و با درجه گوگرد بالا. اينها تكذيب مي‌شود، تاييد مي‌شود، نفس شهروندان روز به روز تنگ‌تر مي‌شود و واقعيت در هاله‌اي تيره و كدر از تاييد و تكذيب‌هاي مدام پنهان مي‌شود.
او در ادامه نطق خود كه متن آن را در اختيار رسانه‌ها قرار داد با بيان اينكه نفس شهروندان به شماره افتاده است و هيچ‌كس پاسخگوي علت اصلي و واقعي اين حجم از آلودگي هواي شهرها نيست، گفت: براي ساليان متمادي، تردد شهروندان با خودروي شخصي در سطح شهر، عامل اصلي آلودگي هواي پايتخت شناخته مي‌شد و بار اصلي كاهش آلودگي هوا بر دوش آنها گذاشته مي‌شد، حالا شهر نيمه‌تعطيل است و مقايسه ترافيك خيابان‌ها با سال‌هاي گذشته نشان مي‌دهد كه حجم خودروهاي شخصي در معابر اگر كمتر نشده باشد، بيشتر هم نشده است. هوا اما بسيار آلوده‌تر است. عجيب آنكه باز هم مقصر مردم دانسته مي‌شوند كه با مصرف بالاي برق و گاز، نيروگاه‌ها را ناگزير از مازوت‌سوزي كرده‌اند! آروين با بيان اينكه در تاريكي و تيرگي حاصل از عدم شفافيت، جاي قاضي و متهم عوض مي‌شود. مردم كه بايد قضاوت‌گر عملكرد دولتمردان در مديريت شرايط باشند، مي‌شوند متهم رديف اول: گاز و برق كمتر مصرف كنيد تا مازوت سوزانده نشود! درحالي‌كه هيچ‌كس نمي‌گويد مصرف‌كنندگان اصلي و بزرگ گاز و برق در كشور صنايع هستند و فيش برق و گاز ساختمان‌هاي عريض و طويل دولتي چندين برابر فيش‌هاي خانگي شهروندان است. در تاريكي و تيرگي حاصل از عدم شفافيت، دولت از زير بار مسووليت‌هاي مسلمش شانه خالي مي‌كند و باز هم همه بار حل مسائل به دوش مردم گذاشته مي‌شود.
آروين تصريح كرد: به نمايندگي از شهروندان تهراني از وزارتخانه‌هاي نفت و نيرو مي‌خواهم فيش گاز و برق تمام مشتركان پرمصرف در بخش دولتي و صنايع را شفاف كنند تا معلوم شود بخش عمده مصرف انرژي در كشور كجاست؛ تا شفاف شود كه چقدر برق و گاز در انبوه پرشمار ساختمان‌هاي دولتي چند ده طبقه هدر مي‌رود چون لابد براي دولت و زيرمجموعه‌اش، پول اين حجم از مصرف گاز و برق از اين جيب به آن جيب محسوب مي‌شود و زور دولت و نصايحش درباره صرفه‌جويي فقط براي شهروندان و مشتركان خانگي است. به گفته او، سوال بجايي است اگر پرسيده شود چطور دولت مي‌تواند به دليل كرونا، كسب‌وكارهاي خرد انبوه اصناف و مردم را دو هفته تمام با تعطيلي كامل مواجه كند و آن‌وقت با اين حجم از آلودگي كه مستقيما شهروندان را به كام مرگ مي‌كشاند، دستور تعطيلي صنايع پرمصرف و آلاينده را نمي‌دهد؟ آيا خاموشي و قطع برق فقط بايد شامل حال مردم و مشتركان خانگي شود؟ دولت هيچ مسووليتي در برابر مديريت مصرف انرژي در بخش دولتي و صنايع ندارد؟ كرونا كه تمام مدارس و دانشگاه‌هاي شهر را به تعطيلي كشانده است نمي‌تواند صنايع غيرضرور و آلاينده را به صورت موقت هم كه شده تعطيل كند كه دست‌كم شهرونداني كه هنوز گرفتار كرونا نشده‌اند، اندكي بتوانند نفس بكشند؟
آروين اضافه كرد: در اين شرايطي كه ديگر خودروها منبع اصلي آلايندگي هوا نيستند، طبعا سياستگذاري‌ها و اقدامات شوراي شهر و شهرداري نيز كمك چنداني به حل مساله نمي‌كند اما باز هم شفافيت تنها ريسمان نازك باقيمانده ميان ما و مردم است. شهرداري تهران مي‌تواند تمام اطلاعاتش در باب منابع آلاينده هواي شهر را به صورت شفاف و سيستماتيك در اختيار شهروندان قرار دهد. از تعداد خودروهاي ترددكننده در معابر تا خودروهاي ديزلي كه تردد پرشمارشان در شب غلظت آلاينده‌ها را در ساعات اوليه صبح افزايش مي‌دهد؛ از نتايج آزمايش‌هاي مستمر كيفيت سوخت عرضه‌شده در جايگاه‌ها، از ميزان آلاينده‌هاي مختلف در نقاط مختلف شهر از جمله ميزان آلاينده‌ها در اطراف نيروگاه‌ها و صنايع.

نايب رييس كميسيون رمزارز و بلاكچين  در خصوص تاثير فعاليت ماينينگ‌ها بر مصرف برق اعلام كرد‌

بيت كوين، عامل خاموشي‌ها نيست

آويده‌علم‌جميلي| براي دريافت اطلاعات از فعاليت ماينرهاي چيني در ايران و احتمال افزايش فشار بر نيروگاه‌هاي برق با سيداميد علوي، نايب‌رييس كميسيون رمزارز و بلاكچين نظام صنفي رايانه‌اي تماس گرفتيم. او معتقد است مسووليت مشكلات فعلي كشور در خصوص تامين برق بر دوش وزارت نيرو است. چرا كه اين وزارتخانه بايد برق كشور را در هر شرايطي تامين كند.  علوي در پاسخ به پرسش ما مبني بر اينكه برخي معتقد‌ند فعاليت ماينرهاي چيني باعث فشار بر نيروگاه‌ها و افت ولتاژ برق مي‌شود، گفت: «شرايط فعلي به دليل سوءمديريت است. چرا كه مصرف برق صنعت ماينينگ آنقدر زياد نيست. بر اساس گفته مسوولان فعالان قانوني اين صنعت زير 200 مگاوات در ساعت مصرف برق دارد. اگر فعاليت ماينرهاي غيرقانوني نيز 100 مگاوات باشد، كل مصرف برق ماينينگ 300 مگاوات خواهد بود. توليد برق ايران روزانه 70 هزار مگاوات در ساعت است. مصرف برق توسط ماينرها در توليد برق كشور ديده نمي‌شود. پس اين صنعت نمي‌تواند عامل اصلي قطعي يا افزايش فشار بر نيروگاه‌ها باشد. تمام صنايع نياز به انرژي دارند. زماني كه وزارت نيرو انشعاب برق را تقسيم مي‌كند از طريق شبكه توزيع، ترانس‌هايي را بر اساس نوع انشعاب كه صنعتي، خانگي يا كشاورزي است، ايجاد مي‌كند. هيچ فرد يا گروهي نمي‌تواند بيشتر از ميزان انشعاب خود مصرف كند. چرا كه اين تجهيزات يا انشعاب‌ها در شبكه برق اجازه مصرف بيش از اندازه را نمي‌دهند. بنابراين زماني كه وزارت نيرو انشعابي را به نام مشتركان مي‌كند بايد روي آن محاسباتي انجام داده و برقش را تامين كند. اينكه در تابستان يا زمستان مشكل كمبود افت ولتاژ ايجاد مي‌شود، نتيجه نبود مديريت مناسب است. نمي‌توان مصرف‌كننده را مقصر قطعي برق بدانيم. اما نبايد از اين نكته غافل شد كه تحريم نيز در كنار سوءمديريت فشار وارد كرده تا توليد برق به درستي انجام نشود. نكته ديگر در خصوص هزينه برق است. اينكه وزارت نيرو هزينه برق با ماينرهاي چيني را به چه ميزان حساب مي‌كند، مستلزم انتشار قبض برقي است كه براي ماينرهاي چيني صادر مي‌كند. به دليل عدم انتشار اين قبض، نمي‌دانيم كه هزينه مصرف برق آنها چقدر است. اما نبايد از اين نكته غافل شد كه هر زمان مشكل كمبود برق وجود دارد، وزارت نيرو به دنبال مقصر است.  نايب‌رييس كميسيون رمزارز و بلاكچين نصر در پاسخ به پرسش ديگري مبني بر اينكه آيا حضور ماينرها در ايران قانوني است و به صورت كلي آيا در سال‌هاي اخير افزايش داشته؟، پاسخ داد: « از آنجايي كه شبكه بلاكچين بيت كوين كاملا شفاف است، هر تغييري كه در آن رخ دهد براي همه افراد قابل رويت است. اگر فعاليت ماينرهاي چيني در دو، سه ماه اخير تغييري مي‌كرد، بايد شاهد افزايش قدرت چشمگيري در شبكه بلاكچين بيت‌كوين مي‌بوديم. كه چنين اتفاقي رخ نداده. يك سال پيش چيني‌ها زماني كه اين صنعت قانوني نداشت (غيرقانوني هم نبود) شروع به فعاليت كردند. در ابتداي امر به دليل نداشتن قانون، ماينرها از انشعابات صنعتي براي استخراج بيت‌كوين استفاده مي‌كردند كه باعث برخي اعتراض‌ها از سوي فعالان بلاكچين ايراني شد. وقتي مصوبه هيات دولت به تصويب رسيد، نرخ متوسط صادراتي برق براي اين صنعت درنظر گرفته شد و قبض برق فعالان اين صنعت به روز و به 965 تومان در هر كيلو وات ساعت رسيد. افرادي را نيز كه پيش از مصوبه هيات دولت فعاليت ماينينگ كرده و از برق صنعتي استفاده مي‌كردند نيز مجبور به پرداخت مابه التفاوت اين رقم شدند. به گفته وزارت نيرو، چيني‌ها هم همان قيمت ماينرهاي ايراني را مي‌پردازند. يك سال پيش تفاوت بين قيمت پرداختي توسط ماينرهاي ايراني و چيني وجود داشت اما پس از مصوبه هيات دولت اين تفاوت قيمتي از بين رفت.  علوي در پاسخ به اينكه اعتراض‌ها به فعاليت چيني‌ها تا پيش از آنكه مصرف برق‌شان بر اساس نرخ صادراتي شود، چه بود، گفت: «چيني‌ها در فارم رفسنجان فعاليت ماينينگ انجام مي‌دهند كه كيلوواتي 60 تومان بود. علت اين رقم نيز به دليل استفاده از تجهيزاتي مانند پست تبديل سطح ولتاژ برق و انشعاب صنعتي برق بود كه پيش‌تر براي ساخت كارخانه فروكروم مي‌خواستند راه‌اندازي كنند. به دليل تحريم‌ها اين كارخانه به مرحله اجرايي نرسيد. از آن پس اين افراد از آن انشعابي كه گرفته بودند براي ماينينگ استفاده كردند. اين امر باعث اعتراض ماينرهاي ايراني شد. چرا كه تا آن زمان قبض برق ماينرهاي ايراني با چيني‌هاي حاضر در منطقه رفسنجان متفاوت بود. پس از اعتراض‌ها، وزارت نيرو نيز قبض برق ماينرهاي چيني را تغيير داد و نرخ صادراتي را براي آنها صادر كرد.  اين كارشناس حوزه بلاكچين در خصوص مشكلات فعلي برق نيز گفت: «مشكل برق زمستان به دليل سوءمديريت‌هاست. رقم بدهي وزارت نيرو به نيروگاه‌هاي برق حدود 50 هزار ميليارد تومان برآورد شده است. نيروگاه‌هاي برق در دو، سه سال اخير به دليل برخي مشكلات از جمله طلب مالي از وزارت نيرو نتوانستند تعمير و نگهداري را به خوبي انجام دهند از سوي ديگر نيروگاه‌ها نيز نمي‌توانند توسعه پيدا كنند. با تداوم اين روند در تابستان نيز مشكل خواهيم داشت. چرا كه مصرف به توليد نزديك مي‌شود و دچار خاموشي‌ها براي جبران كمبود توليد مي‌شويم. هميشه بايد ظرفيت توليد از مصرف بيشتر باشد. از طرف ديگر به دليل مصرف بالاي گاز خانگي در زمستان، تامين گاز انشعاب صنعتي سخت مي‌شود. براي همين به برخي نيروگاه مانند شهيد رجايي و منتظر قائم به جاي گاز، مازوت براي توليد برق اختصاص داده مي‌شود.راه‌حل نيز در گسيل گاز به مصارف صنعتي به جاي خانگي و استفاده از برق براي گرمايش منازل و بخش خانگي است. با افزايش گازرساني به بخش صنعت، ظرفيت توليد نيز افزايش يابد. در اين صورت از برق به جاي گاز براي مصارف خانگي استفاده مي‌شود. بايد به اين نكته توجه داشت كه در ساير كشورها به دنبال مصرف كننده برق هستند تا محدود كردن مصرف ولي در كشور ما به دليل سوءمديريت وزارت نيرو و چند نرخي بودن برق مصرف كننده و صنايع را سركوب مي‌كنند. علوي در پاسخ به اين پرسش كه آيا در مناطق آزاد ماليات‌ها گرفته نمي‌شود. آيا از فعاليت ماينينگ چيني‌ها ماليات اخذ مي‌شود، خاطرنشان كرد: «اينها در حيطه قوانين بالادستي است. اينكه چيني‌ها ماليات مي‌دهند يا خير بايد از وزارت اقتصاد جويا شد. بر اساس مصوبه هيات دولت در 13 مرداد سال 98 ماينرها موظف هستند رمز ارزشان را براي واردات كالا در اختيار بانك مركزي قرار دهند. بانك مركزي نيز آن را به واردكننده تخصيص مي‌دهد. اگر اين اتفاق نيفتد، مشمول ماليات مي‌شوند.»