جشنواره آيينه‌دار برگزار شد
آخرين نفس‌هاي موسيقي نواحي در حال خاموشي
اعتماد| «مسوولان وزارت ارشاد قيد موسيقي نواحي ايران را زده‌اند و در جشنواره موسيقي فجر هم تنها براي خالي نبودن عريضه، يكي يا دو اجراي نواحي را مي‌گنجانند، البته در سال‌هاي اخير همين يكي دو اجرا هم نبود.»
«محمدرضا درويشي»- آهنگساز و پژوهشگر موسيقي- اينها را در افتتاحيه جشنواره موسيقي آيينه‌دار گفت تا ضرورت و اهميت جشنواره «آيينه‌دار» را كه دبيري‌اش را برعهده دارد، يادآور شود. او مي‌گويد: اگر جشنواره‌هاي اينچنيني وجود نداشتند، آخرين نفس‌هاي موسيقي نواحي خاموش مي‌شد يا از بين مي‌رفت.
اين موسيقي روبه افول است كه البته درويشي دلايلِ متفاوتي را براي اين موضوع برمي‌شمرد: «در راستاي از بين رفتن موسيقي نواحي نمي‌شود فقط دولت را محكوم كنيم و بگوييم اگر دولت حمايت مي‌كرد، اتفاقات خاصي مي‌افتاد. حمايت دولتي تنها مي‌توانست اين افول را به تاخير بيندازد. البته لازم است كه بگويم اين جشنواره كاملا خصوصي است و يك ريال بودجه از دولت نمي‌گيرد، بلكه با سرمايه شخصي «احسان رسول‌اف» برگزار مي‌شود.»
قرار بوده كه جشنواره هر دو سال يك‌بار برگزار شود، اما امسال جشنواره چهارماه زودتر برگزار شده است. درويشي مي‌گويد: «در اين دوره 120 هنرمند از سه استان هرمزگان، بوشهر و خوزستان در جشنواره شركت مي‌كنند و بسياري از اجراهاي ما جنبه آييني دارند و اغلب اجراها گروهي است. سرمايه‌گذاري معمولا به كاري گفته مي‌شود كه سودي هم در پي داشته باشد؛ اما اين يك سرمايه‌گذاري يك طرفه است. در واقع، يك پولي مي‌رود و هيچ عايدي ندارد.»
در روز نخست جشنواره، گروه موسيقي «سنج و دمام» به اجراي برنامه پرداخت. سنج و دمام مراسمي است سنتي كه در ايام عزاداري مذهبي در بوشهر از ديرباز تاكنون اجرا مي‌شده است.
پس از اجراي سنج و دمام، نوبت به شروه‌خواني رسيد كه در اين بخش شروه به سه شيوه مختلف توسط هنرمندان موسيقي نواحي اجرا شد. گروه «يزله» هم در نخستين روز جشنواره به اجراي برنامه پرداخت. يزله هم يكي از گونه‌هاي رايج موسيقي محلي جنوب ايران است. اجراي «بيت‌خواني» بخش بعدي برنامه جشنواره موسيقي نواحي آيينه‌دار بود. بيت‌خواني هم در عروسي و هم در عزا اجرا مي‌شود.
بيت عزا را براي جوانان مي‌خوانند، اعم از شخصيت‌هاي مذهبي مانند بيت‌خواني حضرت قاسم(ع) و علي‌اكبر(ع) يا جوانان تازه در گذشته. چاووشي كه هنگام بدرقه يا در زمان استقبال از زايران مي‌خوانند، بخش بعدي اين برنامه را تشكيل مي‌داد. چاووشي همچنين در شب سوم محرم، شب عاشورا يا اربعين در ميان نوحه (واحد) و هنگام كارهاي ساختماني و... نيز خوانده مي‌شود. به طور كلي زماني كه نياز به تقويت روحيه جمع باشد، آواز چاووشي خوانده مي‌شود. چاووشي گاه به صورت مبادله آواز ميان دو يا چند نفر خوانده مي‌شود. نظر به موارد استفاده چاووشي و حالت خبري و ندايي آن، خوانندگان چاووشي بايد از صداي رسايي برخوردار باشند.
بعد از اجراي چاووشي نوبت به اجراي نيمه رسيد. با توجه به جغرافياي خاص منطقه بوشهر، بيشتر آوازهاي كار، در ارتباط با دريا و كارهاي مربوط به صيد و لنج است. اجراي خيام‌خواني ديگر بخش فستيوال موسيقي نواحي آيينه‌دار بود. خيام‌خواني توسط تكخوان اجرا مي‌شود و حاضران نيز دست مي‌زنند. به هنگام خيام‌خواني، دايره نيز نواخته مي‌شود كه گاه به جاي دايره از تمبك يا دمام استفاده مي‌شود.
دومين فستيوال موسيقي نواحي آيينه‌دار از روز شنبه آغاز شده و تا فردا نيز ادامه خواهد داشت. همچنين مراسم اختتاميه اين جشنواره نيز روز سه‌شنبه در تالار وحدت تهران برگزار خواهد شد. «علي مغازه‌اي» - دبير هنري جشنواره- هم در سخناني اظهار كرد: «ما معتقديم موسيقي كه در اين فستيوال شاهد اجرايش هستيم با هنرنمايي بازماندگان موسيقي نواحي همراه است كه اين روزها رو به كمرنگ شدن است.
البته بعضي شرايط باعث شد كه دعوت از اين هنرمندان براي ما با سختي همراه باشد. خيلي از هنرمندان موسيقي نواحي هنوز درگير مشكلات معيشتي هستند. من با هنرمندي تماس گرفتم كه در شهر خودش به شغل شريف رفتگري مشغول بود!
از او درباره شغلش پرسيدم و اينكه چقدر در روز كار مي‌كند؟ او گفت روزي چهار ساعت استراحت دارد. يك بار شب تا صبح بعد كمي استراحت و دوباره كارش شروع مي‌شود. وقتي از او براي اجرا در جشنواره دعوت كردم، گفت كه اگر بيايم ممكن است شغلم را از دست بدهم. من با ماهيگيراني صحبت كردم كه به جشنواره بيايند، اما گفتند اگر دريا نرويم، روزي هم نخواهيم داشت.»
مغازه‌اي مي‌گويد: موسيقي اين هنرمندان اگر امروز در حال خاموشي نباشد، در حال دگرگوني است. ما متوجه شديم كه در هرمزگان افرادي هستند كه موسيقي زار اجرا مي‌كنند، در حالي كه برخي گروه‌هاي نمايشي، اين كار اصلا در تخصص‌شان نيست.