روزهاي سخت مذاكره‌كنندگان در وين
ظريف: نمي‌دانم چه زماني به توافق مي‌رسيم
گروه ديپلماسي| وين، لوكزامبورگ و تهران. دامنه مذاكرات هسته‌اي ميان ايران و 1+5 در حال بسط و قبض است تا شايد از پرانتزهاي موجود در متن كاسته شده و متن برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) با جملات پيوسه و ضمائم تعيين‌شده به امضاي وزراي امور خارجه كشورهاي 1+5 برسد. هنوز تا 30 ژوئن، شش روز زمان باقي است اما به نظر مي‌رسد كه دو طرف خود را براي عبور از اين مرز زماني مهيا مي‌كنند و به تمديدي شايد چند روزه مي‌انديشند. در حالي كه مذاكرات در دو سطح فني و سياسي در وين با حضور تيم‌هاي كارشناسي و مديران سياسي دو طرف در حال انجام است، وزير امور خارجه كشورمان سفري يك‌روزه به لوكزامبورگ براي ديدار با همتاهاي خود از كشورهاي اروپايي حاضر در گردونه مذاكرات و فدريكا موگريني، مسوول كميته سياست خارجي اتحاديه اروپا داشت. در شرايطي كه به گفته منابع نزديك به تيم مذاكره‌كننده روند نگارش متن از پيشرفت مدنظر برخوردار نيست اما هنوز اميدواري‌هاي سياسي براي به توافق رسيدن در روزهاي ابتدايي ماه جولاي در هر دو طرف وجود دارد. برخلاف ماه‌هاي جولاي و نوامبر كه احتمال تمديد چندماهه چندان هم بعيد نبود اين بار مجموعه برآوردهاي فني، سياسي و امنيتي نشان مي‌دهد كه تمديد چندماهه مذاكرات نه به نفع ايران خواهد بود و نه به نفع شش كشوري كه در مقابل آن به مدت دو سال گذشته مذاكرات فشرده‌اي را پيش برده‌اند. در بزنگاه‌هاي مذاكراتي هر بار نوبت به گره گشايي كلان رسيده است اين ديدار وزراي امور خارجه ايران و امريكا يا ايران با مجموعه 1+5 بوده كه به برون‌رفت از بن‌بست منتهي شده است. ديدار روز دوشنبه ظريف با وزراي امور خارجه انگليس، فرانسه و آلمان هم در اين راستا بوده است. به گزارش «اعتماد»، در جلسه مشترك ظريف با وزراي خارجه سه كشور آلمان، فرانسه و انگليس و نماينده عالي اتحاديه اروپايي آخرين روند مذاكرات هسته‌اي مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. در اين جلسه توافق شد كه هيات‌هاي كارشناسي طرفين با جديت كار را در وين دنبال كرده و در زمان مقتضي وزراي خارجه نيز به مذاكرات وين بپيوندند. در حالي كه گفته مي‌شد ديدارهاي روز دوشنبه عمدتا ديدار چهارجانبه خواهد بود اما رييس دستگاه ديپلماسي كشورمان به شكل جداگانه با همتاهاي خود از سه كشور و همچنين نماينده عالي اتحاديه اروپا در مذاكرات ديدار كرد. هرچند گفته مي‌شود كه در اين ديدارها در خصوص مسائل دوجانبه و تحولات منطقه‌اي هم بحث شده است اما به نظر مي‌رسد كه انگيزه و بهانه اصلي اين ديدارها پرونده هسته‌اي ايران و كند و كاو فراز و نشيب‌هاي باقي مانده بوده است.
سفر يك‌روزه ظريف به لوكزامبورگ و سپس بازگشت وي به تهران براي رايزني‌هاي داخلي در سطح كلان و راهي شدن دوباره او به وين در روز شنبه هفته آتي نشان از فشردگي و سختي كاري دارد كه قرار است دو طرف تا ضرب‌الاجل 30 ژوئن سرمشق برنامه مذاكراتي خود قرار دهند. خبرگزاري آسوشيتدپرس براي بيان اهميت ديدار ميان ايران و همتاهاي اروپايي خود از توصيف ديدار خصوصي استفاده مي‌كند تا اهميت اين رايزني‌ها را نشان دهد. به نظر مي‌رسد گره‌هاي موجودي كه سيدعباس عراقچي و مجيد تخت‌روانچي به عنوان مذاكره‌كنندگان ارشد ايران در وين نتوانستند با طرف مقابل به راهكاري براي حل آن بينديشند به لوكزامبورگ و روي ميز مذاكرات چهارجانبه ايران با سه كشور اروپايي و نماينده اتحاديه اروپا منتقل شده است. هنوز خبر موثقي در خصوص ميزان پيشرفت متن در اين ديدار منتشر نشده است اما به نظر مي‌رسد چارچوب جديد فني و سياسي ادامه مذاكرات در وين در دو سه سطح كارشناسي، مديران سياسي و وزراي امور خارجه در لوكزامبورگ قطعي شده است. محمدجواد ظريف پس از اتمام ديدارها در لوكزامبورگ حضور وزرا در وين را به زمان مقتضي منوط كرد اما خبرهاي رسيده حاكي از اين است كه احتمالا وي صبح روز شنبه در وين خواهد بود. پيش‌بيني مي‌شود كه جان كري وزير امور خارجه امريكا نيز كه دوران نقاهت پس از آسيب‌ديدگي در حادثه دوچرخه‌سواري را پشت سر مي‌گذارد خود را به وين مي‌رساند تا ديدارها با همتاي ايراني را براي تسريع بخشيدن به روند مذاكرات آغاز كند. در ماه نوامبر 2014 هم جان كري بيش از هشت روز را در هتل كوبرگ گذراند تا شايد بتواند از سد تمديد عبور كند كه ناكام ماند و تمديد هفت ماهه مذاكرات بر پيشاني پرونده هسته‌اي ثبت شد. در حال حاضر هيچ كدام از مذاكره‌كنندگان كشورهاي 1+5 هم نمي‌توانند به شكل قطعي تاكيد كنند كه براي نجات مذاكراتي 20 ماهه به چند روز بازه زماني بيشتر نياز است. با اين همه پيش‌بيني‌هاي اوليه حاكي از اين است كه تا روز سوم جولاي زمان براي ادامه فاز آخر مذاكراتي در نظر گرفته شده است. هرچند دورهمي لوكزامبورگ اراده سياسي وزراي امور خارجه تروئيكاي اروپايي را براي رسيدن به توافق نشان داد اما دام در جزييات فني است كه دو طرف هنوز و پس از 20 ماه نتوانستند به كارزاي براي برچيدن آن پيدا كنند. هنوز تيم مذاكره‌كننده ايران طرف مقابل را به زياده‌خواهي و عدول از مفاد لوزان متهم مي‌كند و طرف مقابل همچنان از ايران مي‌خواهد كه انعطاف بيشتري از خود نشان دهد.
لوكزامبورگ از زبان وزرا
فيليپ هاموند، وزير امور خارجه انگلستان پس از ديدار با همتاي ايراني خود در لوكزامبورگ اعلام كرد كه ديپلمات‌ها تمام تلاش خود را براي رسيدن به توافق به كار خواهند گرفت. رييس دستگاه ديپلماسي انگلستان همچنين اعلام كرد كه پيشرفت‌هايي در سطح رسمي مذاكرات صورت گرفته است. پيش بيني هاموند حاكي از اين بود كه احتمالا وزراي امور خارجه ايران و 1+5 بايد در روزهاي ابتدايي هفته آتي به وين رفته و ديدارهاي فشرده تا 30 ژوئن را ادامه دهند.
لوران فابيوس، وزير خارجه فرانسه از سرزمين‌هاي اشغالي راهي لوكزامبورگ شد تا با محمدجواد ظريف هم ديداري دوجانبه و خصوصي داشته باشد و هم در نشست با همتاهاي آلماني و انگليسي با ظريف ديدار كند. فابيوس كه به موضع‌گيري‌هاي ضدايراني شهرت دارد در اين خصوص گفت: در پي رسيدن به توافق هستيم اما توافقي محكم و نه توافقي بد. محدوديت‌هايي در خصوص دوره زماني تحقيقات اتمي، مدت زمان فرآوري اورانيوم و برنامه راستي‌آزمايي از فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران اعمال شد.
رييس دستگاه ديپلماسي فرانسه به روزهاي پس از «نرسيدن» به توافق احتمالي هم اشاره كرده و گفت: در صورت زيرپاگذاشته شدن مفاد توافق پيش‌رو از سوي ايران، فرانسه به بازگشت خودكار تحريم‌ها (ي ايران) پايبند خواهد بود. محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان پيش از بازگشت به تهران و پس از ديدار با همتاهاي اروپايي به صراحت اعلام كرد كه مذاكره‌كنندگان هسته‌اي روزهاي سختي در پيش دارند و مشخص نيست چند روز تا رسيدن به توافق نهايي فاصله داريم. به گزارش وال‌استريت‌ژورنال، ظريف پس از ديدارهاي روز دوشنبه در لوكزامبورگ در جمع خبرنگاران گفت: روزهاي پيش‌رو، روزهاي سختي خواهد بود؛ نمي‌دانم چند روز طول مي‌كشد تا كار تمام شود. اگر اراده سياسي در طرف‌هاي مذاكره‌كننده وجود داشته باشد، تا ضرب الاجل (10 تير) يا طي چند روز مي‌توانيم به توافق برسيم. فرانك والتر اشتاين‌ماير، وزير خارجه آلمان در ديدار با محمد جواد ظريف، وزير خارجه ايران گفت اميدوار است ظرف روزهاي آتي توافق هسته‌اي حاصل شود. اشتاين‌ماير با بيان اينكه در «دوراني تعيين‌كننده قرار داريم»، گفت: دوراني است كه اميدوار هستيم در روزهاي آينده به ختم مذاكراتي منجر شود كه جامعه جهاني را طي 10 سال گذشته درگير كرده است. وي بعد از ديدار با ظريف در جمع خبرنگاران از ايران خواست به مفاد تفاهمنامه لوزان پايدار بماند و به موارد مورد توافق چيزي اضافه نكند يا از آن كم نكند.
شكست مذاكرات پايان دنيا نيست
محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه ايران در مصاحبه با نشريه «نيويوركر» گفت: شكست مذاكرات هسته‌اي پايان دنيا نخواهد بود و ايراني‌ها به فداكاري در صورت نياز براي حفظ حقوق‌شان عادت دارند. ايالات متحده فرصتي بزرگ و احتمالا منحصر به فردي را از دست مي‌دهد. اما براي ما، مردم ما به اينكه در صورت نياز براي حفظ شأن و حقوق‌شان فداكاري كنند، خو گرفته‌اند. صحبت ملي‌گرايي يا وطن‌پرستي نيست. بلكه صحبت از داشتن پشتوانه تاريخي است. براي كشوري با پشتوانه تاريخي چند هزار ساله، چند سال دوره‌اي كوتاه است.
نيويوركر در ادامه گزارش خود با اشاره به اينكه توافق هسته‌اي نهايي با ايران سندي 20 صفحه‌اي با 5 الحاقيه مجموعا 20 صفحه‌اي است، به دشواري مذاكرات اشاره كرده و به نقل از يك مقام ارشد دولت امريكا نوشته است: «كلمات به طرز فوق‌العاده‌اي حايز اهميت هستند. همه‌چيز مربوط به كلمات است.»