سناريوي نظامي گسترده از سوي آنكارا منتفي است
سيامك كاكايي
از روزهاي گذشته همزمان با تشديد بحران در مناطق شمالي سوريه و تحركات كردها در اين كشور حساسيت مسوولان و رسانه‌هاي تركيه نسبت به اين تحولات افزايش يافته است و همين مساله سبب ابراز نظر رييس‌جمهوري تركيه رجب طيب اردوغان و ديگر مسوولان تركيه شد كه آنها اجازه نخواهند داد يك اقليم كردي ديگر در شمال سوريه ايجاد شود. پس از آن بود كه شوراي عالي امنيت ملي تركيه طي نشستي به بررسي شرايط شمال سوريه پرداخت و اين پرسش مطرح بود كه تركيه در داخل سوريه دخالت نظامي انجام دهد يا خير؟ اما با توجه به شرايط منطقه‌اي و نوع نگاهي كه نسبت به روند تحولات سوريه وجود دارد، در واقع از نشست شوراي عالي امنيت ملي تركيه بيانيه صريحي بيرون نيامد كه آيا اين كشور وارد جنگ در داخل خاك سوريه مي‌شود يا خير، اگرچه ارتش تركيه در خطوط مرزي با سوريه در حالت آماده‌باش است. اما به‌طور كلي دو ديدگاه در ارتباط با وضعيت كنوني شمال سوريه و همين‌طور نگاه تركيه به وضعيت كنوني وجود دارد.
اول اينكه اساسا تركيه چنانچه مقام‌هاي اين كشور پيش‌تر اعلام كردند كه ايجاد اقليم كردي در شمال سوريه خط قرمز تركيه است، به‌شدت نگران اين موضوع است. بنابراين ترك‌ها به لحاظ امنيت ملي و ملاحظات سياسي مخالف هرگونه تحرك و هرگونه پيوند ميان كانتون‌هاي كردي درون سوريه هستند و حتي ايجاد يك منطقه شبه‌خود‌مختار كردي در شمال سوريه را در تضاد با منافع خود مي‌دانند. به خصوص اينكه از تاثيرات آن بر مناطق كردنشين تركيه نگران هستند. بنابراين با توجه به روند تحولاتي كه در شمال سوريه وجود دارد طبيعي است كه تركيه نسبت به اين وضعيت همچنان نگران باشد و با حساسيت بيشتري اين تحولات را دنبال و حتي ممكن است اقدام به تحركات نظامي در بخش‌هايي از سوريه كند.
ديدگاه دوم اين است كه شرايط پيش آمده در تركيه نسبت به سوريه تابع وضعيت سياسي در داخل تركيه است. به اين معنا كه مانور سياسي اردوغان روي اقدام نظامي در مرز با سوريه به شكلي برون‌رفت از بحراني بود كه حزب عدالت و توسعه در اين مدت به خصوص بعد از انتخابات با آن مواجه بوده است و به نظر مي‌رسد كه اردوغان و به تبع آن حزب عدالت و توسعه به دنبال ايجاد يك فضاي پر تحرك در آستانه تشكيل و آغاز به كار مجلس جديد هستند كه به هر حال فضاي سياسي داخلي در اين وضعيت تحت‌الشعاع مسائل بيروني باشد و اين بدان معناست كه حزب عدالت و توسعه مي‌خواهد نشان دهد كه در حوزه سياست خارجي بسيار فعال است و نسبت به تحركات مرزي كردها بي‌تفاوت نخواهد بود.
بنابراين وضعيت كنوني در ارتباط با تركيه و سوريه يك شرايط شناوري است و دامنه واكنش‌هاي تركيه بسته به نوع تحولاتي است كه در سوريه به وجود مي‌آيد و در عين حال ممكن است به دليل تبليغاتي كه در حول محور عمليات نظامي در سوريه انجام داده است به فراخور وضعيت منطقه و نوع نگاه بازيگران نسبت به سوريه تحركاتي داشته باشد اما از يك اقدام نظامي گسترده پرهيز كند.
اگر تركيه بخواهد وارد يك اقدام محدود نظامي در سوريه شود، سعي مي‌كند حد فاصل كانتون‌هاي كردي در سوريه را به هم متصل كند و به شكلي اين مناطق را تحت كنترل نظامي خود قرار دهد. هدف اصلي تركيه جلوگيري از ايجاد يك اقليم كردي در سوريه است و يكي از دلايل آن هم در واقع بار داخلي در تركيه است. به دليل اينكه مسائل كردي در سوريه و مسائل مربوط بر كوباني بر تهييج افكار عمومي كرد در داخل تركيه بي‌تاثير نبوده و همين مساله موجب كاهش آراي حزب عدالت و توسعه در مناطق كردنشين تركيه شده و به نظر مي‌رسد دولت تركيه اين‌بار مي‌خواهد آب از جوي رفته را باز‌گرداند كه بسيار دشوار است.
از طرفي ديگر بايد به اين نكته اشاره كرد كه ورود تركيه به يك جنگ محدود نيز ساده نخواهد بود به دليل اينكه در داخل تركيه واكنش‌ها به چنين اقدامي دست كم در مناطق كردنشين غيرقابل پيش‌بيني است و ممكن است تركيه را دستخوش بحران‌هاي داخلي كند زيرا كه احزاب ديگري همچون جمهوري خلق از چنين اقدامي حمايت نمي‌كنند و حتي اگرچه حزب حركت ملي به رهبري دولت باغچلي ممكن است ذاتا موافق يك اقدام نظامي عليه كردها باشد چرا كه يك روحيه ضدكردي دارد اما به نظر نمي‌رسد كه با حزب عدالت و توسعه در اين زمينه همراهي كند و قطعا در صورت اقدام نظامي دولت با محكوميت‌هاي داخلي، منطقه‌اي و بين‌المللي مواجه خواهد بود.