ميثم سليماني/ با وجود رشد گروه‌هاي تروريستي در شبه‌جزيره سينا در مصر، به نظر مي‌رسد شرايط براي قاهره با وجود گذشت دوسال از بركناري محمد مرسي، رييس‌جمهور سابق مصر از قدرت توسط ارتش، در حال بحراني‌تر شدن است. شايد تحولات جديد مصر نقطه عطف بحران جديد در اين كشور باشد چرا كه به دنبال ترور هشام بركات، دادستان كل مصر و چند عمليات تروريستي در صحراي سينا، نيروهاي امنيتي در جديدترين اقدام ضد اخواني با هجوم به خانه‌هاي تعدادي از رهبران اخوان‌المسلمين جان تعدادي از آنها را گرفته‌اند و اين اقدام موج جديدي از اعتراض‌ها عليه دولت را برانگيخته است. به همين سبب با آقاي مجتبي اماني، رييس سابق دفتر حافظ منافع جمهوري اسلامي ايران در مصر گفت‌وگويي داشتيم تا ارزيابي ايشان درباره شرايط كنوني و چشم‌انداز سياسي مصر را در اختيار علاقه‌مندان مسائل مصر قرار دهيم.
كشته شدن 13 تن از رهبران اخوان‌المسلمين به دست نيروهاي امنيتي و تظاهرات طرفداران آنها در مصر چه پيامدهايي براي دولت اين كشور مي‌تواند داشته باشد؟
با توجه به بافت فرهنگي، اجتماعي و سياسي مصر به نظر مي‌رسد خشونت‌ها در مصر از زمان بركناري محمد مرسي و اعتراض‌ها و كشتارهاي پس از آن به شكلي به سمت
انتقامجويي سوق پيدا كرده است و اگر دولت مصر براي جلوگيري از اين روند خويشتنداري نكند و اين وضعيت به شكل فعلي ادامه پيدا كند، شرايط فعلي راديكال‌تر از گذشته خواهد شد. ممكن است اينكه نيروهاي امنيتي به گونه‌اي به دنبال انتقام‌گيري از رهبران اخوان هستند و رهبراني را كه نتوانسته‌اند قبلا دستگير كنند، به بهانه‌هاي مختلف هدف قرار مي‌دهند. ممكن است اين اتهام متوجه حكومت مصر بشود كه نيروهاي امنيتي مصر به دنبال دستگيري و دردسرهاي حقوق بشري آن نيستند و مي‌خواهند افراد وابسته به
اخوان المسلمين را به صورت مستقيم از بين ببرند.
با چنين شرايطي آيا حاميان سيسي رييس‌جمهوري مصر به مانند گذشته از وي حمايت مي‌كنند؟
توقع مردم و افرادي كه براي حمايت از سيسي در روز نهم تيرماه سال 1392 به خيابان‌ها آمدند و اين حركت منجر به بركناري مرسي شد اين بود كه شرايط سياسي، اقتصادي و امنيت در كشور بهبود يابد. اما اكنون شاهد آن هستيم كه دايره خشونت و درگيري در مصر به‌شدت بالا گرفته است. طي روزهاي گذشته نيز ما شاهد درگيري‌هاي تمام عيار بين ارتش و نيروهاي افراطي در سينا بوديم كه ده‌ها كشته از طرفين برجاي گذاشت؛ موضوعي كه نشان مي‌دهد سيسي چندان توفيقي در روند ايجاد امنيت در دوسال گذشته نداشته است. از همين رو ممكن است افرادي كه به عنوان حاميان سيسي شناخته مي‌شوند در ادامه همراهي و همكاري با مصر ترديد كنند و اين موضوع نيز در جامعه نمود پيدا كند و خشونت نيز افزايش يابد.
بنابر اين در چنين شرايطي شاهد به وجود آمدن گروه سومي خواهيم بود كه درون محافل سياسي و امنيتي مصر ريشه دارد و آنها نيز ممكن است نه اخواني باشند و نه طرفدار سيسي.
در چنين شرايطي چه راهكاري پيش روي دولت وجود دارد؟
آن چيزي كه به نظر مي‌رسد عاقلانه باشد راه آشتي ملي در مصر است. دولت بايد راهي را پيش بگيرد تا يك اتحاد ملي ايجاد كند و از تمامي گروه‌ها براي اين روند دعوت كند تا به نتيجه مطلوب دست يابد.
اما در روزهاي گذشته بيشتر شاهد صحبت‌هاي تهديدآميز از سوي سيسي بوديم تا صحبت‌هاي وحدت‌بخش، حال سيسي توان اين كار را دارد و در اين راه با چه مشكلاتي روبه‌رو است؟
سيسي براي اقدام به راهبردي كه قبلا گفتم، با مشكلاتي مواجه است كه هم داخلي و هم خارجي هستند. در مورد مشكلات داخلي بايد گفت كه دولت تلاش فراواني انجام داده است تا اخوان را تروريستي اعلام كند و از تمام ابزارهاي خود نيز استفاده كرده تا از آن يك چهره وحشتناك در جامعه ترسيم كند و از طرفي ديگر نيز در بعد خارجي آن ما شاهد آن هستيم كه عربستان به عنوان حامي اصلي سيسي به‌شدت مخالف اخوان بود. هر چند ظاهرا اكنون اين نظر رياض درباره اخوان تغيير كرده و معتقد است كه بايد اخوان در چنين شرايطي در جريان سياسي مصر شركت كند. از طرف ديگر نيز روي دولت فشار گروه‌هاي افراطي همچون داعش وجود دارد. علاوه بر اين نيز كشورهاي غربي هرچند به شكل ظاهر‌سازي ادعاهاي حقوق بشري خود را در مورد خشونت‌هاي داخلي در مصر پيگيري مي‌كنند.
اخوان درحال حاضر مي‌تواند نقش موثري را در شرايط داخلي مصر ايفا كند؟
در داخل مصر بخشي از جامعه طرفدار اخوان است و بخش بزرگي را نيز تشكيل مي‌دهند و ضمنا آماده فداكاري در راه آرمان خود هستند كه برقراري حكومت اسلامي در مصر آرزوي آنان است. اكنون اخوان درگير فضايي شده است كه گروه‌هاي افراطي به وجود آورده‌اند. مجموعه اين روند‌ها باعث شده است زمينه و فضاي مناسبي شكل بگيرد كه اخوان‌المسلمين خود را به عنوان گروهي عقلگرا معرفي كند. سيسي بايد رفتار گذشته خود با جريان‌هاي سياسي در مصر به خصوص اخوان را در نظر بگيرد و جلوي برخورد قهرآميز با اخوان را بگيرد تا بتواند جلوي افراط گرايي ايستادگي كند.
اما در اين بين برخي منابع معتقدند كه بخشي از گروه‌هاي جوان اخوان به سمت گروه‌هاي افراطي از جمله تروريست‌هاي داعش سوق پيدا كرده‌اند، نظر شما در اين خصوص چيست؟
من اين اعتقاد را ندارم كه اخواني‌ها در كنار افراطي‌ها قرار دارند. طرفداران اخوان ظرفيت فداكاري زيادي براي اهداف خود دارند. جريان اخوان همواره يك جريان مسالمت‌آميز بوده است و به طور طبيعي نيز در تاريخ مصر همواره شاهد فشارهايي روي اين گروه اسلامگرا بوده‌ايم. اما تاريخ اخوان نشان داده كه هرگاه فشار بر اين گروه كه مشي مسلحانه ندارد زياد شده، از درون آن انشعاب‌هايي كه افراد افراطي و تندرو سردمدار آن بوده‌اند بيرون آمده‌اند.
اكنون دوسال از براندازي قهرآميز محمد مرسي، رييس‌جمهوري اخواني مصر از سوي ارتش مي‌گذرد، آيا سيسي بدون كمك‌هاي مالي مي‌تواند كشور را اداره كند؟
مصر به دليل تحميل سياست‌هاي امريكايي اقتصادش همواره وابسته بوده است. اين طرحي بوده است كه امريكايي‌ها، آن را برنامه‌ريزي كرده بودند. به خصوص اينكه در شرايط فعلي مصر از برخي درآمدهاي خود مثل جهانگردي محروم شده است. از طرف ديگر با توجه به مشكلاتي كه عربستان با آن دست و پنجه نرم مي‌كند دورنماي روشني در خصوص ادامه كمك‌هاي اين كشور به مصر وجود ندارد. با ادامه اين روند و اگر سيسي سياست‌هاي خود را تغيير ندهد و به سمت مشورت و آشتي ملي سوق پيدا نكند شرايط بحراني‌تر از گذشته مي‌شود.
پس به نظر شما ممكن است گروه سوم در مصر به نتيجه برسد و حتي سيسي را كنار بگذارد؟
اگر سيسي متوجه خطرناكي اوضاع نشود اين احتمال نيز وجود دارد. امريكا مي‌خواهد ساختار ارتش و سازمان امنيت مصر به عنوان اركان اصلي سياست‌هاي امريكايي در اين كشور حفظ شود و اگر سيسي نتواند اين كار را انجام دهد احتمال بركناري او و رشد يك جريان مخالف از درون ارتش و موسسات امنيتي نيز وجود دارد.