آيا قيمت نفت با تصميم جديد اوپك پلاس به مسير افزايشي برمي‌گردد؟
جنگ قيمتي روسيه و عربستان
گروه اقتصادي
سازمان كشورهاي صادركننده نفت، اوپك و كشورهاي متحد آن پس از يك جلسه هفت ساعته، بر سر كاهش توليد توافق كردند. اين توافق در پي ادامه كاهش بهاي نفت خام در بازارهاي جهاني رخ داد و در پي آن، كشورهايي مانند عربستان و روسيه متعهد شدند كه توليد روزانه نفت خام خود را از ماه جولاي به ميزان يك ميليون بشكه در روز كاهش دهند. البته عربستان در ماه آوريل هم از كاهش داوطلبانه توليد نفت خام خود به ميزان يك ميليون و ۶۰۰ هزار بشكه در روز خبر داده بود. در توافقي ديگر، كشورهاي عضو اوپك پلاس، از ابتداي سال ۲۰۲۴ روزانه يك ميليون و ۴۰۰ هزار بشكه نفت خام از توليد روزانه اين گروه كاهش مي‌دهند. كاهش عرضه داوطلبانه عربستان به يك ميليون و ۵۰۰ هزار بشكه در روز مي‌رسد كه البته بايد ديد كاهش داوطلبانه پيشين نيز كه عبدالعزيز بن‌سلمان، وزير انرژي عربستان از آن به عنوان آب‌نبات سعودي (مشوقي براي پايبندي ديگر اعضا به توافق كاهش عرضه) ياد مي‌كند پس از ماه جولاي ادامه مي‌يابد يا خير؟ در عين حال روسيه هم متعهد شد كه به كاهش توليد داوطلبانه روزانه ۵۰۰ هزار بشكه‌اي خود ادامه دهد، الكساندر نواك، معاون نخست‌وزير روسيه ضمن اشاره به اينكه خروجي نشست سي‌‌وپنجم اعضاي اوپك‌پلاس تمديد توافق كاهش عرضه تا پايان سال ۲۰۲۴ ميلادي بود، گفت: روسيه به تعهد كاهش عرضه نفت خود پايبند مي‌ماند. اين همه درحالي است كه ايران هم‌اكنون در كنار كشورهاي ليبي و ونزوئلا به دليل تحريم از توافق كاهش عرضه نفت اوپك‌پلاس مستثني است.
تصميماتي كه قيمت نفت را صعودي نكرد
اوپك پلاس چهل درصد نفت خام جهان را توليد مي‌كند و اعضاي آن اميدوارند اين تصميم بتواند بر بهاي نفت در جهان تاثيرگذار باشد. با اين حال تجربه پيشين نشان مي‌دهد كه اين اميدواري چندان هم پابرجا نمي‌ماند. اوپك پلاس در پاييز گذشته و حتي ماه قبل (آوريل 2023) براي كاهش عرضه نفت اعلام آمادگي كرد. در پاييز آنها اعلام كردند كه توليد روزانه خود را ۲ ميليون بشكه در روز كاهش خواهند داد و ماه قبل هم تعدادي از كشورهاي عضو در مجموع از كاهش ۱.۶۶ ميليون بشكه‌اي عرضه پرده برداشتند.
با اين حال اين توافقات تاكنون نتوانسته مانع از افت قيمت نفت شود. قيمت نفت از زمان توافق اكتبر يعني حدود ۸ ماه پيش ۲۰درصد كاهش يافته است، درحالي كه قيمت‌ها نسبت به توافق آوريل يعني حدود يك ماه پيش حدود ۵درصد كاهش داشته است. پيش از اين اوپك‌پلاس در واكنش به فروپاشي تقاضا در اوج بحران شيوع ويروس كوويد-۱۹، توليد خود را از ماه مه سال ۲۰۲۰، ۹ ميليون و ۷۰۰ هزار بشكه در روز معادل حدود ۱۰درصد از تقاضاي جهاني محدود كرده بود. دو ماه پيش از اين تاريخ و در مارس ۲۰۲۰ بعد از شيوع كرونا جنگ قيمتي بين عربستان و روسيه رخ داد و اين دو كشور به شكل غيرمنتظره‌اي تعهدات خود براي كاهش توليد را رها كردند به‌طوري كه توليد نفت عربستان براي اولين‌بار در تاريخ به حدود ۱۲ ميليون بشكه در روز رسيد. در نتيجه اين جنگ قيمتي نفت خام امريكا منفي شد و برنت به كمترين سطح از قرن بيستم رسيد.
پيش‌بيني نفت 100 دلاري
تحليلگران عقيده دارند تعهد جديد عربستان براي كاهش بيشتر توليد از ماه جولاي عرضه جهاني نفت را محدودتر كرده و مي‌تواند قيمت نفت را تا پايان امسال ميلادي به ۱۰۰ دلار در هر بشكه برساند. قيمت نفت در روز دوشنبه پس از اطلاعيه وزارت انرژي عربستان مبني بر كاهش توليد اين كشور تا ۹ ميليون بشكه در روز از ماه جولاي، بيش از يك درصد افزايش يافت. عربستان ۱۰ ميليون بشكه در روز در ماه مه توليد داشت و اين بزرگ‌ترين كاهش توليد اين كشور طي چندين سال گذشته است. به‌علاوه، ائتلاف اوپك پلاس در اجلاس روز يكشنبه تصميم گرفته كاهش توليد خود را تا پايان ۲۰۲۴ تمديد كند تا از قيمت نفت حمايت شود. تحليلگران انتظار يك كاهش توليد يك ميليون بشكه‌اي را در ماه جولاي دارند كه مي‌تواند كاهش توليد واقعي اوپك پلاس را كه از اكتبر آغاز شده،
۲ برابر كند. اين اقدام عربستان عرضه نفت را محدودتر كرده و كف قيمت نفت را به ۷۰ دلار در هر بشكه مي‌رساند. اما مدتي طول مي‌كشد تا ذخاير نفتي خالي شوند، بنابراين قيمت نفت بلافاصله افزايش نخواهد يافت.تحليلگران بانك كامن‌ولث استراليا طي يادداشتي اعلام كردند با توجه به اقدام عربستان براي حمايت از قيمت نفت، بازارهاي نفت دنيا حالا بيشتر در معرض كمبود در ادامه امسال ميلادي قرار دارند. اين تحليلگران عقيده دارند قيمت نفت خام برنت به‌دنبال بهبود تقاضا در چين به ۸۵ دلار در هر بشكه در سه ماهه پاياني امسال ميلادي مي‌رسد.تحليلگران بانك اي‌ان‌زد مي‌گويند عرضه نفت در نيمه دوم امسال محدودتر مي‌شود و اگر روند افزايش نرخ بهره فدرال رزرو امريكا متوقف شده و مشكلات اقتصاد كلان حل و فصل شود، قيمت نفت به شدت بالا خواهد رفت. اما همه اين تحليلگران توافق نظر دارند كه اين افزايش قيمت در كوتاه‌مدت اتفاق نمي‌افتد.
جنگ قيمتي روسيه و عربستان
توافق اخير ميان اعضاي اوپك پلاس درحالي رسانه‌اي مي‌شود كه نزديك به سه سال از رقابت دو غول توليدكننده نفت عضو اين سازمان يعني عربستان و روسيه مي‌گذرد و در اين مدت اتفاقات ريز و درشت زيادي افتاده كه به سود بازار نفت نبوده است. روسيه كه درگير جنگ اوكراين است به شدت به درآمدهاي نفتي خود نياز دارد، با سقف قيمتي و تحريم نفتي غرب مواجه است، از اين رو مجبور است فارغ از اينكه قيمت نفت در بازار در چه سطحي است نفت خود را بسيار ارزان به مشتريانش عرضه كند. از اين رو اين كشور به عرضه بيشتر نفت براي افزايش درآمدهاي نفتي خود نياز دارد. در مقابل عربستان هم كه به گفته صندوق بين‌المللي پول به نفت بيش از ۸۱ دلاري براي متعادل كردن بودجه خود و عملي كردن روياهاي شاهزاده سعودي نياز دارد، خواهان قيمت‌هاي بالاتر نفت است.
دليل غيبت وزير نفت ايران در نشست اوپك: كسالت و مشغله كاري!
ايران در نشست 186 وزيران نفت اوپك، يك غايب بزرگ داشت و آن وزير نفت بود. جواد اوجي، وزير نفت ايران، آنگونه كه روابط عمومي اين وزارتخانه اعلام كرده به دليل «كسالت» و «مشغله كاري» نتوانست به نشست اخير اوپك برود كه جاي بسي تعجب است. براي يك وزير نفت، كدام «مشغله كاري» مهم‌تر از نشست وزراي كشورهاي صادركننده نفت است كه تصميمات آن، تاثير بسيار بالايي بر قيمت نفت در سطح جهاني مي‌گذارد؟ در كدام جلسه و نشستي اينگونه فضا براي تبادل نظر ميان نمايندگان كشورهاي صادركننده نفت ايجاد مي‌شود؟ اين موضوع را در نظر بگيريد كه نشست بعدي آنگونه كه توافق شده در آذر ماه سال جاري برگزار مي‌شود و در اين صورت، وزير نفت ايران فرصت حضور در همايشي را از دست داده كه تا 6 ماه ديگر برگزار نمي‌شود! البته آنگونه كه از خبرها بر مي‌آيد، «هيات» اعزامي ايران به سرپرستي اميرحسين زماني‌نيا به وين رفته كه ايشان هم از مديران خوشنام و باسابقه حوزه نفت محسوب مي‌شوند. اما در نهايت اميدواريم كه «كسالت» آقاي وزير نيز به زودي برطرف شود و ايشان بتوانند با قدرت بر سر كار خود به خدمت‌رساني بيشتر حاضر شوند.