گفت‌وگوي اختصاصي با غلامعلي خوش‌رو، نماينده ايران در سازمان ملل:
تصويب قطعنامه، سنگ بناي شروع فرآيند لغو تحريم‌هاست
سارا معصومي / برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) به نيويورك و به صحن شوراي امنيت رسيد. امروز صبح به وقت نيويورك، اعضاي دايم و غيردايم شوراي امنيت متن قطعنامه جديد شوراي امنيت را بررسي خواهند كرد و به نظر مي‌رسد كه با توجه به تدوين اين قطعنامه توسط پنج عضو دايم شوراي امنيت، امروز در صحن نيز اين قطعنامه با راي جامع به تصويب برسد. جدال ميان ايران و 1+5 براي نگارش متن قطعنامه‌اي كه خط بطلاني بر قطعنامه‌هاي گذشته اين شورا عليه ايران خواهد بود، از معروف‌ترين دوئل‌هايي بود كه حصول توافق هسته‌اي در كوبرگ ميان پنج قدرت شوراي امنيت و ايران را طولاني كرد. تيم مذاكره‌كننده ايران با ظرافت حقوقي و ترفندهاي خاص سياسي موفق شد بهترين متن ممكن را از شش كشوري بگيرد كه روزي براي بستن شاهرگ‌هاي اقتصادي و سياسي ايران بي‌سابقه‌ترين قطعنامه‌ها را عليه تهران صادر كردند؛ شش قطعنامه‌اي كه روند صدور آنها از سال 2006 آغاز شد و اندك اندك تمام بدنه‌هاي اقتصادي ايران را در هم تنيد. شايد دو سال پيش كه مذاكرات هسته‌اي ميان ايران و 1+5 در نيويورك آغاز شد، هيچ كس گمان نمي‌كرد كه روزي در نيويورك، شوراي امنيت در خصوص قطعنامه‌اي راي‌گيري كند كه متن آن به تاييد جمهوري اسلامي ايران رسيده است؛ ايراني كه از منظر شوراي امنيت پرونده آن ذيل فصل هفت رفته و تهديدي براي جامعه جهاني خوانده مي‌شود. ايراني كه در سال 2005 تروييكاي اروپايي از سر ميز مذاكره با آن بلند شدند تا شايد غني‌سازي صفر را بر اين كشور تحميل كنند. ايراني كه عملا با دست‌هاي بسته شده از منظر حقوقي و سياسي به دليل ماهيت قطعنامه‌هاي صادر شده عليه آن وارد مذاكرات شد اما با بيشترين دستاوردهاي هسته‌اي و سياسي و حقوقي ماراتن مذاكرات با 1+5 را به پايان رساند. امروز غلامعلي خوش رو به عنوان نماينده ايران در سازمان ملل راهي شوراي امنيت مي‌شود تا برگ سبز تاييد برجام در سايه تصويب قطعنامه جديد را دريافت كند.
سه دستاورد تصويب قطعنامه جديد در شوراي امنيت
خروج پرونده ايران از حالت تهديدآميز و ماهيت صلح آميز گرفتن فعاليت هسته‌اي ايران
بنيانگذاري پايه‌هاي حقوقي لغو تحريم‌ها
تاييد غني‌سازي ايران
شاخه زيتوني كه مي‌تواند پايان رابطه خصومت آميز ميان ايران و شوراي امنيت و آغاز‌گر فصلي جديد در رابطه ميان اين دو باشد. اين نخستين‌بار در تاريخ سياسي شوراي امنيت است كه پرونده‌اي ذيل فصل هفت در آن از طريق مذاكره حل و فصل مي‌شود و نه با راهكار نظامي يا گزينه تغيير رژيم. پرونده‌اي كه در شش سال گذشته ماهيت كاملا سياسي و امنيتي به خود گرفته بود در صورتي كه در ريل حل و فصل از طريق اجراي تعهدهاي دو طرف مندرج در برجام قرار بگيرد، به شكل خودكار پس از 10 سال از ريل خارج خواهد شد. تصويب اين قطعنامه هرچند شرطي مكفي براي اجراي برجام نيست اما شرط لازمي است كه مي‌تواند اجراي برجام را در دراز مدت و در سايه تغييرات سياسي در هر كدام از كشورهاي 1+5، تضمين كند. نقض توافق هسته‌اي ميان ايران و 1+5 از سوي هركدام از طرفين به معناي نقض قطعنامه نخواهد بود اما اين قطعنامه را مي‌توان پشتوانه حقوقي محكمي براي برجام دانست. بسياري از موارد تحريمي كه در قطعنامه‌هاي گذشته عليه ايران قيد شده بودند، در اين قطعنامه به شكل محدوديت‌هاي زمان‌دار قيد شده و پس از طي دوره زماني تعيين شده همان محدوديت‌ها هم برداشته خواهد شد.
در گفت‌وگوي كوتاهي با غلامعلي خوش رو از وي در خصوص پروسه حقوقي كه بايد براي خروج پرونده ايران از شوراي امنيت طي شود و همچنين نگاه داخلي امريكا به برجام و سرنوشت آن در بازي‌هاي سياسي امريكا سوال كرديم. متن اين گفت‌وگو به شرح زير است:
به نظر مي‌رسد دولت امريكا براي پيشبرد برجام در داخل با مخالفت‌هاي بسياري روبه‌رو است. ريشه اين مخالفت‌ها با توافق هسته‌اي با ايران را در چه مي‌بينيد؟ به نظر مي‌رسد كه از نگراني هسته‌اي به شكل خاص خبري نيست و بيشتر نگراني‌ها و مخالفت‌ها بيش از آنكه فني باشد، سياسي است؟
مخالفت با برجام در داخل امريكا دو دليل عمده دارد؛ اول آنكه تعدادي از اعضاي كنگره به دلايل رقابت‌هاي حزبي با هر اقدام اوباما كه جايگاه او را تثبيت كند مخالف هستند، آنها شكست اوباما را پيروزي خود تلقي مي‌كنند و براي مخالفت با او از هيچ اقدامي فروگذار نمي‌كنند.
گروه دوم كساني هستند كه تحت تاثير لابي اسراييل اين تفاهمنامه را به زيان اسراييل مي‌بينند و به همين دليل كارزار بزرگي براي مقابله با آن به راه انداخته‌اند. اين كارزار در سه حوزه كنگره، رسانه‌ها و انديشكده‌ها و شخصيت‌هاي سياسي به‌شدت فعال است. اين گروه‌ها اساسا با تغيير رويكرد امريكا نسبت به ايران و اتخاذ سياست تعاملي با ايران مخالف هستند. آنها در برداشت سياسي خود ايران را بزرگ‌ترين خطر منطقه‌اي و جهاني مي‌دانند و در پي مقابله با ايران يا تسليم ايران هستند. اين طيف هر نوع تعامل با ايران را به زيان امنيت اسراييل مي‌دانند. آنها گفتمان صهيونيست ساخته ايران‌هراسي را باور داشته و با هر اقدامي كه ايران را تقويت كند و نه تخريب مخالفند. كارزاري كه نتانياهو از ابتداي انتخاب آقاي دكتر روحاني تاكنون به راه انداخته است براي اين بوده كه به امريكايي‌ها بگويد ايران بزرگ‌ترين خطر و تهديد جهاني است و همه جهان هم بايد براي تحريم بيشتر و مقابله شديدتر با ايران متحد شوند. آنها درصدد مشروعيت‌زدايي از ايران و در نتيجه بي‌ثباتي و ناامني در ايران هستند.
اكنون كه ايران موفق شده در يك تفاهم بين‌المللي هم غني‌سازي و فناوري هسته‌اي را حفظ كند و هم بر صلح‌آميز بودن برنامه‌هاي خود صحه بگذارد و هم تحريم‌هاي ظالمانه چندجانبه و نيز فرامرزي را لغو كند حاميان نتانياهو دچار كابوس وحشتناكي شده‌اند و با ايجاد رعب و ترس نسبت به ايران درصدد جلوگيري از به نتيجه رسيدن اين تفاهم هستند.
در اين ميان گروه‌هاي ديگري هم هستند كه معتقدند دولت اوباما به اندازه كافي اقتدار ندارد و در ارتباط با ايران خطوط قرمز سياست كلي نظام امريكا را كه عبارت از ممانعت از هرگونه فعاليت هسته‌اي براي ايران بوده شكسته و در نتيجه اين وادادگي، ايران توانسته برنامه هسته‌اي خود را به تاييد جامعه جهاني برساند و جايگاه خود را به عنوان يك كشور اهل تعامل و صلح در جهان تثبيت كند. به نظر آنها در اثر اين مذاكرات ايران توانسته با تبحر پروژه امنيتي‌سازي خود را وارونه سازد و در نقطه‌اي كه قرار بوده ضربه بخورد كسب امتياز كند.
فكر مي‌كنيد برخورد كنگره با برجام چگونه خواهد بود؟
اكنون اوباما در حال رايزني با اعضاي كنگره جهت توضيح و تبيين اين تفاهمنامه و كسب نظر موافق آنهاست. آنچه تا اينجا قابل ارزيابي است اين است كه اكثريت جمهوري‌خواه مجلس به احتمال زياد اين تفاهمنامه را رد خواهد كرد كه در اين صورت اوباما به صراحت اعلام كرده كه نظر كنگره را وتو خواهد كرد و اگر اين اتفاق بيفتد به نظر نمي‌رسد كه كنگره مايل يا قادر باشد با «دوسوم آراي دو مجلس» وتوي رييس‌جمهور را بشكند. پس به احتمال زياد دولت قادر خواهد بود به تعهدات خود پايبند بماند.
به عنوان نماينده ايران در سازمان ملل، نگاه نخبگان امريكايي به توافق جامع هسته‌اي را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
نخبگان امريكا و اكثريت مردم نسبت به اين توافق خوشبين هستند و آن را فاصله گرفتن از جنگ‌سالاري و كمك به پيشبرد صلح مي‌دانند. هنوز جامعه امريكا از ماجراجويي‌هاي دولت سابق در منطقه خاورميانه و افغانستان كه منجر به هدر رفتن هزاران ميليارد دلار و باعث كشته شدن هزاران امريكايي شد بيمناك هستند. آنها گفت‌وگو را بر خشونت ترجيح مي‌دهند و اساسا انتخاب اوباما هم به دليل ضديتش با جنگ و لشكركشي بود. رييس‌جمهوري امريكا در بخشي از مواضع خود صراحتا اعلام كرده است كه دخالت‌هاي قبلي امريكا در ايران اشتباه و نابجا بوده است. او همچنين سياست‌هاي تغيير رژيم و مهار ايران را شكست خورده مي‌داند و در پي تعامل بر اساس احترام متقابل با ايران است. اينكه ايشان در واقع تا چه حد به چنين سياستي عمل مي‌كند موضوعي است كه در پرتوي اقدامات آينده وي مورد آزمون قرار مي‌گيرد. يكي از مسائل مهم براي راستي‌آزمايي همين سخنان اوباما در مورد تغيير نگاه او به ايران است.
نگاه اعضاي غيردايم شوراي امنيت به قطعنامه‌اي كه قرار ست امروز مورد بررسي قرار بگيرد چگونه است؟
اين قطعنامه در اثر توافق وين شكل گرفته بنابراين اعضاي دايم شوراي امنيت در جريان جزييات آن قرار دارند اما اينجانب براي 10 عضو غيردايم كه در جريان جزييات مسائل نبودند در جلسه هفته قبل فرآيند مذاكرات را تشريح كردم و به پرسش‌هاي آنها پاسخ دادم. فضاي كلي جلسه استقبال از اين تفاهم بود. پر از خوشحالي از اينكه يك پرونده به‌شدت سياسي و امنيتي شده در مسير گفت‌وگو به تفاهم و نتيجه رسيده است. پيش‌نويس قطعنامه روز شنبه بين اعضا به صورت رسمي و به همراه دو ضميمه توزيع شد و تصويب قطعنامه در روز دوشنبه در دستور كار شوراي امنيت قرار دارد.
چه پروسه‌اي براي خروج پرونده از شوراي امنيت در نظر گرفته شده است؟
خروج پرونده از شوراي امنيت مطابق زمانبندي در يك فرآيند 10ساله است كه چنانچه همه طرف‌ها به تعهدات‌شان به موقع پايبند باشند و مشكلي بروز نكند 10 سال پس از اجرايي شدن به صورت خود به خودي بدون نياز به هيچ اقدامي از دستور كار شوراي امنيت خارج مي‌شود و ديگر هيچ تحريمي و محدوديتي مگر مواردي اندك براي برنامه هسته‌اي ايران مترتب نيست.
تصويب اين قطعنامه از نظر حقوقي سنگ بناي شروع فرآيندي است كه در آن تحريم‌هاي شوراي امنيت لغو خواهد شد و تعهدات ايران مطابق آنچه در تفاهم وين حاصل شده به اجرا درخواهد آمد و طي 10 سال پرونده بدون نياز به هيچ اقدامي از سوي شورا از دستور كار خارج مي‌شود.
برش
كارزاري كه نتانياهو از ابتداي انتخاب آقاي دكتر روحاني تاكنون به راه انداخته است براي اين بوده كه به امريكايي‌ها بگويد ايران بزرگ‌ترين خطر و تهديد جهاني است و همه جهان هم بايد براي تحريم بيشتر و مقابله شديدتر با ايران متحد شوند
به باور برخي مخالفان توافق در آمريكا در اثر اين مذاكرات ايران توانسته با تبحر پروژه امنيتي‌سازي خود را وارونه سازد و در نقطه‌اي كه قرار بوده ضربه بخورد كسب امتياز كند
آنچه تا اينجا قابل ارزيابي است اين است كه اكثريت جمهوري‌خواه مجلس به احتمال زياد اين تفاهمنامه را رد خواهد كرد كه در اين صورت اوباما به صراحت اعلام كرده كه نظر كنگره را وتو خواهد كرد
نخبگان امريكا و اكثريت مردم نسبت به اين توافق خوشبين هستند و آن را فاصله گرفتن از جنگ‌سالاري و كمك به پيشبرد صلح مي‌دانند. هنوز جامعه امريكا از ماجراجويي‌هاي دولت سابق در منطقه خاورميانه و افغانستان كه منجر به هدر رفتن هزاران ميليارد دلار و باعث كشته شدن هزاران امريكايي شد ، بيمناك هستند
خروج پرونده از شوراي امنيت مطابق زمانبندي در يك فرآيند 10 ساله است كه چنانچه همه طرف‌ها به تعهدات‌شان به موقع پايبند باشند و مشكلي بروز نكند 10 سال پس از اجرايي شدن به صورت خود به خودي بدون نياز به هيچ اقدامي از دستور كار شوراي امنيت خارج مي‌شود