ابتلا به شعار و هزينه‌هايش!
جعفر گلابي
اوضاع منطقه روز به روز وخيم‌تر مي‌شود و اغلب ناظران سياسي نگراني خود از فراگير شدن جنگ را كتمان نمي‌كنند. با اينكه مخالفت با سياست‌هاي جنگي نتانياهو در خود اسراييل رو به ازدياد است ولي سرنوشت او به اين جنگ خونين گره خورده است و از هيچ اقدامي براي استمرار و حتي گسترش جنگ دوري نمي‌كند. تحريك مرتب ايران براي ورود در جنگ از يك تصور افراطي آخرالزماني بر مي‌آيد تا به اين وسيله پاي امريكا و ناتو هم خود به خود به جنگ كشيده شود و خيال يكسره شدن كار ايران به تحقق نزديك شود! نتانياهو موقعيت كنوني را بهترين زمان براي درگيري تمام عيار با ايران مي‌‌داند و تصور مي‌كند كه ديگر چنين فرصتي براي ضربه زدن اساسي به ايران به دست نخواهد آورد. اگر اين مقدمات را بپذيريم هر آن ممكن است اقدامي غيرمتعارف از يك نژادپرست فاسد سر بزند و خاورميانه را به دريايي از خون مبدل كند. مسلما امريكا و بيش از او اروپا با چنين رويكردي مخالفند و متوجه عواقب گسترش جنگ در اين منطقه حساس هستند. ترورها و انفجار بمب‌ها در سوريه و لبنان و ايران قابليت تعميم به كشورهاي ديگر هم دارد و اين معنا دقيقا در راستاي اهداف نخست‌وزير اسراييل است. معادله سخت و پيچيده‌اي است؛ اگر ايران به تحركات اسراييل پاسخ دهد در دام توطئه حزب ليكود گرفتار خواهد شد و اگر از پاسخ صرف‌نظر كند روند جسارت‌ها ادامه و احتمالا تشديد خواهد شد. البته احتمالا بر همين اساس ايران تاكنون از تدافع مستقيم خودداري كرده است ولي ناهماهنگي در شعارها و موضع‌گيري‌ها كه فقط بايد توسط مقامات رسمي صورت بگيرد استراتژي فوق را بعضا با چالش روبه‌رو مي‌كند. ايجاد توقع در فضاي داخلي توسط افراد غيركارشناس خود فشاري بر تصميم‌گيران است كه به هر حال كاري بكنند و احتمالا از جامع‌نگري و آينده‌انديشي غفلت كنند. واقعا در اين شرايط كاملا پيچيده و بي‌سابقه شعارهاي حداكثري چه دردي از ما را دوا خواهد كرد و چرا تا اين اندازه به شعار دادن عادت كرده‌ايم؟
در زمان جنگ تحميلي وقتي درگيري‌ها در خليج‌فارس شدت گرفت مرحوم آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني در خطبه‌هاي نماز جمعه به درستي مسووليت حمله به كشتي‌هاي تجاري را نپذيرفت و آنها را به تير غيب نسبت داد. در حال حاضر كه اتفاقا حكومت يك‌دست است انتطار جلوگيري از سخنان نامسوولانه بسيار بيشتر است. اگر پس از هر حادثه‌اي براي شناخت منشا و عوامل آن اعلام بررسي و تحقيق شود اعلامات بعدي، هم براي مردم خودمان باورپذيرتر است و هم دشمنان را وادار به صبر و انتظار و تحير مي‌كند. مسلما هيچ بيگانه‌اي نبايد تصور كند كه اقدام عليه ايران بدون هزينه خواهد بود ولي اين هزينه مي‌تواند در عمل و در بازه زماني بيشتري صورت گيرد تا خصم را در بلاتكليفي فرو برد. اگر ما به شعارها دادن‌هاي سريع و بدون برآورد هزينه و فايده مبتلا نبوديم، انتظار پاسخ مناسب در زمان غافلگير‌كننده اغيار را بيشتر مي‌ترساند و هزينه‌هاي آمادگي‌شان را بيشتر مي‌كرد. افزون بر آن بايد جدا روي نفوذي‌ها و جاسوس‌هاي تل‌آويو متمركز شد و از اين طريق بازدارندگي مطمئني ايجاد كرد. به هر حال بيش از سه ماه از جنگ غزه مي‌گذرد و ارتش اسراييل روزانه حداقل 150 نفر از اهالي اين باريكه را كه عمدتا زن و كودك هستند، مي‌كشد ولي اين گزاره هولناك ديگر عادي شده است و از صدر خبرها و محتواي ديدارهاي ديپلماتيك خارج شده است. يكي ديگر از دلايل ضرورت خويشتنداري فعالانه در مقابل تحريكات ايذايي و هدفمند اسراييل به حاشيه نرفتن اعمال غيرانساني دولت نژادپرست در غزه است.