آمادگي موزه‌ها براي حفاظت اشياي بازگردانده شده

انتقال آثار تاريخي از ايران به ساير كشور‌ها به حدود يك قرن پيش برمي‌گردد. نخستين گروه‌هاي تحقيقاتي باستان‌شناسي فرانسوي و جهانگردان خارجي كه به ايران آمدند، بخشي از آثار تاريخي ما را بردند و حالا ما بالغ بر 120 سال از اين گروه‌ها تاريخ مكتوب داريم. بيش از يك قرن است كه كشورهاي ديگر از آثار فرهنگي و تاريخي ايران آگاه شدند و نسبت به اين آثار شناخت پيدا كردند. از همان زمان هم انتقال اين اشياي آغاز شده است، حتي در يك دوره‌هايي اين خروج اشيا از ايران رونق گرفته است، اما از حدود سال‌هاي 1330 به بعد قوانين مانع از خروج يافته‌هاي باستان‌شناسي از كشور شدند. و روز‌به‌روز خروج اين اموال از كشور سخت‌تر شد، تا جايي كه كاملا غيرقانوني و اقدام به خروج اشياي تاريخي از كشور جرم محسوب شد. و از اين تاريخ تمام اشيايي كه از كشور خارج شده‌اند به شكل غيرقانوني خارج بوده است. هر چند ممكن است امروز مواردي را ببينيم كه خروج اشيا از كشور به شكل قانوني صورت مي‌گيرد؛ نه فقط از ايران كه از همه كشورهاي دنيا. ما عضو كنوانسيون‌هاي مختلف يونسكو هستيم، تلاش مي‌كنيم با مراوده و همكاري و استفاده از قانون تا جايي كه ممكن است اشيايي را كه به صورت غيرقانوني از كشور خارج شده‌اند شناسايي كنيم و به كشور برگردانيم. استرداد اموال به كشور روش‌هاي مختلفي دارد، يك مورد اين است كه كشوري در چارچوب همكاري‌هايي كه با كشور ديگر دارد و با توجه به كنوانسيون‌هاي مختلف يونسكو از جمله كنوانسيون 1970 صورت مي‌گيرد (چنانچه كشوري به اشياي قاچاق شده كشور ديگر برخورد كند موظف است اينها را ضبط كند و به كشور مالك اشيا برگرداند). شكل ديگر استرداد به اين صورت است كه كشور مالك از وجود اشيايي كه به صورت غيرقانوني از كشور خارج شده‌اند در يك موزه، حراجي يا يك كلكسيون مطلع مي‌شود و اقدامات حقوقي و قانوني را براي بازگرداندن اموال به كشور خود انجام مي‌دهد. كه در مورد اخير در ايتاليا هم همين اتفاق افتاده است، پليس ميراث فرهنگي ايتاليا در يك فروشگاه با اين آثار برخورد كرده، البته اين آثار فقط مربوط به ايران نبوده، بعد از اينكه مورد شناسايي و تاييد قرار گرفتند، به مسوولان ايران اطلاع داده شد، ما هم در سازمان ميراث فرهنگي گردشگري و صنايع دستي با همكاري يك وكيل توانستيم مراحل قانوني را طي كنيم و اين اموال را به كشور برگردانيم. در سال‌هاي اخير بيشترين اموالي كه از خارج از كشور به ايران بازگردانده شده‌اند از كشور بلژيك به ايران آورده شده‌اند و هفته گذشته هم كشور ايتاليا بخشي از آثار مربوط به دوره اسلامي، ايلخاني و تيموري را كه به شكل غيرقانوني به اين كشور انتقال داده شده بودند، به ايران تحويل داد. موزه‌هاي ما آمادگي حفاظت از اين اشياء را دارند، چه اشيايي كه از پژوهش‌هاي باستان‌شناسي داخل كشور به دست مي‌آيند و چه آثاري كه به كشور باز مي‌گردند. سازمان ميراث فرهنگي كشور اين توان را دارد كه به بهترين نحو از اين آثار حفاظت و نگهداري كند.