تك درختي است در كوير
محمود فاضلي
عزت‌شاهي، مبارز انقلابي است كه توانست در جريان رويارويي با رژيم شاه از زير ضربات مهلك ساواك و شكنجه‌هاي روحي دوران بازجويي و زندان جان سالم به دربرده و خود را به پيروزي انقلاب برساند. او اگرچه چند صباحي خود از برنامهريزان و مجريان نظام نوپاي انقلابي جمهوري اسلامي بود اما خيلي زود از اين گذرگاه عبور کرد و فقط به نظاره وقايع سال‌هاي بعد و آثار و تبعات آن نشست. چرايي اين دوري و درگير شدن با موج انقلابي قبل و پس از انقلاب اسلامي را مي‌توان در گفت‌وگوها و خاطرات وي يافت. خاطرات عزت‌شاهي تنها حكايات تلخ و شيرين و شرح سردي و گرمي و تصوير شادي و غم زندگي نيست، بلكه تاريخ دو دهه مبارزه با رژيم شاه و سرگذشت جريان‌هاي سياسي قهرآميز و گروه‌هاي مبارز مسلح و قصه آدم‌هايي است كه با هر مرام و عقيده و مسلكي براي رسيدن به آرمان‌هاي خود به قيام برخاستند. محسن كاظمي، تدوين كننده خاطرات در فرآيند شكل‌گيري كتاب تلاش كرده تا براي شخصيت و نقش‌آفرينان حوادث و رخدادهاي دوران مبارزات سند و مدرك ارائه بدهد تا نكته‌اي از زواياي تاريخ پنهان نماند. وي به شرح احوال و در صورت امكان مشخصات ظاهري افراد اشاره كرده تا خواننده با داده‌ها و اطلاعات بيشتري رويدادها را داوري كند. جذابيت كتاب علاوه بر پركشش بودن حوادث خاطراتي، اسناد كاربردي و عكس‌هاي درج شده در پايان كتاب است.
ويژگي آثار محسن كاظمي در نثر ساده، روان و محققانه است كه مي‌تواند به راحتي با خواننده ارتباط برقرار كند. پيوستگي و انسجام مطالب وي چنان است كه مخاطب را تا آخر موضوع بهدنبال خود مي‌كشاند. غالب آثار اين پژوهشگر تاريخ، به دليل بهره‌مندي از روش علمي «تحقيق» و استفاده از اسناد و مدارك مورد توجه ديگر پژوهشگران و نويسندگان است. كاظمي كه از فعالان عرصه «خاطره‌نگاري» و «تاريخ شفاهي» است تاكنون آثار ماندگاري را در حوزه تاريخ شفاهي منتشر كرده است.
كتاب خاطرات عزت‌شاهي تاريخ دو دهه مبارزه با رژيم شاه و سرگذشت جريان‌هاي سياسي قهرآميز و گروه‌هاي مبارز مسلح و قصه آدم‌هايي است كه با هر مرام، عقيده و مسلكي روزگاري براي رسيدن به آرمان‌هاي همبستگي بشري همچون عدالت، قسط، مساوات و جامعه‌اي خالي از تبعيض قيام كردند و براي آن خون دادند و خون ريختند. عزت‌شاهي در كتاب خاطراتش بسياري از جريان‌ها و شخصيت‌هاي مطرح سياسي تاريخ معاصر را به چالش كشيده است. آرمانشهر عزت‌شاهي پر از آدم‌هايي است كه ترك زندگي کردند، كار و زندگي را كنار گذاشتند و بهدنبال ستيز با ظلم و فساد شدند.
تدوين‌كننده كتاب براي انتشار خاطرات عزت‌شاهي سختي‌ها و مشكلات زيادي را متحمل شد و براي نگارش كتاب از ده‌ها كتاب، روزنامه گفت‌وگوهاي شفاهي و منابع انگليسي استفاده کرده است. وي همچنين ده‌ها سند و تصوير را در كتابش ارائه نموده كه بسياري از آنها براي اولين بار انتشار يافته و همين امر بر ويژگي‌هاي كتاب افزوده است. تدوين‌كننده كتاب معتقد است: «شخص عزت‌شاهي همانند تك‌درختي است در كوير، آن قدر سختي و كم‌آبي كشيده كه قوي شده است.»
نويسنده براي نگارش كتاب نياز به پرونده‌هاي ساواك و بسياري از اسناد و مدارك داشته است كه دسترسي به آنها گاهي غيرممكن بود. بسياري از شخصيت‌هاي مورد نياز نويسنده يا زنده نبودند و يا در خارج از كشور به سر مي‌بردند. كتاب در واقع صداي اعتراض عزت‌شاهي است. تدوين‌كننده كتاب همچنين تلاش كرده است ضمن ايجاد انسجام و پيوستگي در خاطرات لهجه، لحن و محتواي كلام راوي آسيبي نبيند. حتي كوشيده است با به كارگيري كلمات مناسب كوتاهي و بلندي و احساس غم و شادي و حزن و سرور نهفته در صدا را تا حد ممكن به گوش خواننده برساند. محسن كاظمي تدوين‌كننده كتاب همچنين در شرح و تفسير بعضي رويدادها و جريان‌هاي سياسي معاصر و پرداخت شخصيت‌ها به گفتار و قول عزت شاهي بسنده نكرده است.
تدوين‌كننده كتاب همچنين تلاش كرده است هرجا لازم باشد چهره‌ها و بازيگران خاطرات عزت را گويا و زندگينامه آنها را در دامنه زماني عمر سياسي و اجتماعي‌شان بررسي کند. اگر چه او چند صباحي خود از برنامهريزان و مجريان نظام جمهوري اسلامي بود، اما خيلي زود از اين گذرگاه عبور كرد و فقط به نظاره وقايع سال‌هاي بعد و آثار و تبعات آن نشست. اين كتاب در سيزده فصل تنظيم شده است. كتاب خاطرات عزت‌شاهي مملو از خاطرات خواندني است و با قلم توانا و شيواي تدوين‌كننده كتاب و كسب تجربيات جديديش خواندني‌تر شده است.
كتاب «خاطرات عزت‌شاهي» تاكنون دو جايزه كتاب سال و رتبه دوم جايزه آثار پژوهشي با موضوع امام خميني و انقلاب اسلامي را به خود اختصاص داده است. بيست‌و چهارمين چاپ خاطرات «عزت‌شاهي» اخيرا از سوي سوره مهر منتشر شده و در اختيار علاقه‌مندان قرار گرفته است. 3