به بهانه سفر وزير خارجه ايران به عراق مطرح شد
ماراتن منطقه‌اي عراقچي
سي‌ان‌ان: نگراني ايالات‌متحده و كشورهاي عربي از پيامدهاي حمله‌احتمالي‌اسراييل‌افزايش يافته است
احسان پناه‌بر
دامنه تنش‌ها در منطقه گسترش يافته و همين مقوله موجب شده تا نگراني‌ها از رويارويي تمام عيار افزايش يابد. در همين راستا تمامي قدرت‌هاي منطقه و بازيگران برجسته براي كاهش تنش‌ها از طريق ديپلماسي به تكاپو افتاده‌اند. سران كشورهاي عربي منطقه در دو هفته اخير ديدار‌هايي با مقامات ايران داشته‌اند تا به نوعي از طريق ديپلماسي به كاهش تنش كمك كنند. همچنين، تيم ديپلماسي ايران، به سرپرستي عباس عراقچي، وزير امور خارجه نيز روزها و هفته‌هاي پررفت وآمدي را در منطقه سپري مي‌كند. در همين راستا، اسماعيل بقايي، سخنگوي وزارت امور خارجه از سفر عراقچي به عراق در روز يكشنبه جهت ديدار و رايزني با مقامات ارشد اين كشور خبر داد. عراقچي پيشتر به بيروت، دمشق، رياض و دوحه نيز سفر كرده بود تا پيام روشن ايران را مستقيم به كشورهاي حوزه خليج‌فارس و غير مستقيم به ايالات‌متحده، متحد اصلي رژيم اسراييل مخابره كند و به آنها نسبت به اقدامات خصمانه رژيم اسراييل هشدار دهد. در اين ديدارها، رييس دستگاه ديپلماسي ايران به صراحت درباره پشتيباني تهران از محور مقاومت گفت و به سران كشورهاي عربي هشدار داد در ماجراجويي‌هاي احتمالي اسراييل عليه ايران هم‌صدا نشوند، چراكه تهران هرگونه هم صدايي با تل‌آويو را اعلان جنگ عليه خود تفسير خواهد كرد و عواقب آن را نمي‌تواند تضمين كند. در همين راستا گروهي از ناظران با اشاره به روابط نزديك ايران و عراق و همچنين استقرار نظاميان امريكايي در بغداد، مي‌گويند كه ابعاد سفر اخير رييس دستگاه ديپلماسي كشورمان با اهميت است، بالاخص آنكه محور مقاومت مستقر در عراق در طول جنگ يكساله در غزه بارها مواضع نيروهاي امريكايي و اسراييلي را هدف حملات خود قرار داده است.اين گروه مدعي‌اند، به نظر مي‌رسد در جريان اين سفر رويكرد احتمالي مقاومت عراق و همچنين موضع دولت بغداد در برابر ماجراجويي احتمالي اسراييل برجسته خواهد شد.
در همين راستا، خبرگزاري سي‌ان‌ان در گزارشي اختصاصي به همين موضوع پرداخته و مي‌نويسد ديپلماسي ايران در هفته‌هاي اخير در منطقه به‌شدت پويا شده است، به ادعاي اين خبرگزاري به نظر مي‌رسد تهران امروز با توسل به اهرم‌هاي ديپلماتيك تلاش دارد خود را براي مقابله هر چه بهتر عليه اسراييل آماده كند. سي‌ان‌ان به نقل از منابع آگاه مدعي شد ايران به شدت نسبت به اقدامات خصمانه اخير اسراييل در منطقه خشمگين است و وعده داده هر اقدام نظامي اسراييل را با پاسخ بسيار تندتري پاسخ دهد. در اين ميان، ايران از رويكردها و تلاش‌هاي ديپلماتيك فوري با كشورهاي خاورميانه حمايت كرده تا بتواند اول از همه تنش‌ها را كاهش دهد، و در مرتبه دوم، كشورهاي منطقه را عليه ماجراجويي‌هاي خطرناك رژيم اسراييل، با خود همراه كند. به گفته منابع آگاه، تهران در اين تكاپوي ديپلماتيك قصد دارد اين ارزيابي را از كشورهاي منطقه داشته باشد كه آيا آنها قادرند با تحت فشار قرار دادن ايالات‌متحده، شريك راهبردي اسراييل در منطقه، سطح تنش‌ها را كاهش دهند؟ از طرفي ديگر، اين سوال مطرح است، در صورت شكست اين موضوع، آيا كشورهاي عرب منطقه در مقابل اسراييل و در كنار ايران خواهند ايستاد يا خير؟
گروهي از منابع آگاه در گفت‌وگو با سي‌ان‌ان مدعي شدند، دغدغه اصلي ايران ناشي از عدم اطمينانش به توانايي امريكا جهت اقناع اسراييل براي توقف ماجراجويي‌هايش است، به بياني بهتر ايران نمي‌داند آيا ايالات‌متحده مي‌تواند اسراييل را از حمله به سايت‌هاي هسته‌اي و تاسيسات نفتي‌اش منصرف كند يا خير؟ ايران هشدار داده است هرگونه حمله اسراييل را، در هر سطحي پاسخ خواهد داد. اما ناظران معتقدند حمله اسراييل به تاسيسات حساس ايران مي‌تواند با پاسخ بسيار تند ايران همراه باشد. در هفته‌هاي اخير، رژيم اسراييل تلاش داشته با ترورهاي گسترده در لبنان و سوريه، محور مقاومت را تضعيف كند. اما ناظران معتقدند تضعيف مقاومت محقق نخواهد شد، حمله‌هاي اسراييل صرفا موجب مي‌شود تا جبهه‌اي قدرتمندتر از اين گروه‌ها در برابر تل‌آويو تعريف شود.
همزمان آن‌گونه كه سي‌ان‌ان نوشته، ديپلماسي ايران به نوعي بر ديپلماسي منطقه نيز تاثيرگذار بوده است. كشورهاي عربي به ايالات‌متحده اعلام كرده‌اند در درگيري احتمالي با ايران هيچ مشاركتي نخواهند كرد و حريم هوايي‌شان را دراختيار اسراييل قرار نخواهند داد. از طرفي، برخي كشورهاي نفت خيز منطقه نيز با ارسال پيام به ايالات‌متحده، خواسته‌اند اقدامات تنش‌آميز اسراييل را متوقف كند، در غير اين صورت آتش جنگ ممكن است به بازار نفت نيز برسد و به انفجاري عظيم منتج شود. ايالات‌متحده در حال رايزني با اسراييل در مورد چگونگي برنامه‌ريزي براي واكنش احتمالي ايران به حمله بوده است. مقامات امريكايي به صراحت اعلام كرده‌اند نمي‌خواهند اسراييل سايت‌هاي هسته‌اي يا ميادين نفتي ايران را هدف قرار دهد. جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا روز چهارشنبه با بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل گفت‌وگو كرد و به او هشدار داد اقدامات تلافي‌جويانه اسراييل بايد «متناسب» باشد. موضع‌گيري مبهم كاخ سفيد به نظر نتوانسته بازيگران منطقه‌اي را قانع كند، چراكه سران اسراييل در لفاظي‌هاي خود تهديد كرده‌اند حمله به ايران مي‌تواند بسيار تند باشد.
يك ديپلمات عرب به سي‌ان‌ان گفت: متحدان امريكا در حاشيه خليج‌فارس، ازجمله امارات متحده عربي، بحرين و قطر، نيز نسبت به حمله احتمالي به تاسيسات نفتي ايران كه مي‌تواند اثرات منفي اقتصادي و زيست محيطي براي كل منطقه ايجاد كند، به ايالات‌متحده هشدار داده‌اند. دولت بايدن عميقا نگران است رويارويي ايران و اسراييل كه در اوايل سال جاري پس از حمله اسراييل به ساختمان كنسولگري ايران در دمشق آغاز شد، به يك جنگ بزرگ منطقه‌اي تبديل شود و پاي ايالات‌متحده نيز به ميدان نبرد كشانده شود. بخش عمده‌اي از نگراني‌ها اين است كه به نظر مي‌رسد نفوذ ايالات‌متحده بر اسراييل در سال گذشته به طور پيوسته كاهش يافته است. اسراييل، همانند عمليات خود در غزه، به‌طور فزاينده‌اي درخواست‌هاي ايالات‌متحده براي خويشتنداري بيشتر در لبنان را ناديده گرفته است. اين رژيم با بمباران شديد و حمله زميني به لبنان از اواخر ماه گذشته تاكنون بيش از دو هزار نفر را در لبنان به شهادت رسانده است. اسراييل همچنين با انجام يك حمله گسترده تكنولوژيك كه منجر به انفجار هزاران پيجر و بيسيم رزمندگان حزب‌الله و شهروندان لبنان در ماه گذشته شد، يا با ترور شهيد سيدحسن نصرالله، رهبر حزب‌الله در بيروت، عملا بر تمامي تلاش‌هاي ديپلماتيك براي كاهش تنش و آتش‌بس پيشنهادي امريكا و فرانسه خط بطلان كشيد.
يك مقام اسراييلي روز جمعه به سي‌ان‌ان گفت، كابينه امنيتي اسراييل هنوز تصميم نگرفته است كه حمله ادعايي به ايران را چگونه تدار ك خواهد ديد. در حالي كه شكاف بين مواضع ايالات‌متحده و اسراييل در اين زمينه در حال كاهش است، يك مقام امريكايي به سي‌ان‌ان گفت ممكن است در روزهاي آينده وضع به همين شكل باقي نماند و اسراييل خودسرانه نسبت به حمله احتمالي به ايران تصميم بگيرد. يك مقام ارشد دولت بايدن درباره بحث‌هاي كابينه اسراييل مدعي شد ايالات‌متحده قادر نيست ارزيابي كند تصميم اسراييل در زمينه حمله احتمالي به ايران چگونه خواهد بود. اين مقام امريكايي همچنين گفت واشنگتن نمي‌تواند «در دسيسه‌هاي» اسراييل عليه ايران مشاركت كند و ريسك آن را نمي‌پذيرد.
سي‌ان‌ان گزارش داد تا هفته گذشته، اسراييل به ايالات‌متحده هيچ تضميني مبني بر عدم حمله به تاسيسات هسته‌اي ايران نداده است. به ادعاي گروهي از ناظران، اسراييل دهه‌هاست در حال برنامه‌ريزي براي حمله به ظرفيت‌هاي هسته‌اي ايران بوده و به گزارش واشنگتن پست، دو سال پيش حمله به سايت‌هاي هسته‌اي ايران را در قالب مانوري نظامي شبيه‌سازي كرده است. اسراييل در سال‌هاي اخير همچنين اقدام به ترور دانشمندان هسته‌اي و خرابكاري در تاسيسات در داخل ايران كرده است.
يوآو گالانت، وزير جنگ اسراييل، روز چهارشنبه در لفاظي‌هاي خود در مورد واكنش اين رژيم به ايران مدعي شد: حمله ما دقيق و مهم‌تر از همه غافلگيركننده خواهد بود. اين تهديدات درحالي مطرح مي‌شود كه نگراني از چگونگي حمله اسراييل بازيگران منطقه را به تكاپو انداخته است. يك ديپلمات عرب به سي‌ان‌ان گفت كشورهاي حوزه خليج‌فارس به طور كلي مشتاقند كه در حاشيه درگيري‌هاي باقي بمانند و در آن مداخله نكنند. درحالي كه ايران علنا هشدار داده هر طرفي كه به اسراييل كمك مي‌كند را به عنوان متجاوز و متخاصم ايران خواهد ديد و بدان پاسخ خواهد داد، بنابراين، بعيد است كشورهاي حاشيه خليج‌فارس در كنار اسراييل قرار بگيرند. اما اين ديپلمات عرب هشدار مي‌دهد همسايگان ايران صريحا از تهران در صورت حمله اسراييل دفاع نخواهند كرد. ديپلمات عرب و يك منبع آگاه ديگر به سي‌ان‌ان گفتند عربستان‌سعودي، امارات متحده عربي و قطر به هر دو طرف امريكايي و ايراني گفته‌اند كه اجازه نخواهند داد اسراييل از حريم هوايي آنها براي حمله به ايران استفاده كند. يك مقام اردني به سي‌ان‌ان گفت كه اردن همچنين از حريم هوايي خود در برابر هرگونه نفوذ غيرمجاز، صرف نظر از مبدا آن، محافظت خواهد كرد.
ايالات‌متحده به‌شدت نسبت به هر گونه درگيري در منطقه هشدار داده و به صراحت گفته مايل نيست در هيچ درگيري در منطقه مداخله كند. واشنگتن همچنين گفته نمي‌خواهد مستقيما با ايران درگير شود و بخشي از رويارويي نظامي اسراييل با ايران باشد. عباس عراقچي، وزير امور خارجه ايران، اين هفته به الجزيره گفت كه نتانياهو تنها كسي است كه خواهان جنگ است و منطقه را به آتش مي‌كشد تا بتواند در قدرت بماند. اما ايالات‌متحده همچنان از طريق كانال‌هاي پشتيبان از تهران خواسته است در صورت حمله اسراييل، پاسخ خود را «تعديل» كند تا به جنگ منطقه‌اي منجر نشود.
درحالي كه قطر مرتبا با مقامات ايران در تماس است و به عنوان ميانجي ميان ايالات‌متحده و ايران عمل مي‌كند، در همين راستا سي‌ان‌ان به نقل از يك مقام امريكايي گفته درنهايت ايالات‌متحده از قصد ايران در پاسخ به حمله احتمالي اسراييل آگاه نيست و هيچ ارزيابي نيز در اين زمينه ندارد. يكي ديگر از مقامات امريكايي گفت مقامات ايراني نظرات متفاوتي در مورد چگونگي پاسخ به حمله احتمالي اسراييل خواهند داشت و اين مساله به مقياس و دامنه اقدام خصمانه اسراييل بستگي دارد. اين مقام مسوول گفت: از زماني كه تهران در اوايل ماه جاري ميلادي به اسراييل پاسخ موشكي قاطعي داد، محتواي پيام ايران، هم به صورت علني و هم به صورت خصوصي و در محافل ديپلماتيك، ثابت بوده و تغيير قابل‌توجهي نكرده است. اين ديپلمات عرب به سي‌ان‌ان گفت كه ايران به ويژه علاقه‌مند به دريافت كمك از عربستان‌سعودي براي جلوگيري از حمله اسراييل و استفاده از نفوذ آنها در واشنگتن براي كمك به يافتن راه‌حلي براي اين بحران بوده است. به ادعاي اين ديپلمات، عراقچي روز چهارشنبه براي «مشاوره در مورد تحولات منطقه» و «تلاش براي توقف
جنايات رژيم صهيونيستي در لبنان و غزه» به عربستان‌سعودي سفر كرده است.