فرشاد مومني و حسين راغفر دو چهره اقتصادي نزديك به طيف نهادگرا، در نشست «دولت چهاردهم و چشم‌انداز روندهاي فزاينده نابرابري‌هاي ناموجه» كه در موسسه مطالعات دين و اقتصاد برگزار شد؛ از روندهاي شكل گرفته در چند ماه اخير به ويژه در حوزه «شوك درماني» ابراز نگراني كردند. اين دو اقتصاددان، با انتقاد از افزايش قيمت‌ها در دولت چهاردهم هشدار مي‌دهند كه جرياني وجود دارد كه به دنبال فريب دولت و افكار عمومي بر سر گراني مايحتاج عمومي مردم است.
در اين نشست، فرشاد مومني با تاكيد بر اينكه همه انواع شرور، ريشه در فقر و نابرابري‌هاي ناموجه دارد و در چارچوب مناسبات فقرزا، جامعه از فقرا و محرومان بيشتر ضرر مي‌كند و بقاي جامعه تهديد مي‌شود، اظهارداشت: همين افزايش قيمتي كه در كالاهاي اساسي در دوره دولت چهاردهم به مردم تحميل كردند، عبرت‌آموز و تنبه‌آور است. به مسلماني كه مشهور به پاكدامني بود و در كانديداتوري‌اش در زمان انتخابات قسم ياد كرد كه به سمت اجراي سياست‌هايي كه مردم را از نظر معيشت تحت فشار قرار دهد، نمي‌روم، مي‌گوييم چقدر خدا رحم كرد كه شما آن قسم را ياد كرديد! هنوز از گرد راه نرسيديد، نان و مايحتاج مردم اينگونه شده است و اطرافيان اين آقا هم دايما تن و بدن مردم را از وارد شدن شوك به قيمت‌هاي كليدي مي‌لرزانند. اگر چنين تعهدي وجود نداشت، عزيزان مي‌خواستند چه كنند!؟
اين اقتصاددان با بيان اينكه اهميت اين تذكرها در شرايط فعلي چندين برابر است، گفت: اكنون كه حكومت گرامي در آستانه پخت و پز سند لايحه بودجه است. اميدوارم رسانه‌هاي گرامي، روزمره به آقاي رييس‌جمهور، قسم‌ها و تعهداتي كه داشته و اينكه شرافتش را گرو گذاشت كه سراغ شوك درماني نرود و عدالت در سلامت و عدالت آموزش و رفع فقر غذايي و ريشه‌كني سوء تغذيه را اجرا كند، يادآور شوند. علاوه بر قانون اساسي و متون اسناد بالادستي و دين خدا، شرافت گرو گذاشته شده و براي جامعه ما بسيار تلخ و غم‌انگيز خواهد بود كه آن شرافت به گرو گذاشتن‌ها، در سند لايحه بودجه انعكاس بايسته نداشته باشد يا خداي ناكرده خلاف آن مطرح شود.
اين اقتصاددان گفت: چگونه اجراي چند باره آنچه كه شكستش مكرر ثابت شده را حمل بر صحت كنيم!؟ آقاي پزشكيان در دوره انتخابات شرافتش را گرو گذاشت كه سراغ شوك درماني نخواهم رفت و بعد هنوز بر صندلي رياست‌جمهوري ننشسته، اولين حرفي كه يكي از نزديكانش در حيطه اقتصاد مي‌زند اين است كه بايد جامعه آماده شوك جديد به نرخ ارز باشد. آن هم دقيقا در همان حيطه‌اي كه در دولت رييسي هم تجربه شد و با خون‌ريزي‌ها و خسارت‌ها هم همراه بود. اولين حرفي كه مي‌زنند شوك نرخ ارز و دومين حرف‌شان هم آزادسازي واردات خودرو است!
صداي 70 درصد جمعيت به گوش مسوولان نمي‌رسد
وي در ادامه، به انتقادات وزير بهداشت نسبت به پيامدهاي مخرب حذف ارز ترجيحي براي دارو و تجهيزات پزشكي در كشور اشاره كرد و يادآورشد: چرا صداي 70 درصد جمعيت كه يا زير خط فقر هستند يا در آستانه فروغلتيدن به خط فقر هستند، به گوش مسوولان گرامي ما نمي‌رسد. اما صداي مافياهاي واردات‌چي، رباخوار، دلال و سوداگر به اندازه‌اي رسا به گوش مسوولان ما مي‌رسد كه آن آقايي كه شرافتش را گرو گذاشته بود و گفته بود شوك درماني نمي‌كنم، اولين حرفي كه زده بود اين بود كه بايد به سراغ بازنگري در قيمت بنزين برويم!
مومني يادآورشد: من در جلسه‌اي از ايشان گله گردم و گفتم شما تاكيد داشتيد كارشناس نيستيد، چرا اكنون به اين محكمي درباره شوك قيمت بنزين صحبت مي‌كنيد!؟ در ماجراي تصميم‌گيري سطح توسعه درباره قيمت بنزين بايد 75 متغير تعيين تكليف شود، آن يك متغيري كه مطرح كرديد، يكي از آن 75 متغير است كه آن هم با داده‌هاي مخدوش مورد اشاره قرار گرفته است! چه كساني به گوش آقاي رييس‌جمهور دسترسي دارند!؟ چرا رساندن صداي علم و مردم با سختي روبرو است!؟
مافياها از كجا مي‌دانند
واردات چه چيزي آزاد مي‌شود؟
رييس موسسه مطالعات دين و اقتصاد پرسيد: چگونه مي‌شود كه هنوز مصوبه‌هاي دولت و مجلس فرايند نهايي شدن‌شان را طي نكرده‌اند، مافياها، دقيقا مي‌دانند كه قرار است واردات چه چيزهايي آزاد شود؟ هنوز قوانين موضوعه كشور مي‌گويد واردات آنها غيرقانوني است، عزيزان تريلي‌تريلي در گمركات كشور وارد مي‌كنند و منتظر هستند كه كي تير خلاص زده شود و كار مافياها راه بيفتد! اين چه جور توزيع اطلاعات است!؟
مافياها درباره منشاهاي تورم آدرس عوضي مي‌دهند
مومني خاطرنشان كرد: آيا اين تصادفي است كه مافياها و آنها كه اجير شده‌اند درباره منشاهاي تورم به هزاران آدرس عوضي و هزاران آدرس پوچ و كليشه‌اي ارجاع مي‌دهند به جز سقوط بنيه توليدي؟ بعد از سوي ديگر شوك نرخ ارز كه اكسير ترويج قوي‌تر نگه داشتن مافياها، رباخوارها و سوداگران را دايم به هر بهانه‌اي مطرح مي‌كنند تا بانك‌هاي خصوصي چاق‌تر شوند و اينكه مردم تا چه اندازه به فلاكت و افلاس مي‌افتند و اينكه نهاد دولت از مردم فقيرتر شده و از عهده وظايف و مسووليت‌هاي ابتدايي‌اش برنمي‌آيد مورد توجه كسي قرار نمي‌گيرد! اراده مافياهاي رسانه‌اي اين است كه از ناترازي اصلي كه موتور پمپاژ دايمي خلق تقاضا است و در برابرش عرضه به نحيف‌ترين وضعيت تاريخي‌اش دچار است اصلا حرفي درباره‌اش زده نشود!
قاعدهگذاريهايتان مافياساز است
مومني با تاكيد بر اينكه بزرگ‌ترين نيروي محركه فقرزايي و نابرابرسازي و ضد توسعه، نظام بانكي به غايت ضدتوسعه است، ادامه داد: قاعدهگذاريهايتان مافياساز است. هيچ كشوري نيست كه در شرايط بحراني اجازه ادامه فعاليت به بانك‌هاي خصوصي بدهد و بتواند از پس مهار بحران‌ها برآيد. تاريخ اقتصادي انگلستان و فرانسه بعد از جنگ را بخوانيد! تاريخ اقتصادي پس از آلنده را بخوانيد! وقتي بچه‌هاي شيكاگو فاجعه‌سازي كردند، پينوشه با همه پينوشه‌گي‌اش فهميد اگر بخواهد باقي بماند بايد بانك‌هاي خصوصي را تعطيل كند.
بيش از 90 درصد وام‌ها به دهك ثروتمندترين رسيد
رييس موسسه مطالعات دين و اقتصاد به گزارش وزارت كار اشاره كرد كه در آن با استناد به گزارش بانك مركزي در سال 96، آورده است بيش از 90 درصد تسهيلات طي سه دهه‌اي كه از عمر تعديل ساختاري در ايران مي‌گذرد منحصرا به دهك ثروتمندترين رسيده و تصريح كرد: وقتي مي‌خواهند مسوولان را راجع به شوك قيمت بنزين فريب دهند، مي‌گويند مگر فقرا ماشين دارند!؟ اما در اطراف آنها گويا كسي نيست كه بگويد بله، فقرا ماشين ندارند اما پياده هم جابه‌جا نمي‌شوند و انعكاس شوك قيمت بنزين بر هزينه‌هاي حمل و نقل كمر فقرا را مي‌شكند. شما تحليل‌هاي مربوط به ناآرامي‌هاي 1398 را ببينيد! اين سياست‌هاي نابخردانه محروم‌ترين و مظلوم‌ترين افراد را به حاشيه مي‌راند!
فقرا براي سكونت به بيرون از شهرها رفته‌اند
مومني با بيان اينكه اكثريت قريب به اتفاق فقرا براي سكونت به بيرون از شهرها رفته‌اند، گفت: وقتي قيمت بنزين را بالا مي‌بريد، هزينه‌هاي حمل و نقل فقرا آنچنان افزايش مي‌يابد كه با شما با آن زبان سخن مي‌گويند! از يك سوراخ چند بار بايد گزيده شويم تا روشن شود كه از درون اين سياست‌ها، فقر، فساد، فاجعه و فلاكت بيرون مي‌آيد!
بانك‌هاي خصوصي در افزايش قيمت مسكن نقش كليدي داشتند
وي با بيان اينكه بانك‌هاي خصوصي در افزايش قيمت مسكن در ايران نقش كليدي داشتند، توضيح داد: در فاصله 1372 كه برنامه منحط تعديل ساختاري آغاز شده تا بهار 1400، قيمت مسكن در تهران 580 برابر شده است! سهم هزينه مسكن در بودجه خانوار از 50 درصد عبور كرده است. ما نهادهاي نظارتي داريم؟ راجع به عدالت فهم داريم!؟ كسي كه عدالت را بفهمد، شدت شرم‌آور بودن اين مناسبات را درك مي‌كند.
35 سال است كه سياست‌ها يكي است
حسين راغفر، استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا نيز در اين نشست با انتقاد از گراني‌هاي اخير كه به صورت رسمي در نان و لبنيات رخ داده عنوان كرد: بعضي از دوستان گله مي‌كنند كه دولت هنوز كار خود را شروع نكرده، چرا اين اعتراضات صورت مي‌گيرد. ما 35 سال است كه اين سياست‌هاي فعلي را تجربه كرديم، بنابراين نتايج آن از پيش كاملا روشن است. در اين 35 سال هم تذكرات مكرر داده شده، اما هيچ يك از آنها شنيده نشده و به كار گرفته نشده است.
قيمت برخي اقلام لبنيات 100 درصد رشد كرد
به گزارش جماران، استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا اظهارداشت: با وجود همه محدوديت‌هاي ارزي كشور، در 1.5 سال اخير، 2.5 ميليارد دلار، ثبت سفارش خودرو شده و بر اساس مصوبه اخير هيات دولت چهاردهم، مقرر شد تا يك ميليارد دلار ديگر به واردات خودروي خارجي تخصيص يابد و بنا به گفته رييس بانك مركزي، اين سياست مستمر است و تا پايان سال ادامه پيدا مي‌كند. دولت چهاردهم همچنين، از واردات آيفون رفع ممنوعيت كرد. در ماه دوم حضور دولت چهاردهم، قيمت نان 66درصد افزايش پيدا كرده است. قيمت برخي از اقلام لبني مانند كره در همين هفته 100درصد بالا رفته و قيمت ساير اقلام معيشتي مردم مانند تخم مرغ، بيش از 30درصد افزايش داشته است. افزايش قيمت گوشت، مرغ، آب، برق و ساير كالاهاي اساسي و همچنين ارز در دستور كار دولت است.
تك نرخي كردن ارز، امكان‌پذير نيست
راغفر با تاكيد بر اينكه گروه‌هاي قليلي در درون قدرت رانت‌هاي نابحقي كسب مي‌كنند، گفت اميدواريم كه آقاي رييس‌جمهور تعهدات‌شان را در چهار سال نخست عملي كنند. اگر همين سه تعهد ريشه‌كني گرسنگي و همگاني كردن آموزش و خدمات سلامت را انجام دهند كه هيچ يك از دولت‌هاي بعد از جنگ به اين وجود اهتمام نداشتند، مي‌توان گفت توفيق بسيار بزرگ براي دولت چهاردهم خواهد بود. ما همه تلاش‌مان را براي كمك به دولت چهاردهم در اين زمينه خواهيم كرد. اما آنچه مسلم است اين است كه موضوعي به نام تك‌نرخي كردن ارز، امكان‌پذير نيست، مگر اينكه قيمت ارز را آنقدر افزايش دهيد تا تقاضا براي ارز كاهش پيدا كند.