تحريرالشام؛ ميراث شوم القاعده
گروه تروريستي تحريرالشام كه خود را هيات تحريرالشام (HTS) مينامد، اكنون بازيگر اصلي تنش‌ها و درگيري‌ها در شمال غرب سوريه است. در همين ارتباط بهتر است اين گروه را با جزييات بيشتري مورد بررسي قرار دهيم؛ نام هيات تحريرالشام از زماني برسر زبان‌ها افتاد كه مجموعه‌اي از گروه‌هاي تروريستي مسلح شامل جبهه فتح شام، جبهه انصار‌الدين، جيش‌السنه، لواء‌الحق و جنبش نورالدين زنكي اعلام كردند كه همگي در ائتلافي به نام هيات تحريرالشام ادغام شده‌اند. اين ادغام از ابتداي سال 2017 صورت گرفت و سركرده ائتلاف فردي به‌نام «ابوجابر الشيخ» بود.«هاشم الشيخ» با نام جنگي ابوجابر‌الشيخ تا پيش از آنكه هيات تحريرالشام را در سال 2017 تشكيل دهد، سركردگي گروه تروريستي احرار‌الشام را برعهده داشت و با جدايي از اين گروه وابسته به القاعده تلاش كرد ساير گروه‌هاي تروريستي را تحت لواي ائتلاف جديد تحريرالشام درآورد. با وجود آنكه الشيخ با تشكيل تحريرالشام تلاش داشت تا گروه خود را مستقل از القاعده نشان دهد، اما ساير گروه‌هايي نيز كه تحت لواي تحريرالشام گرد هم آمدند، همگي از شاخه‌ها و زيرمجموعه‌هاي القاعده در سوريه به شمار مي‌روند. بسياري تحريرالشام را همان القاعده سوريه با پوست‌اندازي جديد اين گروه مي‌دانند، اگرچه رهبران تحريرالشام علاقه‌اي ندارند كه خود را وابسته به القاعده معرفي كنند. ورود جولاني: در همان ابتداي تشكيل هيات تحريرالشام، موسس اين گروه يعني «ابوجابر الشيخ» يك همراه مصمم را به نام «ابومحمد جولاني» با خود داشت. در همان سال 2017، جولاني به عنوان رهبر رسمي و نظامي تحريرالشام معرفي شد و الشيخ رياست مجلس شوراي تحريرالشام را برعهده گرفت. جولاني پيش از آنكه رياست تحريرالشام را برعهده بگيرد، به عنوان رهبر گروه تروريستي جبهه النصره شناخته مي‌شد. گروهي كه برخي از اعضاي آن به هيات تحريرالشام پيوستند و برخي ديگر نيز متفرق شدند. در جريان نبردهاي اخير در شمال غرب سوريه، تصاويري از اتاق فرمانده نظامي تحريرالشام منتشر شده كه در آن جولاني مشغول گفت‌وگوي بيسيمي با عناصر ميداني در عمليات نظامي عليه حلب است. ساير رهبران ارشد: علاوه بر جابر‌الشيخ به عنوان رييس شورا و ابومحمد جولاني به عنوان رهبر رسمي گروه تحريرالشام، «ابو مسلم الشامي» از چهره‌هاي ارشد اين گروه تروريستي است كه فرماندهي نيروهاي ويژه تحريرالشام را برعهده دارد. «ابو احمد حدود» نيز از ديگر فرماندهان ارشد تحريرالشام و دست راست جولاني در اين گروه به شمار مي‌رود. همچنين نيروهاي گروهك «نورالدين زنكي» از ديگر گروه‌هاي فعال در هيات تحريرالشام هستند كه در حال حاضر در نبردها عليه دولت سوريه نقش فعالي دارند. تصاوير متعددي از نيروهاي نورالدين زنكي در منطقه «حي‌صلاح‌الدين» حلب در جريان نبردهاي اخير منتشر شده است. اختلافات داخلي: اين نكته را نيز بايد در نظر داشت كه تحريرالشام از زمان تشكيل تاكنون با انشعابات متعددي روبه‌رو بوده است و نمي‌توان اين گروه تروريستي را يكدست دانست. عمده اختلافات در اين گروه بر سر نحوه رهبري است. جناح جولاني تلاش دارد تا هيات تحريرالشام را يك گروه فاصله گرفته از القاعده با همزيستي مسالمت‌آميز با مسيحيان نشان دهد. در سال ۲۰۲۲ هيات تحريرالشام اجازه بازگشايي كليساها در شهر ادلب را داد و به ساكنان مسيحي امكان داد تا مراسم عشاي رباني را برگزار كنند. در مقابل برخي چهره‌هاي ارشد تحريرالشام همچون «عبدالله المحيسني» با محكوم كردن رويه جولاني ازتحريرالشام جدا شدند. بي‌وزني تحريرالشام در داخل سوريه و نظام بين‌الملل: هيات تحريرالشام در بسياري از كشورها از جمله امريكا، اعضاي اتحاديه اروپا، روسيه و استراليا به عنوان يك گروه تروريستي معرفي شده است. در داخل سوريه نيز اين گروه فاقد پايگاه گسترده مردمي است و نظرسنجي‌هاي بي‌طرف از جمله توسط مركز تحقيقات ECHO در دانشگاه لورنشن كانادا نشان از آن دارد كه بيش از ۷۷ درصد از افراد مورد بررسي در مناطق تحت سلطه تحريرالشام با ايدئولوژي اين گروه در ادلب مخالف بوده‌اند. در عين حال، برخي كارشناسان معتقدند كه تحريرالشام با حمايت مالي و لجستيكي برخي بازيگران خارجي در سوريه در حال حاضر موفق به برخي پيشروي‌ها در شمال غرب سوريه شده است.