رونق زبان فارسي مديون رودكي
زهرا سادات حسيني
ابوعبدالله جعفر بن محمد بن حكيم بن عبدالرحمن بن آدم، متخلص به رودكي و اولين شاعر سرشناس پارسي‌سراي ايراني در دوره ساماني در سده چهارم هجري قمري است، از اين رو او را پدر شعر فارسي مي‌نامند و بدين منظور چهارم دي ماه روز بزرگداشت رودكي نامگذاري شده است. رودكي از بزرگ‌ترين و پركارترين شاعران زبان فارسي است كه تعداد ابيات او را، بنا بر احصا رشيدي سمرقندي، كه شعر او را برشمرده و (سيزده ره صد هزار) گفته است، يك ميليون و سيصد هزار و حداقل يك‌صد هزار بيت برآورد كرده‌اند كه از نظر مقدار شعري كه سروده بوده است، در رديف اول شعراي فارسي‌زبان بوده است، اما كيفيت اشعار رودكي آغازگر راه رواج و گسترش زبان و ادبيات فارسي بود. ريچارد فراي ايران‌شناس امريكايي عقيده دارد كه رودكي در تغيير خط از پهلوي به خط فارسي نيز نقش داشته است. او شعر فارسي را از پيروي از شعر عربي جدا كرد و اوزان و قالب‌هاي جديد فارسي به وجود آورد و با ترجمه منظومه‌هاي مختلف و سرايش اشعار حكيمانه و تعليمي و نيز تغزلات و مديحه راه را براي پيشرفت شعر فارسي به خوبي گشود كه، اخلاق و حكمت ايراني را ترويج داده و موجب حفظ و گسترش زبان فارسي شده است. اهميت آموزش و توجه به زبان فارسي در هندوستان، تاجيكستان و افغانستان و به تبع آن رونق زبان فارسي در آنجا مديون مقالات، اشعار و آثار ارزشمند شعرا و اديبان به ويژه رودكي است. حال كه اين روزها فرهنگ و هنر ايراني و زبان فارسي به دليل غلبه تمدن غرب و فضاي رسانه‌اي دچار آسيب‌هايي شده است برگزاري يادبود و بزرگداشت روز رودكي و ادباي ايراني همچون فارابي و ابن‌سينا و معرفي اشعار و آثار آنان كه مملو از مفاهيم انساني و فلسفي است باعث انتقال ميراث فرهنگي به نسل‌هاي آينده و همچنين صيانت از زبان فارسي در مقابل تهديد لغات بيگانه شده‌است. حقيقتا زبان فارسي در طول قرن‌ها چون حلقه‌اي مرئي و نامرئي، هويت فرهنگي و ملي مردم ايران و اقوام آن را به يكديگر پيوند داده و هنوز هم مهم‌ترين و عامل اصلي وحدت ملي ايرانيان است كه رودكي نقش مهمي در تثبيت زبان و ادبيات فارسي و ترويج ارزش‌هاي انساني داشته است و از سوي ديگر رودكي همچنان نماد پيوند فرهنگي ميان ملت‌هاي فارسي‌زبان است و اين درحالي است كه تلاش گسترده‌اي از سوي استعمارگران انجام شده تا با القاي اين موضوع كه عقب‌ماندگي ملل شرق در نوع خط و زبان آنان است، ارتباط ملل فارسي‌زبان را با گذشته فرهنگي تاريخي خويش قطع كرده و از اين راه، با بي‌هويت كردن اين مردم، هويت موردنظر خود را جايگزين آن كنند.
از اين‌رو گراميداشت «روز رودكي» فرصتي است تا با يك عزم جدي و با همكاري كشورهاي فارسي‌زبان از ميراث مشترك خود حفاظت كنيم و آن را پاس بداريم و تمام نشان‌هايي كه ما را به هم پيوند مي‌زند، مورد تكريم قرار دهيم و در مسير حفظ و ترويج فرهنگ غني فارسي از مرزبندي‌هاي فرهنگي عبور كنيم و ارزش‌هاي بي‌بديل اين شاعر بزرگ را به نسل‌هاي آينده انتقال دهيم و پيوند عميق فرهنگي ميان ملت‌هاي فارسي‌زبان را تقويت كنيم.
هيات علمي دانشگاه فرهنگيان