كوروش احمدي : رهبران جديد دمشق ميخواهند عملگرا باشند و درگير تعارضات ايدئولوژيك تركيه و پادشاهيهاي خليجفارس نشوند
تحليلهاي مختلف و نكات گوناگوني را ميتوان درخصوص سفر اخير دولت جديد سوريه به عربستان كه گفته ميشود به دعوت وزير خارجه عربستان انجام شده، مطرح كرد. انتخاب عربستان به عنوان اولين مقصد سفرهاي خارجي يك مقام دولت جديد سوريه حائز اهميت زيادي است؛ خاصه آنكه مقام سوري سفرش به رياض را «يك سفر تاريخي در جهت ايجاد روابطي راهبردي با عربستان» توصيف كرده است.
اين انتخاب ميتواند دلايل متعددي داشته باشد. يكي از اين دلايل، وضعيت مالي و اقتصادي نامناسب سوريه است. در شرايط كنوني، كشورهاي ديگر، ازجمله تركيه كه با حاكمان جديد سوريه از قبل در ارتباط بوده، به نظر نميرسد كه توانايي لازم را براي كمك به احياي اقتصادي و بازسازي اين كشور داشته باشند. از طرف ديگر، كشورهايي مانند اردن و ديگر همسايهها نيز در شرايطي نيستند كه بتوانند كمكهاي عمدهاي به احياي اقتصاد سوريه ارايه دهند. كشورهاي غربي نيز بعيد است در كوتاهمدت و مادام كه جهتگيري سياسي حاكمان جديد روشن و قطعي نشده، به فكر كمك به حاكمان جديد سوريه باشند. در اين ميان، عربستان و برخي از متحدان اين كشور در شوراي همكاري محتمل است كه در مناسبترين موقعيت براي كمك باشند و بتوانند از نظر مالي به دولت جديد سوريه براي رفع بحران اقتصادي جاري و بازسازي كمك كنند. توييت بن سلمان مبني بر اينكه نحوه كمك عربستان به انتقال قدرت در سوريه در ملاقاتش با وزير خارجه دمشق مورد بحث بوده اين ظن را تقويت ميكند. علاوه بر اين، يك فاكتور مهم ديگر به بحث صفبندي جديد نيروها در منطقه مربوط ميشود. در چند هفته گذشته، شاهد بودهايم كه قطر و تركيه در هيات حاكمه جديد سوريه نفوذ قابل توجهي داشتهاند. ويژگي اين دو كشور اين است كه داراي گرايش اخواني هستند. بر اين مبنا اين پيش فرض وجود داشت كه جريان جديد حاكم در سوريه نيز ممكن است به نوعي گرايش اخواني داشته و در اردوگاه كشورهاي داراي گرايش اخواني جاي گيرد و از اين نظر تحولي در صفبندي كشورهاي داراي گرايش اخواني (مانند تركيه و قطر) در برابر كشورهايي كه مخالف اين گرايش هستند مثل مصر و عربستان و امارات و... به وجود آيد.
در اين راستا، تصور ميشد كه كشورهايي مانند عربستان و امارات ممكن است نسبت به تحولات جديد در سوريه نظري منفي داشته باشند، زيرا پيروزي جريان تحريرالشام ميتواند به تقويت طيف اخوانيها در منطقه منجر شود. حال سفر مقامات ديپلماتيك و همچنين مقامات امنيتي و اطلاعاتي هيات حاكمه جديد سوريه به رياض ميتواند به اين معنا باشد كه شايد دولت انتقالي سوريه در نظر دارد پيامي متفاوت به عربستان ارسال كند و ترديدي در تعلق خود به محور اخواني در منطقه ايجاد نمايد. همچنين، اين سفر ممكن است به اين معني باشد كه حاكمان جديد سوريه قصد دارند سياستهاي عملگرايانهاي را دنبال كنند و خود را درگير صفبنديهاي نظري و ايدئولوژيك در منطقه نكنند و روابط خود را با تمامي كشورهاي منطقه توسعه دهند. بنابراين، به نظر ميرسد اين سفر از اين جنبه نيز حائز اهميت است.
وضعيت سوريه پس از تحولات اخير، به ويژه حملات شديد اسراييل كه تاسيسات نظامي اين كشور را هدف قرار داد، ايجاب ميكند كه هيات حاكمه جديد فكري اساسي براي امور دفاعي كشور در دوره جديد داشته باشد. آنها بايد نيروي نظامي جديدي را سازماندهي كنند كه احتمالا شامل بخشهايي از ارتش سابق سوريه و همچنين گروههاي مخالف بشار اسد باشد. اين شرايط جديد به نوعي در حكم از صفر شروع كردن در حوزههاي امنيتي و اطلاعاتي براي دولت انتقالي سوريه به شمار ميرود. در اين حوزه نيز عربستان در بهترين موقعيت براي كمك مالي به بازسازي نيروهاي دفاعي و امنيتي سوريه قرار دارد. ضمن اينكه عربستان سابقه حمايت مالي از نيروهاي دفاعي و نظامي در ديگر كشورهاي منطقه، از جمله لبنان، را نيز دارد. كمك سه ميليارد دلاري عربستان به ارتش لبنان كه چندين سال پيش مورد بحث بود، نمونهاي از اين قبيل حمايتهاست. سفر وزير دفاع لبنان به عربستان كه در 26 دسامبر گذشته انجام شد، در همين رابطه بود. اكنون، حضور وزير دفاع سوريه در هيات اعزامي به عربستان نشاندهنده اين است كه سوريه نيز قصد دارد نيروهاي نظامي خود را با كمك عربستان و امكانات آن كشور بازسازي و تقويت كند. همچنين، باتوجه به حضور مسوول اطلاعاتي هيات حاكمه جديد سوريه در هيات، ممكن است همكاريهاي اطلاعاتي ميان سوريه و عربستان و نيز كشورهايي مانند بحرين و امارات در دستور كار قرار گيرد.