جوزف عون چگونه از سد پارلمان عبور كرد؟
پوكر ژنرال در بعبدا
بستر‌سازي براي اجراي توافق آتشبس، چالش بزرگ رييس‌جمهوري تازه‌نفس است
حديث روشني
پارلمان ۱۲۸ نفره لبنان روز پنجشنبه ژنرال جوزف عون، فرمانده نيروهاي مسلح لبنان را به عنوان رييس‌جمهور جديد اين كشور انتخاب كرد. جوزف عون در شرايطي وارد كاخ رياست‌جمهوري لبنان مي‌شود كه اين كشور با مجموعه‌اي از بحران‌ها دست و پنجه نرم مي‌كند. اقتصادي كه در اكتبر ۲۰۱۹ به شدت سقوط كرد همچنان ندايي از بهبود را نمي‌دهد، چراكه رهبران سياسي لبنان مكررا در اجراي اصلاحات لازم براي دستيابي به كمك‌هاي مالي بين‌المللي ناكام مانده‌اند. وب‌سايت شوراي آتلانتيك طي گزارشي تحليلي در باب خروج جوزف عون از ارتش و ورودش به دولت در قامت رياست‌جمهوري در بازه زماني كنوني نوشته است: از زمان كناره‌گيري ميشل عون رييس‌جمهور پيشين در اكتبر ۲۰۲۲، دولت در حالت محدودي اداره شده و قادر به تصويب قوانين حياتي نبوده است. لبنان همچنين طي يك سال اخير به شدت تحت تاثير جنگ با اسراييل نيز قرار گرفته است. مقامات لبناني گزارش مي‌دهند كه بيش از ۳۸۰۰ نفر در اين جنگ به شهادت رسيده‌اند و همچنين يك ارزيابي اوليه از سوي بانك جهاني تخمين مي‌‌زند كه اين درگيري‌ها حداقل ۸.۵ ميليارد دلار خسارت به بار آورده است. در ادامه اين گزارش ادعا شده است كه اما همچنان نيروهاي اسراييلي در منطقه مرزي جنوب لبنان مستقر هستند آن هم در شرايطي كه بيش از نيمي از روزهاي آتشبس 60 روزه پايان يافته است. در عين حال به ادعاي ديگر نشريات خارجي نيروهاي اسراييلي به وضوح به صورت روزانه اين آتشبس را نقض مي‌كنند. گفتني است در اين راستا هيچ تضميني وجود ندارد كه نظاميان اسراييلي تا پايان زمان‌بندي آتشبس، لبنان را ترك كنند اين گزاره با توجه به تلاش ميانجيگران امريكايي براي تمديد توافقنامه آتشبس قابل تأمل است. شوراي آتلانتيك در ادامه گزارش تحليلي خود در باب پيروزي جوزف عون آورده است كه رييس‌جمهور جديد از ۲۸ نوامبر، يعني يك روز پس از آغاز آتشبس، به عنوان گزينه اصلي براي تصدي مقام رياست‌جمهوري لبنان شناخته شد. سليمان فرنجيه نوه رييس‌جمهور پيشين و گزينه حزب‌الله براي اين سمت، در ۸ ژانويه از رقابت كناره‌گيري كرد و اعلام كرد كه از فرمانده ارتش حمايت خواهد كرد. پس از آن بود كه موجي از اعلاميه‌ها از سوي اعضاي پارلمان منتشر شد مبني بر اينكه آنها نيز به عون راي خواهند داد. پارلمان دو دور راي‌گيري برگزار كرد. در دور اول، عون هفتاد و يك راي كسب كرد كه پانزده راي كمتر از دوسوم اكثريت لازم بود. در نهايت، او در دور دوم راي‌گيري نود و نه راي به دست آورد. محمد رعد، مقام ارشد حزب‌الله در اين زمينه گفت كه بخشي از اين پيروزي نتيجه لطف حزب‌الله بود. گاردين نيز در اين رابطه گزارش داد كه جوزف عون با جثه‌اي تنومند و سر تراشيده، شخصيت محبوبي در لبنان است و در دوران آشفتگي‌هاي اخير كشور، فرماندهي نيروهاي مسلح لبنان را برعهده داشته است. پنج ماه پس از انتصاب او به عنوان فرمانده ارتش در مارس ۲۰۱۷، ارتش در يك نبرد بزرگ عليه داعش شركت كرد كه در سه سال قبل از آن در كوه‌هاي بياباني شمال شرقي لبنان، در كنار مرز سوريه، مستقر شده بود. ارتش لبنان در مدت كمي بيش از يك هفته، داعش را شكست داد. همزمان در جريان اعتراضات گسترده‌اي كه پس از فروپاشي اقتصادي در اكتبر ۲۰۱۹ به وقوع پيوست، عون دستور رييس‌جمهور وقت و ديگر سياستمداران ارشد مبني بر اينكه ورود ارتش به خيابان و مهار معترضان را رد كرد. عون به جاي آن، اجازه داد تا اعتراضات ادامه يابد به شرطي كه تحت كنترل باشند. به نظر مي‌رسد بي‌‌طرفي او تحسين‌‌هاي زيادي ازسوي لبناني‌ها به همراه داشت. او همچنين توانسته است ارتش را با وجود تورم شديد كه منجر به كاهش شديد حقوق سربازان شده و برخي از فرارها و غيبت‌ها را به دنبال داشته به عنوان يك نهاد منسجم حفظ كند. با اين حال اما به ادعاي شوراي آتلانتيك قرابت او به واشنگتن از سوي برخي گروه‌هاي لبناني مورد انتقاد قرار گرفته است. با اين وجود، عون توانسته است در طول سال‌ها روابط بسيار پيچيده بين ارتش و حزب‌الله را مديريت كند. ارتش در برخي محافل به دليل عدم اقدام فعال براي خلع سلاح حزب‌الله كه در قطعنامه‌هاي شوراي امنيت سازمان ملل بدان اشاره شده، مورد انتقاد قرار گرفته است. در عين حال تاكنون، هيچ دولتي در لبنان به نيروهاي مسلح دستور نداده كه عليه حزب‌الله اقدام كنند، چراكه ديدگاه‌هاي متعددي در اين زمينه وجود دارد و مهم‌ترين آن اين است كه حزب‌الله يك نهاد جدا از ساير بخش‌هاي لبنان نيست. اين گروه به طور عميق در بافت اجتماعي و سياسي كشور گنجانده شده است. اين درحالي است كه ارتش لبنان و حزب‌الله در يك فضاي جغرافيايي نسبتا كوچك با يكديگر كنار آمده‌اند و همكاري دارند. جوزف عون در دقايقي بعد از پيروزي خود گفت كه اكنون يك فرصت تاريخي براي آغاز گفت‌وگوي جدي با حاكمان جديد سوريه وجود دارد تا به مسائل باقي‌‌مانده، مانند تعيين مرز مشترك و حل و فصل سرنوشت پناهندگان سوري در لبنان، پرداخته شود. قابل توجه است كه عون همچنين وعده داد كه لبنان احتمالا از رويكرد بي‌‌طرفي مثبت پيروي خواهد كرد و شخص رييس‌جمهور تلاش مي‌كند حق دولت را براي انحصار حمل سلاح تاييد كند. به ادعاي شوراي آتلانتيك اين اظهارات به شرايط توافق آتشبس ميان حزب‌الله و اسراييل شباهت دارد. به نظر مي‌رسيد اين نظرات در واشنگتن به خوبي مورد استقبال قرار گيرد. اين درحالي است كه حزب‌الله در ماه‌هاي آينده اقدامات رييس‌جمهور جديد را زيرنظر خواهد داشت. در عين حال اما عون يك فرد عمل‌‌گرا است و بعيد است كه به دنبال ايجاد تنش با حزب‌الله باشد. در حال حاضر اما لبنان با پر كردن خلأ رياست‌جمهوري با يك شخصيت توانمند مي‌تواند تا حدودي به آسايش فكر كند. اما به ادعاي ناظران فراموش نكنيم كه رييس‌جمهور جديد در شرايطي كليد دولت را در دست گرفته كه با چالشهاي بزرگي روبه‌‌رو است. اين چالش‌ها شامل مسائل اقتصادي، اجتماعي و سياسي متعددي هستند؛ ازجمله بحران اقتصادي شديد، نارضايتي عمومي و نياز به اصلاحات ساختاري در سيستم سياسي و اقتصادي كشور. همزمان نيز روابط با كشورهاي همسايه و مديريت بحران پناهندگان سوري از ديگر چالشهاي مهمي است كه رييس‌جمهور جديد بايد به آنها توجه كند.