دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات‌متحده، روز چهارشنبه با رهبران روسيه و اوكراين تماس‌‌هاي تلفني پشت سر هم برقرار كرد تا نقشه راهي براي پايان دادن به جنگ در اوكراين را مورد بحث قرار دهد. بنابر آنچه در رسانه‌ها آمده ترامپ در اين تماس‌ها اعلام كرد كه مذاكرات براي حل اين مناقشه، بايد فورا آغاز شود. اين تماس در شرايطي انجام شد كه ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين هفته‌هاي دشواري را براي آينده كشورش سپري مي‌كند و وزراي دفاع ناتو نيز با هدف رايزني براي تعيين سرنوشت اوكراين گرد يكديگر جمع شدند. در عين حال دي جي ونس، معاون رييس‌جمهور امريكا يكي از منتقدان برجسته كمك‌هاي نظامي واشنگتن به كييف در حال آماده شدن براي سفر به كييف به منظور ديدار با رييس‌جمهور اوكراين است. همزمان پيت هگست، وزير دفاع امريكا روز چهارشنبه در اقدامي شوكه‌كننده مدعي شد هيچ چشم‌انداز روشني براي پايان درگيري‌ها ميان روسيه و اوكراين وجود ندارد. بلافاصله پس از اين ادعا بود كه ترامپ اعلام كرد با ولاديمير پوتين همتاي روس خود در باب مسائل مختلفي رايزني تلفني داشته است. تماسي كه ترامپ آن را آغاز گفت‌وگوها براي پايان دادن به جنگ طولاني اوكراين توصيف كرد؛ آن هم بدون آنكه مطالبات زلنسكي ذيل اين رايزني‌هادر نظر گرفته شود. به باور ناظران اما اين تماس تلفني همچنين مي‌تواند به معناي پايان تلاشهاي امريكا براي انزواي ديپلماتيك روسيه پس از حمله اين كشور به اوكراين باشد.
به اين بهانه نشريه نيويورك تايمز با انتشار گزارشي در باب آينده جنگ اوكراين و روسيه و آتشبس قريب‌الوقوعي كه تحليلگران مدعي‌اند احتمالا طي روزهاي آينده برقرار خواهد شدنوشت: ولوديمير زلنسكي رييس‌جمهور اوكراين اكنون بيش از هر زمان ديگري تحت فشارهاي ژئوپليتيكي قرار دارد، چراكه اقدام‌هاي دومينووار و جنجالي آقاي ترامپ بالاخص در دو روز گذشته كه شامل مبادله زنداني‌ها با كرملين بود نشان‌دهنده بهبود روابط ميان ايالات‌متحده و روسيه است و احتمالا در نهايت به نفع آقاي پوتين در يك توافق صلح تمام خواهد شد و در عين حال اوكراين را نيز در حاشيه قرار مي‌دهد. به گزارش نيويورك تايمز مذاكرات براي پايان دادن به مرگبارترين جنگ در اروپا در حالي در آستانه شكل‌گيري است كه نتايج آن آينده اوكراين را تعيين خواهد كرد، چراكه تحولات اخير و همچنين آنچه كه تاكنون در قالب مواضع رسمي مقامات كييف مطرح شده بدان معناست كه برخي از سرزمينهاي اوكراين احتمالا همچنان تحت تصرف روسيه باقي خواهند ماند.
به باور تحليلگران اين مذاكرات همچنين آينده سياسي زلنسكي را تحت تاثير قرار مي‌دهد، چراكه او چاره‌اي جز همراهي با مذاكرات تحت رهبري ترامپ ولو با وجود شك و ترديد عميق خود نسبت به آمادگي پوتين براي مذاكره بدون تحميل شرايط سخت يا افزايش فشار نظامي و اقتصادي، ندارد. ولوديمير فسنكو، تحليلگر سياسي، در فيس‌‌بوك نوشت كه به احتمال زياد پوتين در حال بازي با دونالد ترامپ براي كسب زمان است. به باور اين تحليلگر، رييس‌جمهور روسيه قصد ندارد در مورد پايان دادن به جنگ، همان‌گونه كه تيم ترامپ مي‌خواهد، به توافق برسد.
باج زلنسكي به ترامپ؛ شروط سخت پوتين
همزمان نيز سي‌ان‌ان با انتشار يادداشتي آورده است علي‌رغم شرايط سخت و پيچيده‌اي كه مقابل زلنسكي قرار دارد، چهارشنبه بهترين روز براي پوتين از زمان آغاز حملاتش به اوكراين بود، زيرا بسياري از آرزوهاي كييف را به شدت تحت تاثير قرار داد. پيت هگست، وزير دفاع ترامپ نيز در اين زمينه و با ارايه گزارش خود از شرايط صلح احتمالي ميان مسكو و كييف، استدلال كرد كه او صرفا با نگاهي واقع‌بينانه گزارش خود از شرايط حاكم بر روسيه و اوكراين و شروط پايان درگيري‌ها ميان دو طرف را اعلام مي‌كند و صرفا به واقعيت‌هاي موجود در ميدان جنگ و شرايط سياسي اشاره دارد. اين درحالي است كه به باور تحليلگران زلنسكي تا پيش از اين نيز در شرايط دشوار به خوبي عمل كرده است، به گونه‌اي كه در روزهاي ابتدايي حمله روسيه، او از پناهگاه بيرون آمد و ويديوهاي سلفي ضبط كرد كه كشورش و بخش زيادي از جهان را به حمايت از اوكراين ترغيب كرد. اكنون اما ناظران مدعي‌اند زلنسكي به واسطه شرايط حاكم بر كشورش در موقعيتي به مراتب بدتر از روزهاي ابتدايي جنگ قرار دارد. با اين حال به ادعاي گروهي از ناظران به نظر مي‌رسد براي اوكراين روزنه‌هايي نيز وجود داشته باشد. در ادامه گزارش نيويورك تايمز آمده است درحالي كه ادعاي ترامپ درباره منابع معدني اوكراين هزينه‌هاي زيادي براي كييف به همراه دارد، اما اين موضوع همزمان مي‌تواند به عنوان يك نشانه اميدواركننده براي مقامات اوكرايني قلمداد شود. گفتني است ترامپ خواستار ۵۰۰ ميليارد دلار از ارزش به دست آمده از منابع معدني اوكراين در ازاي معافيت اين كشور از تعرفه‌هاي ايالات‌متحده روي فولاد است. مذاكرات در اين باب راهي را براي رييس‌جمهور امريكا باز نگه مي‌دارد تا به كمك‌هاي نظامي ايالات‌متحده ادامه دهد و در عين حال ادعا كند كه منافع ايالات‌متحده را تامين كرده است. اين درحالي است كه زلنسكي طي روزهاي اخير دو بار اعلام كرده است كه اگر متحدان غربي‌اش ذيل يك توافق تضمين‌هاي امنيتي ارايه دهند، آماده است با پوتين وارد مذاكره شود. از سوي ديگر، اما رييس‌جمهور روسيه مدعي شده كه زلنسكي بايد قبل از اينكه توافق صلح با مسكو را امضا كند، در كييف انتخابات برگزار نمايد. به گفته مقامات اوكرايني و تحليلگران امنيتي اين درخواست، ديدگاه مسكو را درباره يك فرآيند سه‌مرحله‌‌اي بالقوه براي مذاكره بر سر توافق صلح نشان مي‌دهد، اين فرآيند شامل برقراري آتشبس اوليه، سپس برگزاري انتخابات در اوكراين و پس از آن نيز برقراري آتش‌‌بسي الزام‌‌آور است. واشنگتن پست اما با انتشار گزارشي در اين راستا آورده است با وجود اينكه به نظر مي‌رسد مذاكرات در مسيري قرار دارد و بر پايه شروطي تعريف شده كه ممكن است به نفع اوكراين تمام نشود اما همچنان زود است كه زلنسكي را كنار بگذاريم، بنابراين با لحاظ كردن چنين گزاره‌اي اوكراين احتمالا در جريان رايزني‌ها اهرم‌هايي را دراختيار خواهد داشت و آن كنترل بر چند صد مايل مربع از خاك روسيه در منطقه كرسك است كه تابستان گذشته به تصرف اوكرايني‌ها درآمد. زلنسكي همچنين اعلام كرده است كه مي‌خواهد سرزمينهاي كرسك را در ازاي زمين‌هاي اوكرايني كه تحت كنترل روسيه است، مبادله كند؛ موضوعي كه پوتين قطعا با آن مخالفت خواهد كرد. نشريه پوليتيكو همزمان با انتشار يادداشتي در اين باب آورده است اما تداوم و طولاني شدن مقدمات مذاكرات آتشبس تنها به نفع مسكو خواهد بود؛ چراكه هرگونه تاخير اوكراين در پذيرش شرايط آتشبس مي‌تواند به قيمت از دست دادن سرزمينهاي بيشتري براي كي يف تمام شود. با اين حال طبق گزارش موسسه مطالعات جنگ، يك گروه تحليلي مستقر در ايالات‌متحده، پيشروي‌هاي روسيه از ماه نوامبر سال گذشته به طور قابل توجهي كاهش يافته است. اين گزاره چالش‌هاي جديدي را براي روسيه رقم خواهد زد، اما نتايج پويايي‌هاي حاكم ممكن است به عوامل مختلفي مانند مقاومت اوكراين، مشكلات لجستيكي يا تغييرات در استراتژي‌‌هاي نظامي اين كشور منوط شود. در هر صورت، اين وضعيت مي‌تواند بر مذاكرات آينده تاثير بگذارد و همچنين به اوكراين اين امكان را مي‌دهد كه از موقعيت خود در مذاكرات استفاده كند.
معناي صلح در اوكراين براي چين
وب‌سايت سي‌ان‌ان با هدف تحليل معنا و سيگنال‌هايي كه بعد از توافق صلح احتمالي ميان مسكو و كييف براي چين ارسال مي‌شود با انتشار يادداشتي آورده است: در ميان گرد و غبار ناشي از تغيير مواضع ترامپ در مورد صلح، يك اولويت ديگر دولت امريكا در حال روشن شدن است و آن تغيير توجه واشنگتن از اروپا به سمت چين است.
پيت هگست، وزير دفاع ايالات‌متحده، روز چهارشنبه در بروكسل گفت كه واقعيت‌هاي استراتژيك حاكم، ايالات‌متحده امريكا را از تمركز اصلي بر امنيت اروپا بازمي دارد. او در ادامه به همتايان خود كه براي بحث درباره امنيت اوكراين گرد هم آمده بودند، گفت كه يكي از تمركزها بايد امنيت مرزهاي ايالات‌متحده باشد و تمركز ديگر روي پكن.
او در ادامه ادعا كرد: ايالات‌متحده اولويت‌هايي دارد كه يكي از آنها جلوگيري از جنگ با چين در اقيانوس آرام است. بدون ترديد پكن در شرايطي كه واشنگتن پيش‌تر به افزايش تعرفه بر محصولات چيني تهديد كرده، اكنون نيز به دقت اظهارات وزير دفاع امريكا را زيرنظر دارد.
چين با پيروزي دونالد ترامپ در دور دوم انتخابات، از پيروزي رييس‌جمهوري استقبال كرد، زيرا رهبر ايالات‌متحده به طور مكرر نظرات مثبتي درباره شي جين پينگ، رهبر چين و همچنين پتانسيل همكاري بين دو كشور ابراز كرده بود. مقامات پكن احتمالا اميدوار بودند كه تغيير رويكرد ترامپ در سياست خارجي ايالات‌متحده، اتحادهاي امريكايي در آسيا را تضعيف خواهد كرد، چراكه چين از گرم شدن روابط ايالات‌متحده و متحدان آسيايي مانند ژاپن، كره‌جنوبي و فيليپين در دوران رياست‌جمهوري جو بايدن ناراضي است.
اكنون اما واضح است كه چين به دقت نظارهگر نحوه تغيير موضع و تمركز ايالات‌متحده در منطقه‌اي است كه اميد دارد نفوذش را گسترش دهد و ادعاهاي خود را بر درياي چين جنوبي و همچنين تايوان به اثبات برساند. پكن اما احتمالا نگراني ديگري دارد: اينكه آيا تلاشهاي ترامپ براي نزديك شدن به روسيه مي‌تواند مسكو را كه يك متحد حياتي براي شي در رقابت با غرب است را از پكن دور كرده و به سمت واشنگتن سوق دهد. شي و پوتين چند روز قبل از ورود تانك‌هاي روسي به اوكراين از شراكت بدون محدوديت خود خبر دادند. دو بازيگر در طول جنگ روابط نزديكي برقرار كرده و چين به عنوان يك خط اعتباري اقتصادي كليدي براي روسيه فعال بوده است، ازجمله از طريق تامين كالاهاي دو منظوره كه رهبران ناتو گفتند به تقويت صنعت دفاعي روسيه كمك مي‌كند. پوتين و شي به طور مشترك براي ايجاد ائتلاف‌هاي بين‌المللي غيرغربي هم‌صدا بوده‌اند و در عين حال تمرينات نظامي مشترك را افزايش داده و از يكديگر در مجامع بين‌المللي مانند سازمان ملل حمايت كرده‌اند.
به باور تحليلگران اين بدان معناست كه گرم شدن روابط پوتين با واشنگتن مي‌تواند تاثير عميقي بر توانايي چين در مقابله با فشارهاي ايالات‌متحده و پيشبرد چشم‌انداز شي براي يك نظم جهاني جايگزين به رهبري امريكا داشته باشد. به طور فوري‌تر اما اين همچنين سوالاتي درباره اينكه درصورت آغاز مذاكراتي براي پايان درگيري‌ها در اوكراين چين چگونه بازيگري خواهد كرد، مطرح است؟
در همين حال، ناظران مدعي‌اند كه پكن همچنين ممكن است به دقت نظارهگر نحوه برخورد ايالات‌متحده و جامعه بين‌المللي با مناقشه اوكراين باشد و اين احتمال وجود دارد كه اين موضوع را با طرح‌هاي خود درباره تايوان مرتبط كند.