جنگل‌كاري چاره كار نيست
مرجان يشايايي
آمار هولناكي درباره از ميان رفتن جنگل‌هاي قديمي از سراسر جهان به گوش مي‌رسد. انسان، خشكسالي، آتش‌سوزي و عواملي ديگر هر لحظه بخش قابل توجهي از جنگل‌هاي قديمي را از بين مي‌برد. گاه روبيدن جنگل‌ها با بهانه ساختن خانه انجام مي‌شود و گاه راهسازي يا بيش از همه كشاورزي. در اين چند دهه‌اي كه از ميان بردن جنگل‌هاي كهن سرعت گرفته، بشر همواره وجدان خود را با اين استدلال آرام نگه داشته كه جنگل‌كاري مي‌تواند اين انهدام و دست‌اندازي را جبران كند و اگر جنگل را از بين مي‌بريم، در عوضش جنگل مي‌كاريم، اما مجمع جهاني اقتصاد گزارشي را اخيرا منتشر كرده كه نشان مي‌دهد، كار آنقدرها هم كه تصور مي‌شد، آسان و سرراست نيست و نقش جنگل‌هاي كهن چندوجهي و بسيار مهم‌تر از آن است كه با كاشتن چند نهال يا حتي هزاران نهال بتواند جبران شود. جنگل‌هاي كهن كمك مي‌كنند با تغييرات اقليمي (آب و هوايي) مبارزه كنيم. درختان قديمي بيش از درختان جوان مي‌توانند خشكسالي را تحمل كنند و درواقع درختان قديمي نوعي مقاومت و منطقه حائل را در برابر تغييرات اقليمي ايجاد می كنند. پژوهشگران سايبان بيش از 22هزار درخت در سراسر جهان را بررسي كرده‌اند تا ببينند دايره اطراف هر درخت خشكسالي چه تاثيري بر رشد درختان مي‌تواند داشته باشد. سايبان به سقف متراكم برگ‌ها و شاخه‌هاي درخت اشاره دارد كه توسط درختان جنگلي با فاصله حدود 30 تا 40 متر تشكيل شده است. طي خشكسالي، درختان جوان‌تر يعني درختان تا 140 سال قدمت، 28درصد از رشد خود را از دست داده‌اند، در صورتي كه اين عدد براي درختان با عمر بيش از 140 سال، حدود 21درصد بوده است. طي خشكسالي‌هاي شديد تفاوت از دست دادن رشد بين درختان كهن و درختان جوان‌تر به 17درصد مي‌رسد. اين اعداد ابتدا ممكن است ناچيز شمرده شوند، اما در مقياس جهاني تفاوت‌هاي عظيمي را رقم مي‌زنند.
مجمع جهاني اقتصاد در ادامه گزارش بر ويژگي‌هاي ديگر جنگل‌هاي كهن اشاره مي‌كند و مي‌گويد، اين جنگل‌ها توانايي دارند به صورت استثنايي كربن را در خود ذخيره كنند. به اين ترتيب، حفاظت از جنگل‌هاي كهن يك اولويت مهم است. مطالعه‌هاي ديگر نشان مي‌دهند جنگل‌هاي كهن زيستگاه جايگزين-ناشدني براي تنوع زيستي هستند كه به نوعي گوناگوني حيات بر كره زمين را تامين مي‌كند. علاوه بر آن، درختان تنومند كهن براي نوع بشر اهميت نمادين، فرهنگي و درماني دارند. جنگل‌زدايي و قطع درختان در سراسر جهان دامنه جنگل‌هاي كهن را هر روز محدودتر مي‌كند. جنگل‌ها مدام با درختان جوان‌تر و جنگل‌كاري تك‌محصوله جايگزين مي‌شوند، اما مصون نگه‌داشتن جنگل‌هاي كهن از آسيب و همراه شدن با پويش جهاني حفظ، بازسازي و رشد يك‌هزار ميليارد درخت تا سال 2030 كليد حفاظت از زيست‌بوم ماست.