ضيافت رحمان و بهار

ماه مبارك رمضان، ماه ميهماني ويژه حضرت دوست با انواع و اقسام فيوضات و بركات است. ميزبان خداي رحيم و مهربان است و ميهمان بندگان سراپا عجز و نياز. از خصوصيات ممتاز اين ماه عنايت خاصي است كه به قرآن مجيد از طريق تلاوت آيات نوراني‌اش مي‌شود؛ چه اينكه ليله القدر يعني شب نزول كلام وحي بر قلب پاك پيامبر اسلام، در اين ماه قرار دارد. بديهي است كه تلاوت قرآن مقدمه فهم معاني آيات و در مرحله بعد تفكر و تامل در آنها و نهايتا عمل به مضمون و مفاد آيات است. خداوند سبحان در آيه 30 سوره فرقان شكايت پيامبرش را در روز قيامت از امت خويش چنين بيان مي‌كند: «پروردگارا‌ ! قوم من اين قرآن را رها كردند و متروك گذاشتند.» در تفاسير آمده منظور اين است كه بر اثر عدم درك صحيح و شناخت اصول و استفاده شايسته و بايسته، قرآن در ميان امت پيامبر مهجور و متروك مانده است. امام خميني(ره) در كتاب شرح چهل حديث (ص497) در خصوص تلاوت قرآن مي‌فرمايند: «مطلوب در تلاوت قرآن شريف آن است كه در اعماق قلب انسان تاثير كند و باطن انسان، صورت كلام الهي شود.» در همين كتاب (ص499) ايشان يكي از مكايد شيطان را سرگرم كردن انسان به الفاظ قرآن كريم و غافل شدن از سرّ نزول قرآن و از حقيقت اوامر و نواهي و دعوت به معارف حقه و اخلاق حسنه آن مي‌دانند.  شايد با ذكر يك مثال، موضوع بهتر روشن شود. فرض كنيد فردي را به ميهماني انسان فاضل و دانشمندي دعوت كرده‌اند و او پس از ورود به خانه آن شخص به جاي توجه به ميزبان و استفاده از فضل و دانش وي، سرگرم تماشاي نقش و نگار ديوارهاي آن خانه شود و به كلي فراموش كند كه در محضر چه انسان بزرگي قرار گرفته است. در اين صورت، آيا ميزبان حق ندارد از چنين فردي دلگير شود؟! قرآن كريم نيز اگر صرفا به قرائت آن بدون فهم معاني و تدبر در آياتش بسنده شود، چنين حكمي خواهد داشت. قرآن حاوي حقايق، معارف، حكمت‌ها، موعظه‌ها، قصص پيامبران و حكايات پندآموز فراواني است و اساسا فلسفه نزول قرآن به عنوان معجزه پيامبر خاتم و كتاب مبين، بيان اين مضامين عالي است. به عبارت ديگر، بزرگ‌ترين اعجاز قرآن، اعجاز در مضمون و معناست. 

به عنوان مثال داستان حضرت موسي(ع) كه به كرات در قرآن از آن ياد شده، از نوزادي او و نجات معجزه‌آسايش از دست ماموران فرعون كه نوزادان پسر را سر مي‌بريدند، تا پناه بردنش به شعيب پيامبر در مدين و بازگشتش به مصر و به دوش گرفتن بار رسالت الهي و باطل كردن سحر جادوگران با اژدها شدن عصايش و باقي قضايا، همه و همه وقتي مي‌تواند مايه عبرت و موجب تقويت ايمان و توكل قاري قرآن شود كه اين داستان را از ابتدا تا انتها فهم كند وگرنه قرائت آيات مربوط به اين داستان به قصد كسب ثواب بدون توجه به معاني آن، حكايت همان ميهماني را خواهد داشت كه به خانه آن شخص فاضل دعوت شده بود يا مثلا آيه‌اي كه غيبت را به خوردن گوشت برادر مرده تشبيه مي‌كند و با اين تشبيه كراهت و زشتي اين عمل را نشان مي‌دهد، وقتي مي‌تواند تاثير عميق خود را بر شخص بگذارد كه معني اين آيه را بفهمد والا هر قدر هم آيه «أيحب أحدكم أن يأكل لحم أخيه ميتا فكرهتموه» را با صوت و لحن خوش تكرار كند، هيچ اثري بر او در ترك غيبت نخواهد داشت.  بنابراين حال كه فضاي جامعه ما به بركت فرا رسيدن ماه رمضان سرشار از عطر معنويت قرآن شده، حق اين است كه به موازات قرائت قرآن در مساجد و محافل مذهبي، يك نهضت فراگير و عمومي در سطح كشور به منظور فهم معاني آيات و تفكر و تدبر در آنها ايجاد شود. تشكيل كلاس‌هاي تعليم زبان قرآن (عربي) و معرفي ترجمه‌هاي دقيق و خوش‌خوان قرآن، مي‌تواند گام‌هايي موثر در اين نهضت قرآني به شمار ‌آيد. اخبار مسرت‌انگيزي چون انتشار دوره كامل 80 جلدي تفسير تسنيم از مفسر گرانقدر حضرت آيت‌الله جوادي‌آملي، همچنين برگزاري نخستين همايش ملي هم‌افزايي كنشگران تدبر در قرآن كريم با عنوان «صاد»، خود بشارت‌بخش حركتي است كه در مسير نشاندن قرآن در جايگاه واقعي خودش و محور قرار گرفتن آن در ابعاد گوناگون حيات فردي و جمعي آغاز شده است.