گروه ديپلماسي| اين روزها توافق هسته‌اي ميان ايران و گروه 1+5 در كنگره امريكا در حال بررسي است. در كنار بررسي توافق، گروه‌هاي موافق و مخالف توافق هسته‌اي نيز جلسات پي در پي براي جلب موافقت يا مخالفت با برجام برگزار كرده‌اند و لابي كردن‌هاي متعددي در جريان است. با اين وجود، هر روز اخبار متعددي از موافقت يا مخالفت نمايندگان كنگره امريكا در رسانه‌هاي اين كشور منتشر مي‌شود. روز گذشته، سي و يكمين سناتور دموكرات نيز حمايت خود از توافق هسته‌اي ايران و گروه 1+5 را اعلام كرد. باراك اوباما ديگر فقط نيازمند حمايت سه سناتور است تا در صورت رد توافق هسته‌اي توسط كنگره، تصميم كنگره را وتو كند. با توجه به اين مساله، گفت‌وگويي با مهدي محتشمي، مديركل اسبق امريكاي شمالي وزارت امور خارجه و تحليلگر مسائل سياست خارجي داشته‌ايم كه در ادامه مي‌آيد:
وضعيت كنوني بررسي برجام در كنگره به چه شكلي است؟
همان‌طور كه آگاه هستيد، مدت زمان بررسي توافق هسته‌اي در كنگره امريكا تا 17 سپتامبر است و ما هرچه به 17 سپتامبر نزديك مي‌شويم، به نظر مي‌رسد جدال‌ها و رايزني‌ها نيز در ميان دو كمپ دموكرات‌ها و جمهوريخواهان يعني موافقان و مخالفان توافق هسته‌اي شديدتر شود. هر دو جريان حامي و مخالف توافق هسته‌اي، وارد كارزار جدي و فشرده‌اي شده‌اند كه البته فشار اين مساله از سوي جريان مخالف توافق بيشتر صورت گرفته و مي‌گيرد. آنها با صرف هزينه‌هاي مالي عظيم رسانه‌اي چه به صورت نوشتاري و چه به صورت تصويري سعي مي‌كنند تا با تاثيرگذاري بر مجامع، نهادها، سازمان‌هاي غيردولتي، سناتورها و افكار عمومي مانع از تصويب و اجراي توافق هسته‌اي در امريكا شوند.
باب كوركر، رييس كميته روابط خارجي سنا از عدم اجراي توافق هسته‌اي ابراز نااميدي كرده است. دليل اين مساله چيست؟
با توجه به روند كنوني بررسي برجام در كنگره امريكا به نظر مي‌رسد كه توافق هسته‌اي ايران و گروه 1+5 توسط اكثريت جمهوريخواه رد خواهد شد اما باراك اوباما تهديد كرده است در صورت رد شدن برجام، تصميم كنگره را وتو خواهد كرد و با توجه به اينكه هم‌اينك 31 سناتور از برجام حمايت كرده‌اند و رييس‌جمهور امريكا فقط نيازمند حمايت سه سناتور ديگر است، اوباما بايد بتواند در نهايت به عدد كليدي 34 برسد و همين موجب نگراني و نااميدي كوركر شده است. با اين حال بايد يادآور شوم كه روند حمايت از برجام با شيب كندي روبه‌رو است. همچنين بايد توجه داشت كه ممكن است تحولات و اتفاقات پيش‌رو و عملكرد كمپ‌هاي تبليغاتي تا هنگام تصميم‌گيري در 17 سپتامبر موجب ريزش حمايت‌ها شود كمااينكه سعودي‌ها اخيرا پرونده انفجار برج‌هاي الخبر در ظهران عربستان را مطرح كرده و ممكن است صهيونيست‌ها نيز ادعاهايي اينچنيني بكنند و با فضاسازي رسانه‌اي بخواهند اثرگذاري كنند اما اگر شرايط غيرمترقبه و ويژه‌اي رخ ندهد، كوركر بايد نگران‌تر هم باشد.
چاك شومر و رابرت منندز، دو تن از سناتورهاي ارشد دموكرات هستند كه با توافق مخالفت كردند. دليل مخالفت آنها چه بود؟
رابرت منندز از جمله طراحان اصلي تحريم‌هاي كنگره نسبت به ايران بوده است و از ابتدا، قايل به روند مذاكرات هسته‌اي نبود. البته مخالفت او با توافق، فقط مختص به مساله هسته‌اي نيست زيرا او اختلافات بسياري با شخص باراك اوباما دارد. در ماه‌هاي گذشته نيز او متهم به تخلفات و سوءاستفاده‌هايي شده است و ديگر آن جايگاه پيشين را ندارد. همچنين بايد به اين مساله اشاره كنم كه منندز رابطه بسيار مستحكمي با لابي‌هاي اسراييلي دارد و حتي نزديكي وي با اين لابي‌ها، بسيار مستحكم‌تر از ارتباط جمهوريخواهان با اين لابي‌ها است. در رابطه با چك شومر نيز بايد بگويم كه وي يهودي است و سناتور ايالت نيويورك. نيويورك پايگاه اصلي امريكايي‌هاي يهودي است و او هم به خاطر پايگاه و هم به خاطر عقايدش با توافق مخالف است. البته بايد يادآور شوم سناتورهايي هم هستند كه يهودي‌اند اما از توافق حمايت كرده‌اند و اينگونه نيست كه هر سناتور يهودي‌اي با توافق مخالف باشد.
آيا مخالفت اين دو سناتور، مي‌تواند منجر به مردد كردن سناتورهاي ديگر شود؟ به عبارت ديگر، مخالفت‌هاي آنها موجب كندي شيب حمايت از توافق در ميان دموكرات‌ها شده است؟
به هر حال نمي‌توان مخالفت اين دو سناتور را نديده گرفت و گفت اثري نداشته است. هم چاك شومر و هم رابرت منندز از سناتورهاي قديمي، قدرتمند و ارشد هستند كه از منابع مالي خوبي نيز برخوردارند و شايد همين مخالفت آنها با برجام است كه موجب شده روند حمايت از توافق اندكي كند شود ولي احتمال اينكه مانع از توافق بشوند، بسيار ضعيف است و با تصويب برجام جايگاه آنها نيز تضعيف مي‌شود.
رايزني‌هاي كاخ سفيد براي جلب نظر نمايندگان كنگره را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
هر كسي كه در كاخ سفيد باشد، از قدرت مانور بالايي برخوردار است. به هر حال جايگاه رييس‌جمهور امريكا و معاون وي موجب مي‌شود تا آنها ظرفيت‌هاي بسياري براي اعمال نفوذ داشته باشند. از طرفي، آقاي اوباما سرمايه‌گذاري بسياري براي به دست آمدن توافق هسته‌اي انجام داده است تا از اين طريق، يك دستاورد درخور و قابل توجه داشته باشد و اكنون كه اين توافق به دست آمده، ناچار است با تمام توان از آن محافظت كرده و به نظر هم مي‌رسد، وي از هر عملي براي تصويب توافق و اجراي آن كوتاهي نخواهد كرد. از زمان توافق وين به اين سو نيز هم آقاي اوباما و هم آقاي كري سخنراني‌ها و مصاحبه‌هاي بسياري براي اقناع مخالفان و افكارعمومي داشته‌اند و به نظر مي‌رسد كاخ سفيد مي‌خواهد از تمامي ظرفيت‌هايش براي تصويب توافق استفاده كند.
جمهوريخواهان تهديد كرده‌اند در صورت اجراي توافق تحريم جديدي را عليه ايران تصويب و اعمال كنند. به نظر شما اين مساله شدني است؟
بر اساس توافق هسته‌اي ايران و گروه 1+5، وضع هر گونه تحريم‌هاي جديد عليه كشورمان، مغاير با چارچوب و روح برجام است و رييس‌جمهور امريكا متعهد شده است نه تنها تحريم‌هاي گذشته عليه ايران را اجرا نكند بلكه مانع از تحريم‌هاي جديد عليه ايران هم بشود. در واقع، اعمال تحريم‌هاي جديد تخلف از برجام محسوب مي‌شود و موجب شكست آن خواهد شد. از سوي ديگر، براي اعمال تحريم‌ها عليه ايران، سناتورها بهانه بمب اتمي را داشتند كه اين بهانه با توافق از بين رفته است و آنها ديگر بهانه‌اي براي اعمال تحريم‌هاي جديد ندارند. شوراي امنيت سازمان ملل متحد نيز با تصويب قطعنامه 2231 نه تنها تحريم‌هاي قبلي خود را لغو كرده است، بلكه به فعاليت هسته‌اي ايران احترام مي‌گذارد و خواستار همكاري جامعه بين‌المللي با ايران در اين زمينه شده است.