همزمان با برگزاري كنفرانس «جهان عليه خشونت و افراطي‌گري»
تهران سردمدار مبارزه با تروريسم در منطقه است
گروه ديپلماسي|دستگاه ديپلماسي كشورمان روزهاي پر رفت و آمدي را پشت سر مي‌گذارد. ايران در هجدهمين روز از ماه آذر ميزبان نخستين كنفرانس بين‌المللي «جهان عليه خشونت و افراطي‌گري» خواهد بود. كنفرانسي كه ايده آن در سپتامبر 2013 و در جريان مجمع عمومي سازمان ملل شكل گرفت. حسن روحاني، رييس‌جمهور كشورمان در نخستين سخنراني خود در مجمع عمومي سازمان ملل متحد در سال1392 به عنوان رييس دولت يازدهم از جهاني مملو از خشونت سخن گفت و اين در حالي بود كه كمتر از چند ماه پس از اين سخنراني ماجراي داعش و حملات بي‌امان اين گروه تروريستي به سوريه و سپس عراق، منطقه خاورميانه را دچار تحولات ناخوشايندي كرد. ايده مطرح شده از سوي رييس‌جمهور ايران در خصوص جهان عليه خشونت مورد استقبال جامعه بين‌المللي قرار گرفت و در نهايت با صدور قطعنامه مجمع عمومي آن سازمان، جايگاه بين‌المللي يافت كه موجب شد از دبيركل سازمان ملل خواسته شود تا تمامي توان خود را براي اعتلا و ترويج آن به كار برده و گزارش اقدامات را در سال 2015 به مجمع عمومي گزارش دهد. فردا رييس‌جمهور كشورمان در محل اجلاس سران نخستين سخنران اين نشست خواهد بود. اين اجلاس به مدت دو روز ادامه خواهد يافت. در اين كنفرانس سياستمداران و مقاماتي از 40 كشور حضور دارند كه شاخص‌ترين ميهمانان را مي‌توان رييس‌جمهور پيشين پاكستان، نخست وزير سابق نروژ، نخست وزير سابق فرانسه، وليعهد سابق اردن و وزراي خارجه سابق برخي كشورها و همچنين وزراي كشورهاي اسلامي در حوزه‌هاي ديگر را خواند، همچنين برخي معاونين وزرا نيز حضور دارند و مهماناني از آسيا، اروپا و امريكا در اين اجلاس شركت مي‌كنند. همزمان با حضور سياستمداران و مقام‌هايي از 40 كشور در اين نشست، ابراهيم جعفري، وزير امور خارجه عراق و وليد معلم، وزير امور خارجه سوريه هم به تهران رسيده و ديدارهاي جداگانه‌يي با محمدجواد ظريف وزير امور خارجه كشورمان در روزهاي يكشنبه و دوشنبه داشتند. عراق و سوريه دو كشوري هستند كه بيشترين هزينه ناشي از فعاليت‌هاي گروه‌هاي تروريستي و جريان‌هاي تكفيري در دو سال اخير در منطقه را داده‌اند.
ظريف: در مسير مبارزه با داعش در كنار ملت و دولت عراق هستيم
ابراهيم جعفري، وزير امور خارجه عراق بعدازظهر روز يكشنبه با محمد جواد ظريف، همتاي ايراني خود در تهران ديدار كرد و مسائل دوجانبه، منطقه‌يي و بين‌المللي را با وي مورد بررسي و تبادل نظر قرار داد. به گزارش «اعتماد»، دكتر ظريف با اشاره به عزم و اراده جدي ايران و عراق نسبت به توسعه بدون سقف و نامحدود روابط دو كشور، تاكيد كرد: جمهوري اسلامي همواره آماده گفت‌وگوي راهبردي سازنده با همه كشورهاي منطقه است و هيچ محدوديتي براي همكاري با همسايگان و ديگر كشورهاي منطقه ندارد. ايران به دنبال كاهش نگراني‌ها در منطقه است و اعتقاد راسخ دارد كه صلاح ملت‌ها در برخورداري از منطقه‌يي باثبات و به دور از تشنج و بحران است. وزير خارجه كشورمان با اشاره به اشتباهات برخي كشورها در نحوه تعامل با تروريسم، اظهار داشت: خوشبختانه امروز نوعي اجماع و درك جمعي نسبت به خطر واقعي تروريسم و افراط‌گرايي و نتايج حاصله از آن به وجود آمده است. دنيا دريافته است كه جمهوري اسلامي ايران نخستين كشوري بوده كه در مبارزه با تروريسم و افراط‌گرايي داعش به كمك ملت و دولت عراق شتافت و ما بار ديگر تاكيد مي‌كنيم كه در اين مسير در كنار ملت و دولت عراق استوار خواهيم ايستاد.
ابراهيم جعفري: وظيفه داريم چهره درخشان ايران را به دنيا و منطقه نشان دهيم
وزير امور خارجه عراق در نشست خبري مشترك با همتاي ايراني‌اش با اشاره به اينكه به همكاري‌هاي دوجانبه چشم دوخته‌ايم، گفت: جمهوري اسلامي نوار مرزي طولاني با عراق دارد و پيوندهاي عميقي بين مردم دو كشور وجود دارد كه عتبات مقدسه از جمله آنها است و شيعيان عراق اميدوار به زيارت مرقد امام رضا (ع) هستند. وزير خارجه عراق در بخش ديگري از سخنان خود در پاسخ به نقش نيروهاي ائتلاف در مقابله با داعش اظهار داشت: ما با حملات هوايي ائتلاف بين‌المللي با شرايط و موازين بين‌المللي برخورد مي‌كنيم. ما با سازمان ملل و شوراي امنيت صحبت كرديم كه اين حملات صرفا هوايي باشد و منحصرا اهداف نظامي را شامل شود و نه خانه‌هاي مسكوني و مردم غيرمسلح و با اين شرايط موافقت كرديم كه هواپيماهاي ائتلاف در آسمان عراق پرواز كنند. جعفري با اشاره به اينكه حملات هوايي ائتلاف اهدافي را از داعش هدف قرار داد و باعث شكست و عقب‌نشيني آنها شد، خاطرنشان كرد: به تبع آن نيروهاي نظامي عراق وارد شدند و امروز ارتش، نيروهاي پيشمرگه و نيروهاي مردمي تحت پرچم عراق فعاليت مي‌كنند كه البته حملات هوايي تاثيراتي داشته است. جعفري در بخش ديگري از سخنان خود با ذكر اين نكته كه سياست خارجي عراق براساس برقراري روابط دو جانبه بين عراق و همه كشورهاي جهان از جمله ايران، سوريه، تركيه و اردن است، اظهار داشت: ما بايد اين روابط را تقويت كنيم. امروز بين سوريه و تركيه بحران است و ما براي كاستن از اين بحران كمك مي‌كنيم. در خصوص ايران نيز ما وظيفه داريم كه چهره درخشان ايران را به دنيا و منطقه نشان دهيم. وي اجلاس تهران را ابتكار خوبي دانست و فرصتي مناسب خواند تا واقعيات عراق را توضيح دهد و گفت: پيشرفت‌هاي نظامي، سياسي، دولت و مردم به خصوص الانبار را مي‌توانيم در اين كنفرانس توضيح دهيم. ما از رهگذر اين نشست‌ها مي‌توانيم نظر شخصيت‌هاي منطقه‌يي را نيز بشنويم. وزير خارجه عراق در پاسخ به اين سوال كه نقش كشورهاي منطقه در برخورد با داعش چيست، نيز گفت: كشورهاي حوزه خليج فارس مواضع خوبي داشتند و در محكوميت داعش اتفاق نظر داشتيم آنها آماده كمك به عراق بودند. وي به كمك مالي عربستان و برخي كشورهاي منطقه به عراق در اين نشست اشاره كرد و افزود: برخي كشورها كمك تسليحاتي دادند و برخي نيز اعلام آمادگي كردند. وي كنفرانس منامه را فرصت خوبي دانست كه به بسياري از سوال‌ها پاسخ داده شد و يادآور شد: در اين كنفرانس صريحا گفتيم كه ايران كشوري همسايه است و هزار كيلومتر مرز دارد و كمك بسياري به ما داده است و ما نمي‌توانيم اجازه دهيم سازمان‌هاي تروريستي در برابر ما قد علم كنند.
وليد معلم در تهران
روز گذشته نيز وزير امور خارجه سوريه مهمان همتاي ايراني خود بود. وليد معلم در شرايطي براي شركت در كنفرانس بين‌المللي جهان عليه خشونت و افراطي‌گري به تهران آمد كه دولت سوريه همچنان و با گذشت بيش از دو سال از آغاز ناآرامي‌ها در اين كشور هنوز گرفتار دست و پنجه نرم كردن با بي‌ثباتي امنيتي ناشي از حضور نيروهاي تكفيري است. همزمان با حضور وليد معلم در تهران، رژيم صهيونيستي نيز حومه دمشق را بمباران كرد. مرضيه افخم، سخنگوي وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران با محكوميت شديد تجاوز رژيم صهيونيستي به سوريه، اين اقدام را نشانه همراهي رژيم صهيونيستي با گروه‌هاي تروريستي در تخريب كشور سوريه و كشتار مردم مظلوم اين كشور دانست و از سازمان ملل خواست به وظايف خود در متوقف كردن اين تجاوزها عمل كند. سخنگوي وزارت امور خارجه تاكيد كرد: رژيم صهيونيستي درصدد سوءاستفاده از شرايط بحراني سوريه است، اما تبعات آتش‌افروزي‌ها، دامن اين رژيم را نيز فرا خواهد گرفت.
دنبال راهكار سياسي بين طرف‌هاي سوري هستيم
محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان ظهر روز گذشته پس از ديدار و گفت‌وگو با وليد المعلم، همتاي سوريه‌يي خود در نشست خبري مشترك ضمن خيرمقدم به وزير خارجه سوريه و هيات همراه خاطرنشان كرد: منطقه ما امروز با يك بحران بزرگ منطقه‌يي و جهاني روبه‌رو است كه هزينه اصلي آن را مردم مظلوم سوريه و عراق پرداخت كرده‌اند و مقاومت اين دو ملت بزرگ در برابر موج افراط و تروريسم كه با حمايت خارجي و به دليل اهداف نامشروع ديگران بر اين دو ملت، كل منطقه و كل جهان تحميل شده، با مقاومت مردم سوريه و عراق هم چهره كريه افراط و ترور براي دنيا مشخص شده و هم توفيقات جدي در عقب راندن نيروهاي افراط به دست آمده است. وزير خارجه كشورمان با تاكيد بر اينكه راهكار، اقدامات نظامي خارجي نيست، عنوان كرد: راهكار رسيدن به يك درك است كه در اين منطقه نياز است از طرق جدي، منطقي، عقلاني و با مقاومت در برابر چنين گروه‌ها و گرايشاتي، اين معضل مهم كه امروز نه تنها سوريه و عراق را تهديد مي‌كند بلكه كل منطقه و فراتر از آن يعني كل جهان را تهديد مي‌كند، حاصل شود. رييس دستگاه ديپلماسي ادامه داد: جمهوري اسلامي ايران تجاوز رژيم صهيونيستي عليه سوريه را محكوم كرده و معتقد است كه اين حركت در كنار شكست‌هاي هفته‌هاي گذشته نيروهاي داعش در برابر مقاومت مردم سوريه در عراق براي قوت قلب دادن به اين نيروهاي افراطي تروريستي بوده كه نشانگر هماهنگي و همكاري گروه‌هاي افراطي و تروريسم است. آنچه در نهايت كار مهم است مقاومت مردم سوريه براي دفاع از كشور و حيثيت ملي آن است و مردم ايران و دولت جمهوري اسلامي با تشخيص درست خطر از ابتدا در كنار مردم سوريه بودند و به اين حمايت ادامه مي‌دهند.وي با بيان اينكه ما به دنبال پايان دادن به خونريزي و رسيدن به راه‌حل سياسي هستيم، اظهار داشت: خوشحالم كه دولت سوريه نيز همين نظر و خواست را دارد و با جديت در اين مسير تلاش مي‌كند و اميدواريم با كمك يكديگر و با همراهي ساير كشورهايي كه دنبال صلح و ثبات در منطقه هستند به نتيجه مطلوب دست يابيم. رييس دستگاه ديپلماسي در پاسخ به سوالي درباره مناسبات دوجانبه تهران و دمشق و همچنين راهكار سياسي براي حل بحران سوريه با بيان اينكه مشورت‌هاي مستمر با دوستان سوري براي همكاري‌هاي دوجانبه در حوزه‌هاي مختلف سياسي و اقتصادي همواره ادامه داشته، گفت: در گفت‌وگوهاي امروز با آقاي وليد المعلم در اين باره گفت‌وگو كردم. ما همواره اعلام كرده‌ايم كه بايد دنبال راهكار سياسي بين طرف‌هاي سوري بدون دخالت خطرناك و تخريبگر خارجي در اين زمينه باشيم و در اين خصوص نيز مشورت‌هايي انجام داديم. وي در پاسخ به سوال خبرنگار الاتجاه عراق مبني بر اينكه آيا در مذاكرات هسته‌يي درباره موضوعات ديگر از جمله سوريه نيز گفت‌وگو شده؟ با تاكيد بر اينكه همواره مقام معظم رهبري، دولت و ما اعلام كرده‌ايم كه مذاكرات ما با امريكا منحصر به بحث هسته‌يي است، گفت: اينكه در گفت‌وگوها موضوعات ديگري به صورت گذرا مطرح مي‌شود ممكن است مطرح شود. ما ديدگاه‌هاي خود را در مورد خطرات ترور و برخوردهاي دوگانه با پديده ارعاب و افراط در منطقه همان‌گونه كه همواره اعلام كرده‌ايم، بيان مي‌كنيم ولي در مذاكرات موضوع ديگري به جز بحث هسته‌يي مورد مذاكره قرار نگرفته و گفت‌وگوي طولاني راجع به موضوعات ديگر صورت نگرفته است.
ايران نيز حامي طرح گفت‌وگوي سوري - سوري است
وليد علي المعلم، وزير خارجه سوريه بعدازظهر دوشنبه در كنفرانس خبري مشترك با محمدجواد ظريف درباره هدفش از سفر به ايران، اظهار كرد: هدف من تشكر و قدرداني از رهبري ايران امام خامنه‌اي و آقاي روحاني و قبل از همه ملت برادر ايران است كه حمايت‌هاي‌شان از ملت سوريه و تقويت و پايداري آنها ادامه داده است. ما امروز در معرض توطئه‌يي هستيم كه طرف‌هاي اين توطئه همچنان با بي‌شرمي به كار خود ادامه مي‌دهند و اقداماتي را با حمايت برخي كشورهاي اروپايي، امريكا، تركيه، عربستان و قطر صورت مي‌دهند. اينها درك نكردند كه با توطئه‌چيني عليه سوريه، تروريست‌ها را به كشورهاي خود سوق مي‌دهند اما چه درك كرده باشند و چه نكرده باشند در يك سنگر با اسراييل قرار گرفته‌اند كه ديروز به دو منطقه در سوريه حمله كرد.
معلم در ادامه خاطرنشان كرد: ما با كشورهاي دوست ايران و روسيه تلاش مي‌كنيم به راه‌حل سياسي و گفت‌وگو ميان سوري‌ها بدون دخالت خارجي دست يابيم.
وزير خارجه سوريه در پاسخ به سوالي درباره نتايج سفرش به مسكو و طرح روسيه براي آغاز مذاكره با معارضه و احتمالا يك دستور كار مشترك ميان ايران، روسيه، عراق و سوريه اظهار كرد: من سفري به مسكو براي موفق كردن ايده گفت‌وگوي سوري – سوري داشتم. همچنين درباره موضع ايران در اين باره از برادرم جواد (ظريف) شنيدم كه ايران نيز اين تلاش را حمايت مي‌كند. ايران ترديدي در مشاركت براي موفق شدن راه‌حل سياسي در سوريه ندارد و همان طور كه گفتم براي قدرداني از رهبري و ملت ايران در حمايت از ملت سوريه در مبارزه با تروريسم به ايران آمدم.
وي همچنين در رابطه با احتمال رايزني‌اش با وزير خارجه عراق كه او نيز در تهران به سر مي‌برد، گفت كه روز سه‌شنبه با دكتر جعفري گفت‌وگوي مشتركي با حضور دوست خوبم آقاي ظريف خواهيم داشت و البته اين امري طبيعي است و فكر مي‌كنم در روزهاي آينده گفت‌وگوهاي زيادي را زيرنظر برادرم ظريف داشته باشيم.
نقش ايران در ثبات منطقه‌يي عراق و سوريه
صباح زنگنه
در سه سال گذشته هم عراق و هم سوريه در برابر تلاش‌هاي جريان‌هاي گوناگون اعم از دولت‌هاي گوناگون، دولت‌هاي منطقه‌يي و فرامنطقه‌يي و گروه‌هاي تروريستي دچار تلاطم و بي‌ثباتي‌هايي شده‌اند و با توجه به تركيب جمعيتي اين كشورها و نقشي كه مي‌توانند در منطقه خاورميانه ايفا كنند، تحولات دروني آنها و بي‌ثباتي و ناامني‌‌شان مي‌توانست توان آنها را از بين ببرد و دچار يك جريان فرسايشي تا مدت‌هاي طولاني كند و از آنجايي كه اين دو كشور، نزديك‌ترين كشورها به فلسطين اشغالي محسوب مي‌شوند و در تاريخ توطئه‌هاي اسراييل داراي سوابق مثبتي هستند، تضعيف اين دو كشور عملا به منافع اسراييل كمك مي‌كرد. با توجه به اينكه نيروهاي مردمي عراق و سوريه با همكاري نيروهاي مسلح اين دو كشور كمك كرده‌اند در برابر هجوم گروه‌هاي تروريستي ايستادگي كنند، شايد بتوان وضعيت سياسي اين دو كشور را اينگونه پيش‌بيني كرد كه در طول سال‌هاي آينده بتوانند به ثبات قابل قبولي برسند و لذا ايفاي نقش سياسي و حمايتي جمهوري اسلامي ايران در اين پروسه كاملا محسوس و اثرگذار است.
در اين بازه چند ساله كشورهايي مانند عربستان و تركيه و برخي كشورهاي ديگر تلاش كرده‌اند تا بر بحراني‌تر شدن شرايط اين دو كشور بيفزايند كه از طريق كمك‌هاي لجستيكي، تسليحاتي، سياسي و اطلاعاتي به گروه‌هاي تروريستي بوده است اما متغير جديدي كه قابل مشاهده است، بازگشت معكوس اين فعاليت‌ها و اثرات تروريستي به كشورهاي حامي تروريسم است كه شاهد بروز ناامني در عربستان و تركيه بوده‌ايم. از سويي، تحولات جدي در سوريه و محاصره حلب از سوي نيروهاي نظامي آن كشور با كمك نيروهاي مردمي و استفاده از روش‌هاي به‌كار برده شده در آزادسازي حمص كه منجر به نوعي داد و ستد ميان دولت سوريه و معارضين در حمص شد، اينك همين روش در حلب نيز قابل مشاهده است.
بايد به اين مساله نيز توجه كرد كه رفت‌وآمدهاي نمايندگان دبيركل سازمان ملل متحد به منطقه خاورميانه و مذاكره با كشورهاي عربستان، تركيه و قطر و جمهوري اسلامي ايران حكايت از نوعي نااميدي گروه‌هاي مخالف دولت سوريه دارد و با توجه به رسيدن نوعي توافقات ميان مخالفان و دولت سوريه، شاهد آشكار شدن دخالت‌هاي رژيم صيهونيستي در حمايت از جريان‌هاي تروريستي و خرابكار هستيم. با در نظر گرفتن اين ملاحظات و متغيرها بديهي است كه ايجاد هماهنگي و ارزيابي شرايط منطقه و بهره‌گيري از رايزني با جمهوري اسلامي توسط مقامات كشورهاي سوريه و عراق مي‌تواند باعث گشودن صفحه جديدي در وضعيت و ثبات سياسي عراق و سوريه شود.
٭كارشناس منطقه خاورميانه