ادب مرد به ز دولت اوست

اعتماد| سه روز از اعلام رسمي توقف تحريم‌هاي ايران گذشته است. نتيجه‌اي كه حاصل ماه‌ها مذاكرات فشرده ايران و گروه 1+5 بود. از آغاز به كار دولت روحاني و تغيير ريل قطار مذاكرات، مخالفان و موافقان سياست دولت يازدهم و نحوه عملكرد تيم مذاكره‌كننده به زبان‌هاي گوناگون دفاعيات و انتقادات خود را بيان كردند اما تا به نتيجه رسيدن هر بخش از مذاكرات، تندي زبان انتقاد بيش از پيش رخ نشان داد و رنگ و روي ديگري به خود گرفت.

تهديد، توهين و فحاشي اتفاقي است كه در روزهاي اخير شايد بيش از هر زمان ديگري در سال‌هاي اخير خود را در قالب سخنان رسمي و غير رسمي از تريبون‌هاي مختلف به نمايش گذاشته است. «غلط زيادي كرده»، «به اندازه يك جوجه خروس غيرت داشته باشيد» اين دو جمله از نطق يك نماينده مجلس كه در اوايل مهر ماه خطاب به يكي از اعضاي كابينه بيان شد، سبب شد تا همزمان با بازتاب رسانه‌اي، سر و صداي بسياري از همراهان دولت و حتي منتقدان آن درآيد. كمي بعد در جلسه راي‌گيري براي تصويب كليات طرح برجام در مجلس شوراي اسلامي رييس سازمان انرژي اتمي در پشت تريبون مجلس از تهديد خود به مرگ توسط برخي نمايندگان خبر داد. دفن شدن زير سيمان، در قلب رآكتور اراك، آن هم با لحن برآشفته‌اي كه صالحي به هنگام بازگو كردن اين سخنان داشت باعث شد تا موجي اين‌بار شديدتر در خصوص تهديد و توهين توسط وكلاي مردم بلند شود. البته از سوي ديگر، رسانه‌هاي منتقدي هم بودند كه به بهانه بيان اين سخنان از زبان صالحي، راه ديگري براي تكرار توهين پيدا كردند. سرمقاله‌اي كه در روزهاي اخير از لفظي نامعمول در توصيف حركت صالحي ياد كرده بود اين‌بار توپ را از زمين مجلس به زمين رسانه‌ها انداخت. رسانه‌هايي كه به صورت معمول واسطه انتقال خبر و تحليل و اطلاع‌رساني هستند اما گاه مي‌توانند به وزنه‌اي تبديل شوند در سنگين‌تر كردن كفه ترازوي فحاشي در فضاي عمومي. روز گذشته عضو فراكسيون اصولگرايان مجلس شوراي اسلامي بابت واژه استفاده شده در اين سرمقاله از صالحي عذرخواهي كرد تا داستان پرداخت به اين نوع جديد از ادبيات در فضاي سياسي پايان گيرد، اما به نظر مي‌رسد كه بي‌پروا شدن چهره‌هاي مختلف از طيف‌هاي گوناگون در بيان كلماتي خارج از حريم ادبيات رسمي قرار نيست به اين زودي‌ها پايان يابد. البته نبايد ناگفته گذاشت كه گذر از اين مرز و حريم را نمي‌توان تنها از چشم منتقدان دولت ديد. «يك عده به ظاهر شعار مي‌دهند ولي بزدل سياسي هستند و تا حرف مذاكره پيش مي‌آيد، مي‌گويند ما مي‌لرزيم. به جهنم؛ برويد يك جاي گرم براي خود پيدا كنيد.» اين سخناني بود كه در قالب انتقاد رييس‌جمهور از مخالفان مذاكرات هسته‌اي بيان شد و در همان زمان واكنش بسياري را برانگيخت، موافقان دولت تدبير و اميد ترجيح دادند كلام او را نشانه‌اي از استواري دولت در مسير مذاكرات ببينند و نياز مخالفان به گوشمالي، اما اين سخنان با هر محك سنجشي به هر صورت خارج از ادبيات عرف سياسي محسوب مي‌شد.

مذاكره هسته‌اي علاوه بر نتايج سياسي، بين‌المللي و اقتصادي كه به همراه داشته است ناخودآگاه فرصتي در پيش روي مسوولان در نهادهاي مختلف گذاشت تا در هنگام خشم و انتقاد زباني ديگر براي بيان افكار خود انتخاب كنند، زباني كه تبعات اجتماعي و رسانه‌اي ويژه‌اي را هم با خود به همراه داشته است. براي همين است كه سراغي از كارشناسان حوزه‌هاي اجتماعي، حقوقي و رسانه گرفتيم تا از زواياي گوناگون به بررسي ابعاد اين ادبيات غيررسمي در رسمي‌ترين بخش‌هاي كشور بپردازند. آنچه در هشت سال دولت نهم و دهم به عنوان نوعي خاص از ادبيات به محمود احمدي‌نژاد نسبت داده مي‌شد، حالا به نظر مي‌رسد كه راه خود را براي رشد و گسترش در سطحي وسيع‌تر پيدا كرده است.