وقتي اطلاع‌رساني محدود نيست
نعمت احمدي
يكم: بيش از 170 نفر توريست و پرسنل هتل در مالي گروگان گرفته شده‌اند، بعد از كشته شدن چند نفراز پليس‌ها و نيروهاي امنيتي و دستگيري مابقي مهاجمان موضوع خاتمه يافت. كشور مالي يكي از فقيرترين كشورهاي آفريقايي است، اين كشور جزو اقمار فرانسه است، مدتي قبل نيروهاي افراطي كوشش كردند دولت را در مالي به دست بگيرند، فرانسه با اعزام نيروهاي زبده خود ضمن شكست نيروهاي افراطي، دولت دست‌نشانده خود را حمايت كرد.
حمله به هتلي در مالي تنها از اين بابت خبري شد كه 140 نفر از افراد ساكن در هتل، اروپايي و امريكايي بودند. پرسنل هتل 30 نفر و عمدتا اهل مالي هستند، دوربين در اطراف هتل به چرخش درآمد و موج خبرنگاران عازم اين كشور شدند.
دوم: حمله به مجله شارلي ابوت در ژانويه سال گذشته در پاريس به وقوع پيوست. هنوز مهاجمان داخل دفتر مجله بودند كه دوربين‌هاي تلويزيون به صورت زنده دفتر مجله و اطراف آن را پوشش دادند، با رسانه‌اي شدن خبر سيل خبرنگاران به محل حادثه هجوم آوردند. گزارش لحظه به لحظه از كانال‌هاي مختلف پخش مي‌شد، اجازه ندادند تا خبرنگاران به گمانه‌زني‌هاي متفاوت بپردازند. عكس دو برادري كه عامل حمله بودند در صدر اخبار جاخوش كرد، خبرنگاران به سرعت با خانواده دو برادر مهاجم تماس گرفتند، يكي از مهاجمان فرار كرد، دوربين وصل شده به ده‌ها شبكه تلويزيوني تمام منطقه را پوشش داد، درست مانند فيلم سينمايي اما واقعي، رييس‌جمهور، نخست‌وزير، وزير كشور و رييس پليس با مردم به صورت زنده صحبت كردند.
سوم: چند انفجار انتحاري در جنوب بيروت به وقوع پيوست؛ تعداد زيادي كشته شدند، ساعت‌ها بعد از انفجار، تنها تصاويري از محل حادثه پخش شد، تعداد خبرنگاراني كه توانستند ازمحل حادثه خبر و گزارش و تصوير تهيه كنند، انگشت‌شمار بودند.
در فراز يكم در كشورمالي در پايتخت – باماكو – هتل رابينسون كه دوربين تلويزيون حوالي هتل به گردش درآمد تنها از اين بابت بود كه تعدادي از نيروهاي ارتش فرانسه كه در كشور مالي مقيم هستند در آن ساعت در هتل بودند و اكثر توريست‌ها هم غربي بودند، در فراز سوم اخبار گزينه شده پخش شد، دنباله خبر گرفته شد روشن نساختند كه چه كساني حمله كردند، علت حمله چه بود، اگر دنبال سرنخ رفتند، از اين سرنخ‌ها خبري نشد، اما حمله به دفترمجله شارلي ابوت در واقع فيلمي زنده و اكشن از واقعه‌اي بود كه به هر حال اتفاق افتاده بود، هرچند به گفته رييس انجمن هتلداران پاريس بعد از 9 ماه از وقوع حادثه هنوز نتوانسته‌اند اوضاع را سروسامان دهند و هنوز آمار توريست‌ها به سقف قبل از حمله نرسيده است.
مگردو برادري كه به مجله شارلي ابوت حمله كردند متولد پاريس نبودند يا همين مغزمتفكر و طراح حملات پاريس صلاح عبدالصلاح متولد بروكسل نيست؛ در همان روزي كه حمله به پاريس صورت گرفت نگارنده مطلبي نوشتم كه در روزنامه اعتماد چاپ شد و مشاهدات خود را از شهرهاي بروكسل، مارسي، پاريس و لندن خصوصا محلات مسلمان‌نشين به تصوير كشيده و نوشتم كه جمعيت محجبه بعضي از محلات بروكسل و مارسي از جمعيت غيرمحجبه اين شهرها بيشتر است در حالي‌كه نمي‌دانستم صلاح متولد بروكسل است. غربي‌ها پوشيده و پنهاني ندارند هرچند صبح كه از هتل يا محل اقامت خود بيرون مي‌آيند تا شب كه به محل اقامت خود برمي‌گردند، تمامي لحظات را دوربين‌هاي شهر ضبط كرده‌اند؛ از خيابان و مترو تا ايستگاه اتوبوس و رستوران و فروشگاه‌ها، با اين‌همه شفافيت وقتي حادثه‌اي اتفاق مي‌افتد نه محل را امنيتي مي‌كنند و نه مانع حضور خبرنگاران و دوربين آنها مي‌شوند، بلكه كوشش مي‌كنند تا همه زواياي حادثه خبررساني شود تا شايد سرنخي از مهاجمان به دست آيد، اگر نبود كمك مردم عادي و كساني كه اطلاعي از مهاجمان داشتند به يقين پليس فرانسه نمي‌توانست به هسته مركزي مهاجمان نزديك شود و در حمله به آپارتمان آنها تروريست خشن و طراح حملات را پيدا كند. صدها انفجار در بغداد و كابل و ده‌ها شهر ديگر به وقوع پيوسته، چرا شمار حملات به صدها و هزاران مي‌رسد، چرا از طريق شناسايي مهاجمان بغدادي، كابلي، دمشقي و بيروتي به هسته مركزي آنها نمي‌رسيم؟ علت ساده است، نيروهاي امنيتي اين شهرها كه مسووليت پيگيري و شناسايي مهاجمان را برعهده دارند، نه خبررساني مي‌كنند و نه از مردم كمك مي‌گيرند. قضيه كشف هسته مركزي حملات پاريس را در رسانه‌ها دنبال كنيد، از يك موبايل پرت شده و دورافتاده و بررسي تماس‌هاي اين تلفن به دختري مي‌رسند كه در آغازفكر مي‌كردند دوست دختر يكي از مهاجمان است، به آدرس او مي‌روند و بقيه قضايا.
راز موفقيت در شفافيت خبررساني و انعكاس به موقع آن و طلب از مردم عادي براي بازكردن بعضا گره كور رسيدن به سرپل‌هاي ارتباطي است. در شرق با وجود هوش و ذكاوت پليس و نيروهاي امنيتي، علت عدم توفيق آنان يا گسترش حملات اين است كه بر روي پوشه تحقيق انفجارات و حملات، مهر قرمز رنگ محرمانه زده مي‌شود و به همين اعتبار است كه حملات در شرق هر روز تكرار مي‌شود اما حملاتي كه از اين دست در غرب به علت نوع برخورد با حادثه و اشراف مطبوعات و حضور خبرنگاران تا هسته مركزي كشف نشود خبر كهنه نمي‌شود بلكه كمك مطبوعات است كه به كشف حقيقت كمك مي‌كند. تا وقتي شرق به مطبوعات و خبررساني آزاد و حضور اصحاب رسانه به عنوان بازوي كمكي نگاه نكند مطمئن باشيد ده‌ها حادثه ديگر هم با آمار كشتگان بي‌شمار را هر روزه شاهد خواهيم بود.