مخالفان داعش نبايد روسيه را تنها بگذارند
ريچارد هاس٭
يك هواپيماي نظامي روسيه توسط موشك تركيه‌اي سقوط كرده است. اعضاي ناتو يك نشست فوق‌العاده براي بحث درباره حادثه برگزار مي‌كنند؛ درست مانند دهه 1950 و زمان جنگ سرد. اما هنوز اين يك بحران نيست اما شايد آنچه به سرعت رخ مي‌دهد موجب بدتر شدن اوضاع شود و داعش بزرگ‌ترين برنده آن خواهد بود. تركيه به دليل وابستگي گازي، تمايلي به سقوط روابط با روسيه ندارد. اما اين رخداد ممكن است تلاش‌ها براي ايجاد پاسخ بين‌المللي به افراط‌گرايان را منحرف كند.
وسعت جغرافيايي روسيه امروز به اندازه نصف اتحاد جماهير شوروي است. اقتصاد اين كشور وابسته به صادرات نفت است، هر چند ناسيوناليسم در اين كشور متمركز بر شخص ولاديمير پوتين است، اين به معناي يك ايدئولوژي با انگيزه جهاني نيست. هيچ ارتباطي بين اقدام روسيه در كريمه و شرق اوكراين با آنچه در خاورميانه رخ مي‌دهد وجود ندارد و آقاي پوتين به دنبال ايفاي نقش روسيه و نقش سياسي در اين كشور است. روسيه يك ابرقدرت نيست. با تهديد روسيه براي منافع غرب بايد برخورد كرد، اما نه به شكل اغراق‌آميز.
در طرف ديگر تركيه متحد بي‌باك ناتو نيست و براي ناتو يك متحد فقط در حد نام است. اين طنز سختي است كه رييس‌جمهور تركيه بسياري از گرايش‌هاي غيرليبرال همتاي روس خود را دارد. بسيار مهم‌تر اينكه، تركيه رجب طيب اردوغان با ايالات متحده و غرب، اهداف مشتركي در خاورميانه ندارد. بله، تركيه اجازه داده است كه هواپيماهاي ايالات متحده از پايگاه هوايي اينجرليك براي حمله به داعش استفاده كنند، اما زدن داعش اولويت تركيه نيست. دولت تركيه با ملي‌گرايي كردها مخالف است و در حال تضعيف كردهاست، كساني كه به عنوان شريك نظامي عليه داعش در عراق و سوريه به ايالات متحده نزديك‌تر هستند. تركيه مانع سيل داوطلبان خارجي براي پيوستن به داعش در سوريه نشده و قلمرو خود را به عنوان كانالي براي آنها قرار داده است. پس ايالات متحده و اعضاي اروپايي ناتو چه بايد بكنند كه كمكي به روسيه دشمن قسم خورده نباشد؟
سياست روسيه در سوريه؛ از پشتيباني غيرانتقادي آن از رييس‌جمهور بشار اسد تا حملات عليه مخالفان رژيم سزاوار انتقاد است. اما به نفع غرب هم نيست كه رژيم كنوني قبل از يافتن يك جايگزين سرنگون شود. داعش مترصد يك فرصت است. اما اكنون با اين وضعيت در موقعيت كنترل دمشق و اعلام خلافت نيست. اما از سوي ديگر روسيه ممكن است بعد از هزينه‌اي كه با سقوط هواپيماي روسي در مصر پرداخت و وقوع يك حادثه شبيه پاريس در مسكو، تغيير كند. بنابراين ايالات متحده، اروپا و كشورهاي عربي مخالف داعش بايد از اين حادثه به عنوان يك فرصت براي تاثيرگذاري بيشتر بر روسيه استفاده كنند، نه براي تحقير يا منزوي ساختن آن. بايد دو موضوع را مقدم شمرد؛ اول مذاكرات با روسيه درباره همكاري‌هاي نظامي مختلف، كه متمركز بر ضعيف ساختن داعش باشد. احتمالا روسيه عملا عضو ائتلافي شود كه فرانسوا اولاند، رييس‌جمهور فرانسه مونتاژ مي‌كند. در اين باره لازم نيست كه درباره همه‌چيز با هم موافق باشند. موافقت درباره برخي مسائل كافي است.
دوم اينكه ديپلماسي بايد روي يك برنامه براي روي كار آمدن يك دولت جديد در دمشق متمركز شود. ممكن است به دنبال يك استراتژي ضد داعش، اسد همچنان در قدرت بماند، اما وجود او مانع از همكاري نظامي با دولت سوريه است و اين به داعش كمك مي‌كند نيرو جذب كند. اين تلاش‌هاي ديپلماتيك بايد با نقش مركزي روسيه باشد، كه مساله آنقدر برايش مهم بوده كه براي حفظ اسد، به خانه ييلاقي خارج از مسكو آمده است.
٭ عضو شوراي روابط خارجي امريكا
منبع: فاينشنال تايمز