در حال و هواي سالگرد درگذشت احسان نراقي
جامعه‌شناسي كه هيچ‌وقت خسته نشد
غلامعباس توسلي
احسان نراقي در دوره پرچالشي به عنوان يك جامعه‌شناس فعاليت كرد و موفق شد، تاثيرات بزرگي هم در علوم اجتماعي ايران ايجاد كند. نراقي استاد دانشگاه تهران و دانشسراي عالي بود و مدركش را با عنوان دكتراي جمعيت‌شناسي و مردم‌شناسي در سوييس گرفت و تزش را در فرانسه چاپ كرد. در سال 1335 موسسه مطالعات تحقيقات اجتماعي را از دكتر صادقي كه آن را راه‌اندازي كرده بود، تحويل گرفت و موفق شد دوره دوسال فوق ليسانس علوم اجتماعي را راه‌اندازي كند. اما تنها موفقيت نراقي اين نبود، نراقي نقش مهمي در راه‌اندازي علم تحقيق و پژوهش در ايران داشت. او در اين موسسه شاگردان زيادي را تربيت كرد؛ شاگرداني كه حالا هركدام يكي از بهترين كارشناسان حوزه اجتماعي هستند. درهاي موسسه به روي همه باز بود و همين شد كه در آن دوران نه تنها اهالي و دانشجويان علوم‌اجتماعي كه چهره‌هاي مهمي مثل جلال‌آل‌احمد هم به اين موسسه رفت و آمد مي‌كردند. نراقي در زمينه امور اجتماعي نقش تاثيرگذاري در ايران داشت و تا قبل از آنكه به يونسكو برود و معاونت يونسكو را قبول كند، در موسسه تحقيقات علوم اجتماعي كارهاي مهمي انجام داد. او در اين موسسه هم كتاب منتشر مي‌كرد، هم كارهاي تحقيقاتي انجام مي‌داد و با حدود بيش از ۵۰ نفر كارمندي كه در آن فعاليت مي‌كردند در زمينه جامعه‌شناسي سياسي، جامعه‌شناسي شهري، جامعه‌شناسي روستايي، برنامه‌ريزي شهري و... تحقيقات گسترده‌اي انجام داد. تحقيقاتي كه شايد امروز و با امكانات كم انجام نشدني باشد، اما نراقي آدمي بود كه مي‌توانست در فقدان امكانات كم بازهم دست از تلاش نكشد و فعاليتش را ادامه دهد؛ فعاليتي كه او را به يكي از چهره‌هاي جامعه‌شناسي تبديل كرد و حتي در دوره‌هاي سخت و پرچالش كه آموزش و دانشگاه رفتن كار سختي بود، بازهم نراقي سركلاس مي‌رفت و دست از تلاش برنمي‌داشت؛ خصيصه‌اي كه تا آخر عمر حفظ كرد و تلاش مي‌كرد هميشه و همواره موثر و مفيد باشد.