شاهين ياسمي / نفت ارزان و دلار گران شد. طلاي جهاني ارزان اما طلاي داخلي گران شد. سود سپرده‌هاي بانكي بالا رفت اما بورس مثبت شد. اينها تمام اتفاقاتي است كه در مهم‌ترين بازارهاي مهم ايران و جهان رخ داده است.
بازگشت رونق به بورس تهران
بازار سهام بعد از نزديك به يك ماه ريزش روز دوشنبه تغيير روند داد و رونق گرفت. تغيير روند مثبت بازار يك دليل هيجاني داشت و آن حضور سرزده رييس جديد بورس در تالار حافظ بود كه اين پيام را براي اهالي بازار سرمايه داشت كه فطانت فرد از اين پس در عمل هم سكان هدايت تالار شيشه‌يي را به دست گرفته است.
بدين‌ترتيب شاخص كل بازار سهام روز دوشنبه 557 واحد رشد كرد تا دوباره كانال از دست رفته 70 هزار واحدي را به چنگ بياورد و در اكثر قريب به اتفاق نمادها و گروه‌ها با تشكيل صف‌هاي خريد، افزايش تقاضا مشهود باشد. اين اتفاق هرچند مانند روال گذشته بازار سرمايه هيجاني است ولي نشان مي‌دهد تغيير مديريتي اخير دست كم تابلو را هر چند موقتي سبز كرده و بارقه اميدي در دل سهامداران ايجاد كرده است.
سهامداران چه مي‌خواهند؟
دوشنبه بود كه فطانت فرد در تالار حافظ حضور يافت. سهامداران در نخستين بازديد رسمي رييس جديد سازمان بورس و اوراق بهادار، خواستار ضرورت اتخاذ راهكارهايي براي ثبات بيشتر در بازار و نظارت بيشتر بر شركت‌هاي بورسي شدند. سهامداران در گفت‌وگو با رييس سازمان بورس و اوراق بهادار، مسائلي مانند ابهامات شركت‌هاي پالايشي كه باعث توقف طولاني مدت نماد اين شركت‌ها شده و برخي ابهامات در صنعت پتروشيمي را مطرح كردند.
لزوم نظارت بيشتر بر شركت‌هاي بورسي و برخورد با تخلفات برخي شركت‌ها، حضور فعال‌تر شركت‌هاي حقوقي در بازار، انتشار شاخص‌هاي بيشتر براي افزايش قدرت تصميم‌گيري سهامداران و ضرورت اتخاذ راهكارهايي براي ثبات بيشتر در بازار سهام ازجمله دغدغه‌هاي ديگري بودند كه سهامداران، با رييس جديد سازمان بورس درميان گذاشتند.
فطانت فرد پس از يك ساعت توقف در تالار، در جلسه‌يي با حضور مديران ارشد سازمان و شركت بورس حضور يافت. او در اين نشست، با بيان اينكه بايد مسووليت‌هاي بيشتري در حوزه بازار سهام به شركت بورس واگذار شود، گفت: اعتقاد دارم اگر تفويض اختيار صورت بگيرد، حجم كارهاي بيشتري در بازار انجام خواهد شد. رييس جديد سازمان بورس با بيان اينكه انتظار از بورس بالاست، گفت: بازار سهام در يك سال اخير، با مشكلات متعددي مواجه بوده و در مجموع، وضيعت مناسبي نداشته كه بايد با همفكري و همكاري، اين وضيعت را بهبود بخشيــم.
خروج از فاز منفي
بررسي‌ها نشان مي‌دهد بعد از تمديد مذاكرات هسته‌يي و سقوط قيمت جهاني نفت، بورس به فاز منفي رفته و روندي نزولي در پيش گرفته بود. در نتيجه رقباي ديرينه بورس دوباره پا به ميدان كارزار گذاشتند و با بورس زورآزمايي كردند. نتيجه آن شد كه سرمايه‌هاي نگران از بازار سرمايه خارج شدند و ترجيح دادند در بازارهاي موازي يعني ارز و طلا بيتوته كنند. از همين رو، بازار سهام با فشار عرضه و بازار ارز با افزايش تقاضا مواجه شد. بورس به كانال 60 هزار واحدي سقوط كرد و دلار تا نيمه كانال 3500 توماني بالا آمد. اما دوشنبه پرماجراي بورس سبب شد ورق برگردد و شاخص‌ها كانال 70 هزار واحدي را باز پس گيرد.
آيا دولت به دنبال افزايش نرخ ارز براي تامين كسري بودجه است؟
اما اين همه ماجرا نبود؛ چرا كه در اين گيرو‌دار لايحه بودجه 94 دولت يازدهم هم تقديم مجلس شد. بدين‌ترتيب در بودجه 94 قيمت هر دلار در سال آينده 2850 تومان ديده شده كه بيانگر افزايش 200 توماني نسبت به بودجه 93 است. اين اتفاق باعث شد تا خيال سرمايه‌گذاران در انتخاب بازار هدف از اين بابت راحت شود كه فعلا نرخ دلار در بازار آزاد به 3200 تومان باز نخواهد گشت و محدوده نوساني دلار به 3400 تا 3600 تومان رسيده است.
دلار 3560 تومان شد
به اين ترتيب در هفته‌يي كه يك روز در ميان تعطيلي به خود ديد، دلار 40 تومان ديگر گران شد تا به 3560 تومان برسد و به كانال 3600 توماني نزديك‌تر شود. يورو اين هفته بدون تغيير نسبت به هفته گذشته معامله شد و روي 4380 تومان ايستاد. از طرف ديگر هر پوند انگليس در آخرين معامله در بازار آزاد تهران 70 تومان گران شد تا به 5550 تومان برسد. اين در حالي است كه نرخ دلار رسمي بانك مركزي روز دوشنبه با يك ريال كاهش 27,042 ريال، پوند انگليس با 30 ريال رشد 297/42ريال و يورو با 28 ريال افزايش 33,100ريال تعيين شد.
به نظر مي‌رسد كه دولت آرام آرام در حال افزايش نرخ ارز است و نرخ ارزهاي رسمي بانكي نيز همپاي بازار آزاد در حال افزايش است و تنها دو هفته پس از اعلام نرخ دلار 2850 توماني در بودجه 94، دلار رسمي به بالاي 2700 تومان رسيده است. برخي فعالان بازار ارز معتقدند كه بازار ارز اين روزها به وضوح به سرمايه‌گذاران چشمك مي‌زند.
برخي كارشناسان بر اين باورند كه دلار تنها در محدوده فعلي نوسان خواهد كرد و تا پايان سال جاري از 4000 تومان بالاتر نخواهد رفت. در اينجا يك علامت سوال بزرگ جلوي چشمان ايجاد مي‌شود كه آيا دولت به دنبال افزايش نرخ دلار است تا كسري بودجه خود را جبران كند ؟ سوالي كه وزير اقتصاد و رييس كل بانك مركزي قاطعانه و بدون فوت وقت بدان پاسخ منفي مي‌دهند.
طلا اسير دلار شد
بازار طلا هم از تحولات اخير بي‌نصيب نماند و دچار تغيير شد؛ به‌طوري كه هر گرم طلاي 18 عيار از 92 هزار تومان به بالاي 100 هزار تومان رسيد كه اين تغيير در نتيجه گراني دلار و تاثير‌گذاري دلار در فرمول قيمت‌گذاري سكه و طلا در بازار آزاد روي داد.
تاثير‌پذيري بازار طلا از دلار آنجا مشهودتر شد كه در بعضي روزها روند قيمت جهاني طلا با نوسان‌هاي داخلي سازگار نبود و در روزهايي كه قيمت جهاني طلا نزولي و قيمت دلار دربازار آزاد صعودي بود، طلا در بازار داخلي از دلار پيروي مي‌كرد. اين در حالي بود كه با كاهش بي‌سابقه قيمت جهاني نفت و سقوط آن به زير 60 دلار، كشورهاي عرضه‌كننده نفت با كاهش درآمدهاي نفتي و كسري بودجه مواجه مي‌شوند.
روسيه طلا را جايگزين كسري در آمدهاي نفتي كرده است
يكي از كشورهاي تاثيرپذير از بحران نفت، روسيه است كه براي تامين كسري بودجه ناشي از كاهش قيمت نفت، همواره نيم نگاهي به بازار جهاني طلا دارد و هدفش در دست گرفتن بازار طلا است. در واقع روسيه امروز طلا را جايگزين كسري درآمدهاي نفتي خود كرده است. اين اتفاق باعث مي‌شود روسيه نبض بازار طلا را به دست بگيرد و در تعيين قيمت اين فلز زرد تاثيرگذار باشد. اما به‌طور طبيعي روند كاهشي نفت بازار طلا را هم تحت تاثير قرار مي‌دهد و بدين‌ترتيب طلا هم با سقوط نفت سير نزولي در پيش گرفته است. به‌طوري كه طلا در يك ماه اخير دچار نوسان منفي هيجاني شد و هر اونس طلا در بازارهاي جهاني به زير 1200 دلار سقوط كرد. روز گذشته تا زمان تنظيم اين گزارش قيمت اونس جهاني طلا به 1178 دلار رسيد.
اين در حالي است كه در بازار داخلي به دليل تعطيلي، تغييري نسبت به روز دوشنبه اتفاق نيفتاد و هر مثقال طلاي آب شده روي 438 هزار تومان باقي ماند كه 4000 تومان نسبت به هفته گذشته كاهش پيدا كرده است. بر اساس آخرين قيمت‌ها، نرخ هر گرم طلاي 18 عيار 101 هزار و 110 تومان است. در حالي كه سكه طرح قديم و جديد به ترتيب 993 هزار تومان و 999 هزار تومان قيمت خوردند كه نشان‌دهنده كاهش ارزش سكه طرح قديم و افزايش ارزش سكه طرح جديد در بازار است. نيم سكه اما در آخرين معامله 3000 تومان ارزان شد و به 497 هزار تومان رسيد. اما ربع سكه و سكه يك گرمي بدون تغيير معامله شدند.
ابهام در چرايي افزايش نرخ سود سپرده‌هاي مدت‌دار
داستان به اينجا ختم نشد، در ميانه تعطيلي و كار، بانك مركزي در آخرين اقدام تاثيرگذار بر بازار پول و سرمايه، نرخ سود سپرده‌هاي بانكي را افزايش داد. براساس آخرين مصوبه بانك مركزي نرخ سود سپرده مدت‌دار يك ساله و سود سپرده كوتاه‌مدت و سپرده‌هاي سه تا شش ماه ثابت ماند اما نرخ سود سپرده‌هاي مدت‌دار شش ماه تا 9 ماه و 9 ماه تا يك سال، دو درصد افزايش يافت.
افزايش دو درصدي نرخ سود سپرده‌هاي مدت‌دار
بدين‌ترتيب نرخ سود سپرده‌هاي سرمايه‌گذاري مدت‌دار 9 ماه تا يك سال، 20 درصد و نرخ سود سپرده‌هاي سرمايه‌گذاري مدت‌دار شش تا 9 ماه، 18 درصد اعلام شد. اين اتفاق در حالي افتاد كه بسياري از كارشناسان بازارهاي مالي كاهش نرخ سود سپرده‌هاي بانكي را با توجه به ادعاي دولت مبني بر كاهش نرخ تورم محتمل مي‌دانستند اما در عمل چنين نشد.
اما از طرفي به نظر مي‌رسد افزايش نرخ سود سپرده‌هاي بانكي اين نگراني را ايجاد مي‌كند كه شايد دولت به خاطر پيش‌بيني افزايش نرخ تورم در ماه‌هاي پيش رو اقدام به افزايش نرخ سود بانكي كرده است چرا كه با توجه به كنترل و كاهش نرخ تورم انتظار مي‌رفت دولت نرخ سود سپرده‌هاي بانكي را كاهش دهد !