مراسم تجليل از فخرالدين فخرالديني، رضا عابديني، محمودرضا بهمن‌پور، آروين و... برگزار شد
تقدير «تصوير سال» از شش فرد تاثيرگذار حوزه تجسمي
علي مطلب‌زاده / جشن تصوير سال بعد از تقدير از محمود كلاري، در دومين شب از تقديرهايش در اين دوره به سراغ چهره‌هاي شاخص هنرهاي تجسمي رفت و با برگزاري مراسمي از شش هنرمند و مولف تاثيرگذار در مهم‌ترين رويدادهاي تجسمي سال 94 تقدير كرد. فخرالدين فخرالديني به خاطر چاپ كتاب دوم عكس‌هاي پرتره و نقاشي‌هايش در سال 94، رضا عابديني به دليل برگزاري نمايشگاه «طراحيخط»هايش در گالري آب‌انبار، محمودرضا بهمن‌پور، مدير موسسه چاپ‌ونشر نظر به دليل حجم انتشار كتاب‌هاي مرتبط به حوزه هنرهاي تجسمي، خليل مستوفي به‌خاطر تاليف كتاب «اروميه به روايت تصوير، دوره قاجار»، محمد هاديان عكاس كتاب «چهره‌هاي معاصر آذربايجان» و در نهايت آروين به دليل تلاشش در جمع‌آوري و نمايش طرح‌ها و كاريكاتورهاي منتشر شده در مطبوعات، شش چهره‌اي بودند كه در اين مراسم تقدير شدند.
در آغاز اين مراسم كه با استقبال كمتري نسبت به مراسم «شب تصوير محمود كلاري» همراه بود، سيف‌الله صمديان، دبير جشن تصوير سال درباره برگزاري اين مراسم گفت: «امسال هم مثل دوره گذشته تصميم گرفتيم از هنرمندان و مولفان حوزه هنرهاي تجسمي كه در طول سال جاري شاخص بودند، قدرداني كنيم. در اين انتخاب‌ها هم به عملكرد و زمينه كاري هنرمند توجه داشتيم و هم به استثنايي و خاص بودن آن اتفاق و اميدوارم كارهاي آن خيلي جدي‌تر و وسيع‌تر دنبال شده و مورد ارزيابي قرار گيرد.»
صمديان با اشاره به اينكه اين كاري است كه بايد از سوي مسوولان فرهنگي انجام شود و اميدواريم كه فارغ از مناسبت‌هاي اكثرا سياست‌زده فرهنگي كه تا امروز وجود داشته است، بعد از اين،چنين اتفاقاتي را جدي‌تر تلقي كنند، توضيح داد كه معرفي و تقدير از اين شش چهره در دوره سيزدهم جشن تصوير سال به معناي اين نيست كه رويدادهاي ديگر در اين حوزه داراي چنين ارزشي نبوده‌اند و مواردي هم هست كه يا به دليل فرصت در مورد آن كوتاهي شده يا امكان دسترسي به آنها فراهم نبوده است.
چندي قبل فخرالدين فخرالديني، در كنار برگزاري دو نمايشگاه از عكس‌هاي پرتره مفاخر، مجموعه كتاب‌هاي پرتره‌هاي دو و نقاشي‌هايش را هم منتشر كرد. انتشار اين دو كتاب كه با هزينه شخصي فخرالديني انجام شده، بهانه‌اي بود تا تصوير سال در سيزدهمين دوره‌اش از اين هنرمند تقدير كند. صمديان با اشاره به اينكه در اين مراسم از فخرالديني به دليل سابقه حضورش و كار بزرگي كه در زمينه تاريخ‌نويسي شخصي انجام داده است، قدرداني مي‌كنيم، توضيح داد: «حدود 50سال است كه فخرالديني از مفاخر فرهنگ، هنر، ادبيات و علوم مختلف عكاسي مي‌كند كه بسياري از آنها ديگر در قيد حيات نيستند. فخرالديني، با وجود آنكه راهيابي به خلوت هنرمند كار سختي است، اما نشان داد كه در تاريخ‌نويسي تصويري، تك‌سواري است كه در ايام مه‌گرفتگي فرهنگي ما كارش را به درستي انجام داده است. » در ادامه اين مراسم كه با پخش مولتي‌مديايي از پرتره‌ها و نقاشي‌هاي فخرالدين فخرالديني با موسيقي فرهاد فخرالديني همراه بود، اين هنرمند در سخنان كوتاهي گفت: «11سال داشتم كه ارژنگي، هنرمند نقاش را در كانون شاعران آن زمان ملاقات كردم. او تابلويي را براي مجلس شعرا هديه آورده بود و من
تحت تاثير آن قرار گرفتم و از او اجازه خواستم تا آن را كپي كنم. اين تابلو هنوز هست و دست‌كاري نكرده‌ام اگر چه رنگش زرد شده است. اما فكر مي‌كنم هنوز خيلي جا دارد كه من كار كنم و بعد از آن برايم از اين مجالس يادآوري برگزار كنند. » اين عكاس پرتره و نقاش با اشاره به فعاليت‌هاي اخيرش يادآور شد: «آخرين كارهاي من از يك ماه گذشته تاكنون دو تابلو نقاشي است كه به پايان رسانده‌ام چرا كه نمي‌توانم بيكار بمانم و به نظرم نقاشي كردن بهتر از كارهاي ديگر است.»
بخش ديگر اين مراسم تجليل از رضا عابديني بود كه با صحبت‌هاي فرهاد فزوني، طراح گرافيك و بهرام كلهرنيا درباره اين هنرمند هم همراه بود. بعد از پخش مولتي‌مدياي آثار رضا عابديني كه نمايشگاهي از آنها آبان‌ماه امسال در گالري آب‌انبار برگزار شد، فزوني با ذكر خاطراتي از آشنايي‌اش با رضا عابديني درباره اين هنرمند گفت: «اگر در تاريخ گرافيك ايران، تمركزمان را از روي كارهاي رضا عابديني‌برداريم يا كتاب‌ها، پوسترها و مجله‌هاي منظر و تايپوگرافي‌هايش را حذف كنيم، بعدتر با نگاهي به تاريخ گرافيك ايران به يكباره در سال‌هاي ۷۵، ۷۶ شاهد هيجان، شور و عشقي در جريان گرافيك هستيم كه با حذف نام او دليلي براي اين هيجان و عشق وجود نخواهد داشت.»
فزوني با اشاره به اينكه اگر مرتضي مميز در
حال حاضر تا اين اندازه در گرافيك ايران مهم است، نه فقط براي طراحي‌هايش بلكه براي عشقي است كه در گرافيك ايران به وجود آورده، در مورد عابديني توضيح داد: «ما و بخش زيادي از گرافيك ايران، تحت تاثير عاشق شدن رضا عابديني نسبت به گرافيك قرار گرفتيم و اگر عابديني نبود خيلي‌ها عاشق گرافيك نمي‌شدند. ما نياز به كساني چون عابديني داريم. كساني كه نزد ما نيستند ولي نفس‌شان براي ما لازم است.»
در ادامه اين مراسم بهرام كلهرنيا، طراح گرافيك درباره رضا عابديني و تاثيرگذاري او بر گرافيك ايران سخن گفت و در آغاز به نخستين ديدارش با عابديني اشاره كرد: «نخستين بار عابديني را در دفتر مرتضي مميز ديدم. دفترچه كوچك كاغذ گراف دستش بود و چند قلم سبزرنگ داشت كه پيوسته در آن دفترچه خط مي‌كشيد. خط‌هاي بي‌نظامي كه من نمي‌فهميدم و بعد ديدم كه آرام آرام چيزي مثل امضا از ميان اين خطوط شكل مي‌گيرد.»
كلهرنيا با اشاره به همكاري عابديني و احمد امين‌نظر و همچنين شروع تدريس او ادامه داد: «بعد بيشتر متوجه رضا شدم كه با چه سختكوشي، مسووليت و ظرافتي به دنبال چيزهايي است كه مثل نشان انگشتش باشد. از پالت رنگي كه به كار مي‌برد و شيوه برخوردش با موضوع، خط، طراحي، صفحه آرايي و... او تمام مدت مترصد به فرجام رساندن ايده‌هايي بود كه روي كاغذ مي‌ساخت.»
كلهرنيا با بيان اينكه رضا عابديني دغدغه‌هاي فارغ از عادت و تجربه نشده را با خود حمل مي‌كرد، توضيح داد: «ما بسيار محكوم جاذبه هستيم اما رضا عابديني در برابر جاذبه جهان، نوعي ترور شخصي در كارهايش انجام داد و تلاش كرد مثل ژاپني‌ها و چيني‌ها و كره‌اي‌ها به طريق ديگري از بالا به پايين، چپ به راست، پايين به بالا و تمام زوايايي كه قلم مي‌توانست حركت كند و اين كاري بود كه جسارت مي‌خواست.»
كلهرنيا با بيان اينكه طراحان ايراني مفتون زيبايي‌شناسي انتزاعي خوشنويسي هستند، توضيح داد رضا عابديني خيلي خوب با اين موضوع درگير شد و به ناگهان انتزاع ريخت حروف را به صورت ديگري كشف كرد. به گفته او رضا عابديني نقاش است و نقاشان به طريق ديگري مي‌انديشند. طراحان گرافيك جوان به سبب اينكه نقاشي انجام نداده‌اند، دست‌شان امروز قلم شكسته است و به همين سبب بخشي از زيبايي‌شناسي رنگ و فرم را نمي‌توانند ببينند.
كلهرنيا با اشاره به اينكه رضا عابديني در گرافيك ايران جريان‌ساز بود، يادآور شد: «او چندين قابليت متفاوت بر خود متصور كرد و بعد از ايران رفت. او جريان ساخت. چند نفر را سراغ داريد كه در طول تاريخ هنر جريان‌ساز بوده‌اند. » او با اشاره به رفتن رضا عابديني از ايران گفت: «اگر قرار است كار هنري كنيم بايد به راه ديگري موجوديت خود را ادامه دهيم. رضا عابديني اين راه را ادامه داده است و با وجود سال‌ها دور ماندن از ايران، آثارش به‌شدت ايراني بود. كارهايش بوي كاهگل مي‌دهد، بوي كوچه‌هاي قديمي و ياد پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها را زنده مي‌كند. زنده‌باد رضا عابديني.»
در ادامه اين مراسم، محمودرضا بهمن پور، مدير موسسه چاپ و نشر نظر كه در زمينه انتشار كتب هنري فعاليت دارد، در سخناني گفت: «در اين سرزمين بزرگ ده‌ها عكاس، نقاش و هزاران تلاشگر در حوزه هنر در صد سال اخير فعاليت كرده‌اند و قابل تاسف است كه آثار منتشر شده از اين گروه وسيع كه فرهنگ ايران را شكل دادند، آنقدر اندك است كه شمارش آنها باعث شرمندگي است. ما تلاش كرديم كه با امكانات محدود به سراغ تلاشگران و افراد تاثيرگذار در اين حوزه برويم و معتقديم كه در برابر كارهاي افرادي چون احمد عالي، نصرالله كسراييان، مريم زندي، فخرالديني و... هيچ كاري نكرده‌ايم و معتقدم ما در حد يك ذره توانستيم كاري كنيم كه البته از واقعيت امر فاصله داريم و اميدواريم ديگران اين تلاش را گسترش دهند و نقش هنرمنداني را كه با خون دل كار كردند به ثمر برسانند.»
صمديان هم درباره خليل مستوفي مولف كتاب «اروميه به روايت تصوير، دوره قاجار» صحبت كرد. به گفته او مستوفي جواني است كه كار شگرفي را درباره اروميه اين شهر بلازده و سرسبز انجام داده است. او تمام عكس‌هاي اروميه را از زمان قاجار گردآوري كرده كه براي تاريخ عكاسي ايران بسيار مهم بوده است.
محمد هاديان عكاس كتاب «چهره‌هاي معاصر آذربايجان» هم در بخش ديگري از اين مراسم درباره آدم‌هاي كتابش گفت: «همه‌چيز از خودكاوي شروع شد و تكه‌اي از خودم را در اين آدم‌ها يافتم و حاصل آن مجموعه عكسي از بزرگان فرهنگ، هنر و اجتماع شد تا جاي خالي آنها را در خطه كوچك آذربايجان پر كنم.»
سيزدهمين دوره جشن تصوير سال با كمك «آروين» در بخشي مجزا به بررسي كارتون‌ها و كاريكاتورهاي مطبوعاتي ايران پرداخت. هيات داوراني متشكل از احمد عرباني، كامبيز درمبخش و بزرگمهر حسين‌پور اين آثار را داوري كردند و در نهايت 140 اثر به صورت مولتي‌مديا و ۷۰ اثر هم به صورت چاپ شده در گالري مميز خانه هنرمندان به نمايش درآمد. در بخش بعدي مراسم كه به تقدير از «آروين» اختصاص داشت اين كارتونيست درباره اين بخش از جشن تصوير سال توضيح داد: «تعداد آثار بسيار زياد و حدود سه تا چهارهزار اثر بود و جالب بود كه تعداد كارتونيست‌هاي فعال و پركار ما نيز حدود ۵۰ يا ۶۰ نفر بودند. ما سعي كرديم با گزينشي بي‌طرفانه از طيف‌هاي مختلف آثاري را در اين مجموعه داشته باشيم و سعي داريم از دوره‌هاي آينده بتوانيم با كمك دوستان كتاب سال كاريكاتور يا گزارش سال كاريكاتور را هم داشته باشيم كه شامل مجموعه‌اي مصور از تاريخ كاريكاتور هر سال باشد.»
آروين در پايان گفت: «اتفاق مهم تجسمي در طول سال تصوير است و بايد از اين تصوير تقدير شود اما من به بخش عكاسي هميشه حسودي مي‌كردم چون بخش كاريكاتور در جشن تصوير سال هميشه نمايشگاهي بوده است و كاريكاتوريست‌ها خودشان بهترين كارشان را ارايه مي‌كردند و به همين دليل فكر مي‌كنم بخش كاريكاتور هميشه خيلي دور از اتفاقي بود كه در بخش عكاسي مي‌افتاد.»
پايان بخش اين مراسم كه در غياب رضا عابديني، محمودرضا بهمن‌پور و خليلي مستوفي برگزار مي‌شد اهداي جايزه به هنرمندان و مولفان مهم‌ترين رويدادهاي تجسمي سال ۹۴ و عكس يادگاري سيزدهمين دوره جشن تصوير با اين چهره‌ها بود.