آدم‌ربايي از ديدگاه قانون
عبدالصمد خرمشاهي
وكيل و حقوقدان
يكي از مفاد حقوق اساسي و مسلم افراد آزادي است كه در اصل بيست و دو قانون اساسي پيش‌بيني شده است. در اين اصل تصريح شده حيثيت، جان، مال حقوق، مسكن و شغل اشخاص از تعرض مصون است. در همين رابطه جرايمي چون آدم‌ربايي و گروگانگيري در قانون مجازات اسلامي مورد بررسي قرار گرفته است. به عبارتي جرم آدم‌ربايي و گروگانگيري دو مصداق از مصاديق جرايم عليه اشخاص هستند كه آزادي تن را مورد تعرض قرار داده و موجبات سلب آزادي تن را فراهم مي‌كند. اين جرايم علاوه بر اينكه آزادي تن اشخاص را سلب مي‌كند در اغلب اوقات موجب ورود صدمات بدني يا صدمات حيثيتي به افراد مي‌شود كه بعضا قابل جبران نيستند و معمولا با عنف و اجبار و با انگيزه‌هاي سوء همراه هستند. هركسي به قصد مطالبه وجه يا مال يا احتكار يا هر منظر ديگري مال يا انتقام با تهديد و حيله يا هر نحوه ديگري شخصا يا توسط ديگري شخصي را بربايد يا مخفي كند پنج تا 15 سال حبس دارد. در صورتي كه سن محجورعليه كمتر از پنج سال تمام باشد يا ربودن با وسايل نقليه باشد يا به محجورعليه آسيب جسمي يا حيثيتي وارد شود مجرم مرتكب اشد مجازات است. همچنين او در صورت ارتكاب جرايم ديگري هم به مجازات محكوم مي‌شود. با توجه به اينكه هر جرمي از عناصر قانوني، معنوي و مادي تشكيل شده است بايد ديد كه در عمل انجام شده اين موارد وجود دارد يا نه. عنصر قانوني مبتني بر پيش‌بيني رفتار مجرمانه در قانون جزا و عنصر مادي جرم شامل وقوع عمل در خارج است كه بايد عمل مزبور از اراده مرتكب ناشي شده باشد. عنصر مادي جامعه همان‌طور كه گفته شد عبارت از اين است كه فردي را بدون رضايت او از محلي به محلي ديگر انتقال دهيم. حال ممكن است كه اين انتقال توسط زور و تهديد و اجبار باشد يا توسط حيله و نيرنگ و حقه يا هردوي آنها انجام شود و در آن رضايت محجورعليه دخالتي نداشته باشد. در اين پرونده آدم‌ربايي چنانچه فرد مزبور بدون رضايت همسر خويش او را به محل انتقال داده است مرتكب عمل مجرمانه آدم‌ربايي شده است. حال در اين رابطه همان‌طور كه در قانون آمده است اگر علاوه بر اين عمل مجرمانه اقدامات مجرمانه ديگري نيز توسط مجرم صورت گيرد مثلا اينكه مبادرت به گرفتن اوراق بهادار يا اموال نقدي از او كند مجازات جداگانه‌اي براي او منظور خواهد شد. همان‌طور كه در قانون عوامل تشديد مجازات انتقال با وسيله نقليه يا سن كودك باشد شديدتر مي‌شود و اشد مجازات درمورد او اعمال مي‌شود.