«تعامل» براي گزينه‌هاي انتخابات داخلي مجلس، منهاي رياست
آغاز «گفت‌وگو» با موافقت لاريجاني و عارف
احسان بداغي
اصولگرايان معتدل و منتخبان ليست اميد دوباره بر سر يك ميز مي‌نشينند. قرار است «گفت‌وگو» دوباره آغاز شود. نه بر سر كرسي رياست، بلكه براي ديگر جايگاه‌هاي مجلس دهم. رقابت عارف و لاريجاني پا برجاست اما هواداران دو طرف مي‌كوشند تا براي بقيه انتخاب‌هاي خود در مجلس دهم به يك نتيجه واحد برسند. اتفاقي كه براي كرسي رياست نيفتاده اما اگر گفت‌وگوها به نتيجه برسد به جز آن، ليستي واحد براي ديگر كرسيها تهيه خواهد شد. اين ماحصل توافقي است كه روز سه‌شنبه بين منتخبان مجلس دهم از دو طيف اطرافيان لاريجاني و هواداران عارف انجام شد. موضوع مهم‌تر اينجا است كه دو نامزد رياست مجلس هم براي شروع اين گفت‌وگوها و مذاكرات، موافقت خود را اعلام كرده‌اند. البته عارف و لاريجاني مستقيما وارد اين پروسه نخواهند شد و اين اطرافيان دو طرف هستند كه ماجرا را جلو مي‌برند. اين اتفاقي است كه اگر منتهي به نتيجه شود، معادلات سياسي مجلس آينده را به سمتي خواهد برد كه اميدها را براي استمرار ائتلاف انتخاباتي هفتم اسفند زنده مي‌كند.
كميته گفت‌وگو
محمدرضا تابش، زماني كه از تعيين كميته پنج نفره‌اي براي تعامل با اصولگرايان معتدل در فراكسيون اميد سخن گفته بود، روز سه شنبه يعني 28 ارديبهشت را آخرين مهلتي اعلام كرد كه اين فراكسيون منتظر پاسخ طرف مقابل خواهد ماند. فراكسيون اميد در اين مدت در انتظار «تعامل» طرف مقابل بوده و گويا در همان موعد، يعني جلسه سهشنبهشب نهايتا به نتيجه‌اي در اين زمينه رسيده است. تا اينجا دو طرف متوجه دو موضوع اصلي هستند. اول اينكه امكاني براي بر هم زدن رقابت عارف و لاريجاني وجود ندارد. به همين دليل هم گفت‌وگو بر سر اين موضوع معلق شده تا نهايتا وزن‌كشي دو نامزد رياست مجلس انجام شود. اما نتيجه دوم مهم‌تر است. جايي كه اطرافيان لاريجاني و عارف به اين نقطه رسيده‌اند كه هنوز اشتراكات قابل توجهي بر سر ديگر مسائل مجلس و از جمله جايگاه‌هاي هيات‌رييسه و روساي كميسيون‌ها دارند. ضمن اينكه طرف‌هاي اين بازي مي‌دانند كه توصيه براي رفاقت بعد از رقابت نمي‌تواند بدون پيش‌زمينه‌هاي لازم عملي شود. نشانه‌هاي تشكيل كميته «گفت‌وگو» بين اين دو طيف در روزهاي گذشته و در لابلاي موضع‌گيري‌هاي چهره‌هاي سياسي نيز قدري مشهود بود. از جمله محمدرضا تابش، عضو فراكسيون اميد كه در گفت‌وگويي با خبرگزاري تسنيم «از تشكيل چند كارگروه تخصصي در حوزه‌هاي مختلف براي ايجاد انسجام داخلي خود و تعامل و ارتباط با ساير طيف‌ها و گروه‌ها» خبر داده است. او در اين سخنان تاكيد كرده فراكسيون اميد براي ارتباط با طيف‌هاي ديگر در اين مرحله خط‌كشي‌هاي سياسي را ملاك قرار نخواهد داد و با همه آنها، «اعم از اينكه سنخيت فكري با ما دارند يا ندارند» وارد فرآيند تعامل خواهد شد. فراكسيون اميد در اين مقطع نگران رسيدن سهم مهمي از كرسي‌هاي مجلس به گروه‌هاي تندروي اصولگرا در ميانه رقابت لاريجاني و عارف است. نگراني كه شايد در پيش گرفتن مسيرهايي از جمله گفت‌وگو براي اين كرسيها تنها راه‌حل رفع آن باشد. جلسه سهشنبهشب حزب اعتدال و توسعه با منتخبان مجلس دهم هم مي‌تواند نشانه‌اي باشد بر اينكه احتمالا موضوع اين گفت‌وگوها جدي خواهد بود. در آن جلسه غيبت گروه‌هاي مخالف و منتقد دولت سخت به چشم مي‌آمد و جلسه شامل منتخباني مي‌شد كه به لحاظ سياسي عموما گرايش‌هاي جدي به اعتدال دارند، چه از ميان اصلاح‌طلبان، چه اصولگرايان و چه مستقلين. تركيب حاضران اين گردهم‌آيي نمي‌تواند اتفاقي بوده باشد. مخصوصا اينكه چهره‌هاي حزب اعتدال و توسعه به عنوان نزديك‌ترين حزب به دولت يازدهم هم سخن‌شان در اين جلسه بيش از هر چيز ناظر به تعديل فضاي رقابت در مجلس دهم بين گروه‌هاي معتدل بوده است.
لاريجاني؛ ادامه رقابت در زمين اعتدال
در آن سو، يعني در جريان اصولگرايان معتدل حامي علي لاريجاني هم رقابت براي رسيدن به نتيجه واحد بر سر كرسي‌هاي مجلس دهم، منهاي كرسي رياست ديده مي‌شود. علي لاريجاني خود در سخنراني‌هاي اخير، چه در جمع منتخبان مجلس و چه در جاهاي ديگر هيچگاه وارد فضاي رقابتي با ليست اميد نشده و در اظهارات خود هم تلاش داشته تا همان چهره ترسيم شده از خود در طول مجلس نهم را حفظ كند. مشخصا اين نوع سخن گفتن از سوي او پيام مهمي براي اصولگرايان طيف منتقد و مخالف دولت دارد كه تا اينجا وي را به عنوان انتخاب خود در جايگاه رييس مجلس بعدي مي‌بينند. موضع‌گيري‌هاي لاريجاني يعني اينكه آنها نبايد توقع تغيير جدي او در خصوص مسائلي چون برجام را داشته باشند و اين چيزي جز امتداد زمينه اختلافات با اين طيف نيست. همزمان بهروز نعمتي و كاظم جلالي، دو نفر از نزديك‌ترين نيروهاي لاريجاني در مجالس نهم و دهم كه با ليست اميد در هفتم اسفند به پيروزي رسيدند هم اعلام كرده‌اند عضو هيچ فراكسيوني نخواهند شد. اين هم مي‌تواند به معناي ائتلاف با بقيه اصولگرايان تنها بر سر رياست مجلس باشد. اما ديروز حشمت‌الله فلاحت‌پيشه، يكي ديگر از نزديكان علي لاريجاني سخناني را درباره حاميان رياست او مطرح كرد كه در فضاي رقابت فعلي جاي تامل زيادي دارد. او به «اعتماد آنلاين» گفته كه «اطرافيان لاريجاني مناصب مجلس را بين خود تقسيم كرده‌اند». هر چند فلاحت‌پيشه منظور خود را از اين «اطرافيان» روشن نكرده اما محتواي سخنان او بازتاب‌دهنده نگراني‌هاي بخشي از نزديكان علي لاريجاني است. نگراني كه مي‌تواند بستر گفت‌وگو با ليست اميد بر سر كرسي‌هاي مجلس دهم را تقويت كند.
نگراني مشترك از حاميان
رياست لاريجاني
فلاحت‌پيشه گفته كه «از اطرافيان آقاي لاريجاني بوي كهنگي سياسي مي‌آيد و چنانچه وي قادر به شكستن اين حلقه كه قرار است با شروط به او راي دهند نباشد، قطعا اصولگراها و مستقلين اطراف وي در مجلس دچار انشقاق مي‌شوند.» او به شكل نگرفتن فراكسيون اصولگرايان كه تا اينجا با عنوان فراكسيون فراگير مجلس هم از آن ياد شده، اشاره مي‌كند و آن را يكي از نشانه‌هاي همين انشقاق مي‌داند. تاكيد اين منتخب مجلس دهم بر اين است كه «در جريان اصولگرايي كساني كه در نظر دارند به آقاي لاريجاني براي رياست مجلس راي دهند راي‌شان همراه با شروط است. كساني كه اطراف آقاي لاريجاني هستند، مناصب مجلس را بين خود تقسيم كرده‌اند در واقع مناصب پايين‌دستي و تخصصي را بين خودشان تقسيم كرده و به لاريجاني راي مي‌دهند و بعد از آن به پشتوانه او مناصبي را كه براي خود پيش‌بيني كرده‌اند را در اختيار مي‌گيرند.» اشاره او به موضوعي است كه بعيد به نظر مي‌رسد ديگر نزديكان علي لاريجاني كه طيف اصولگرايان معتدل را تشكيل مي‌دهند، آن را درك نكرده باشند. او افزوده «اطرافيان لاريجاني حتي براي كسب مناصب حاضرند كه در داخل خودشان هم چنددستگي ايجاد كنند و اگر رهروان ولايت ادامه رفتارهاي سياسي مجلس نهم را سرلوحه قرار دهند، شانس لاريجاني به‌شدت تضعيف مي‌شود و تنها شانسي كه مي‌تواند در قبال هيات رييسه داشته باشد اين است كه شماري از اصولگرايان و مستقلين به دلايل فرالاريجاني به او راي دهند كه اين دلايل شامل برخي مقتضيات در خصوص رابطه دولت و مجلس در آينده است.» پيش‌بيني فلاحت‌پيشه اين است كه اگر علي لاريجاني موفق به كنترل اطرافيان خود نشود، «در ميان اصولگرايان و مستقلين انشقاق ايجاد مي‌شود». اين موضوعي است كه نه تنها مي‌تواند اصولگرايان معتدل را نگران كند بلكه به همان اندازه هم زمينه‌ساز نگراني منتخبان ليست اميد خواهد بود كه باز هم در اين مجلس به مانع گروه‌هاي تندرو برخورد كنند. همين نگراني مشترك است كه اميدهايي را براي موفقيت گفت‌وگو بين اطرافيان علي لاريجاني و حاميان رياست محمدرضا عارف براي رسيدن به يك توافق ضمني بر سر ديگر كرسي‌هاي مجلس زنده نگه مي‌دارد.