ولاديمير پوتين سياست‌هاي امريكا و اروپا را به باد انتقاد گرفت
هشدار به روماني و لهستان از آتن
سارا معصومي
در نخستين سفر به كشوري از اتحاديه اروپا در سال جديد ميلادي، عنان كلام را به خشم و انتقاد سپرد. ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور جنجالي روسيه، يونان را به عنوان نخستين ميزبان اروپايي خود در سال 2016 انتخاب كرده است. آتن، سكويي شد براي انتقاد از سياست‌هاي غرب در قبال مسكو. رييس‌جمهور 63 ساله روسيه در خاك كشوري كه دل خوني از سياست‌هاي اروپا دارد، به صراحت سامانه دفاع موشكي امريكا را به باد انتقاد گرفته و آن را مصداق تهديدي براي امنيت ملي كشورش دانست. چهارمين رييس‌جمهور روسيه عصر جمعه به وقت يونان به آتن رسيد و نيت دو روزه براي اين سفر كرده است. ديدار با دولتي‌هاي رده‌بالاي يونان فرصتي به پوتين داد تا سياست‌هاي امريكا و متحدان آن در ناتو را به باد انتقاد بگيرد و آنها را به تخريب همكاري‌ها در دو حوزه انرژي و تجارت با روسيه متهم كند. روماني و لهستان از تريبون يونان، متحمل بيشترين انتقادها شدند. اوايل ماه جاري ميلادي بود كه امريكا اعلام كرد قصد دارد عملياتي را در روماني براي استقرار سامانه دفاع موشكي خود پيش ببرد. اين اعلام شفاهي كافي بود تا واشنگتن با عكس‌العمل تندي از سوي روسيه روبه‌رو شود. ناتو مي‌گويد سامانه فوق كاملا دفاعي است و آن را پاسخي موجه به افزايش توانمندي‌هاي كشورهاي متفاوت در حوزه موشك‌هاي بالستيك مي‌خواند. پوتين در سخنان روز جمعه خود به اين بخش از توجيهات اروپايي‌ها هم اشاره كرده و گفت: همواره مي‌شنويم كه مي‌گويند اين سامانه تهديدي براي روسيه نيست و مسكو، هدف استقرار آن نيز نيست. البته كه تهديدي براي ما است. اين سامانه به راحتي و در چشم برهم‌زدني مي‌تواند به توانايي خشونتباري بدل شود. ما مجبور هستيم براي تضمين امنيت خود اقدام‌هايي براي مقابله با اين سامانه انجام دهيم.
ايران، بهانه است
ولاديمير پوتين به صراحت به روماني و لهستان هشدار داد كه ميزباني سامانه دفاع موشكي امريكا مي‌تواند آنها را به هدفي هميشگي براي موشك‌هاي روسي بدل كند. روسيه پيش از اين نيز بارها هشدار داده بود كه اگر امريكا بر استقرار اين سامانه اصرار داشته باشد، مسكو آن را تهديدي براي امنيت ملي خود دانسته و مقابله به مثل خواهد كرد. واشنگتن پيش از اين ادعا كرده بود كه اين سامانه براي دفاع از اروپا در برابر ايران است و اين ادعا بارها از سوي پوتين در مصاحبه‌هاي متفاوت به باد تمسخر گرفته شد. وي با اشاره به توافق هسته‌اي انجام گرفته ميان ايران و 1+5، تاكيد مي‌كند كه ديگر دليلي براي ترس اروپا از ايران وجود ندارد.
بر اساس برنامه‌ريزي‌هاي امريكا بخشي از اين سامانه در لهستان و بخش ديگري از آن در روماني استقرار خواهد يافت. رويترز در نشست خبري در آتن در خصوص جنس و ابعاد عكس‌العمل مسكو به استقرار اين سامانه اظهارنظري نكرد اما تاكيد كرد هر اقدامي كه روسيه در اين خصوص انجام دهد عكس‌العملي به اقدام مخرب واشنگتن خواهد بود: ما كاري انجام نخواهيم داد مگر زماني كه موشك‌ها را در همسايگي خود ببينيم. ما بارها و بارها گفته‌ايم كه به استقرار اين سامانه واكنش نشان خواهيم داد. هيچ كس نمي‌خواهد صداي ما را بشنود يا با ما در اين خصوص مذاكره‌اي كند.
پرونده كريمه بسته شده است
ولاديمير پوتين از دو سال پيش كه تحريم‌هاي اتحاديه اروپا عليه اين كشور به دليل مسائل مربوط به كريمه آغاز شده است، تعداد سفرهاي خود به كشورهاي عضو اتحاديه را كاهش فاحشي داده است. وي در نشست خبري در آتن در خصوص كريمه هم گفت: پرونده كريمه براي هميشه با استناد به خواست و اراده مردمي كه در اين سرزمين زندگي مي‌كنند، بسته شده است. روسيه هرگز در خصوص اين موضوع مذاكره مجددي انجام نخواهد داد.
آتن به دنبال جلب نظر مسكو
يونان از جمله كشورهاي اروپايي است كه رابطه سنتي خود با روسيه پس از سقوط اتحاد جماهير شوروي را حفظ كرده است. اين در حالي است كه آتن در دومينوي تحريم‌هاي اتحاديه اروپا عليه روسيه مشاركت دارد و همچنين به دنبال پروژه گازي است كه بتواند وابستگي اروپا به روسيه را كاهش دهد. روسيه يكي از اصلي‌ترين شركاي تجاري يونان است اما نرخ تجارت ميان دو كشور به واسطه تحريم‌هايي كه در 24 ماه گذشته به روسيه تحميل شده، كاهش چشمگيري داشته است. يونان با توجه به معادله‌هاي جديد اروپايي و نگراني‌هاي اقتصادي به دنبال احياي روند تبادل توريست با روسيه است و همچنين تلاش مي‌كند نظر كمپاني‌هاي روس در پروژه‌هاي خصوصي‌سازي خطوط راه‌آهن و سيستم حمل و نقل يونان را جلب كند. نخست‌وزير يونان درنشست خبري مشترك با ميزبان خود گفت: توسعه رابطه با روسيه در سطوح مختلف، انتخابي استراتژيك براي آتن است. ما مي‌توانيم تاثيرهاي مثبتي بر دو كشور از طريق كانال اتحاديه اروپا و ناتو داشته باشيم.
پوتين را در اين سفر وزير امور خارجه روسيه و تعدادي از مقام‌هاي رده بالاي كمپاني‌هاي گازي و نفتي روسيه همراهي مي‌كردند. پليس آتن براي تضمين سفر پوتين به يونان، تدابير شديد امنيتي را در اين دو روز در پايتخت اتخاذ كرده است. قريب به 2500 نيروي امنيتي يونان مسووليت تامين امنيت اين سفر پوتين را بر عهده گرفته‌اند و اكثر مسيرهاي اصلي شهر با موتورسواري‌هاي متعلق به پليس بلوكه شده‌اند.
تمايل روسيه براي احياي رابطه با تركيه
يك تحليل‌گر مسائل روسيه در اين خصوص به نيويورك تايمز مي‌گويد: اين نخستين‌بار است كه پوتين در شش ماه گذشته از يك كشور عضو اتحاديه اروپا بازديد كرده است و به نظر مي‌رسد كه رابطه روسيه و اتحاديه اروپا سرلوحه اين سفر قرار دارد. پيش‌بيني مي‌شود كه پوتين در اين سفر پيشنهاد سرمايه‌گذاري‌هايي را به يونان بدهد و البته احتمالا اين پيشنهادها بيشتر در حوزه انرژي و حمل و نقل خواهد بود. به نظر نمي‌رسد كه يونان خارج از حباب سياست‌هاي اعلام شده اتحاديه اروپا در قبال روسيه عمل كند. تمايل به احياي رابطه با تركيه، يكي ديگر از محورهاي مورد اشاره پوتين در نشست خبري با نخست وزير يونان بود. وي در بخش‌هايي از سخنان خود گفت: روسيه خواستار احياي روابط با تركيه است. ما تصور نمي‌كرديم كه نيروهاي تركيه هواپيماي ما در سوريه را هدف قرار دهند اما حرف زدن كافي نيست، تركيه بايد براي احياي روابط، كاري انجام دهد.
اروپا و روسيه در دو سوي الاكلنگ تحريم
پوتين در حالي راهي يونان شده است كه رهبران اتحاديه اروپا مي‌گويند ماه آتي ميلادي در خصوص تمديد تحريم‌هاي روسيه تصميم‌گيري خواهند كرد. با اين وجود، يوناني‌ها در امضاي توافقنامه‌هاي همكاري و قراردادهاي اقتصادي با روسيه توجهي به احتمال تمديد تحريم‌هاي روسيه در ماه جولاي نداشتند. از سوي ديگر، ديميتري مدودوف، نخست‌وزير روسيه هم روز جمعه اعلام كرد كه تحريم واردات محصولات خوراكي اتحاديه اروپا تا پايان سال 2017 ميلادي در روسيه ادامه خواهد داشت. پوتين در آتن در خصوص تحريم‌هاي روسيه گفت: مساله تحريم مشكل ما نيست. ما اين تحريم‌ها را اعمال نكرديم اما گام‌هايي براي پاسخ دادن به آنها برداشته‌ايم. به محض اينكه تحريم‌ها عليه روسيه برداشته شود ما هم اقدام مشابهي در خصوص تحريم‌هايي كه وضع كرده‌ايم، انجام خواهيم داد.
در شرايطي كه پيش‌بيني مي‌شود اتحاديه اروپا در نشست جولاي راي به ادامه تحريم‌هاي روسيه بدهد اما وزير امور خارجه آلمان اخيرا در اظهارنظري تاكيد كرده بود كه مخالفت‌ها با تداوم تحريم‌هاي روسيه در اتحاديه اروپا تشديد شده است و براي اين تمديد به راي قاطعي نياز خواهد بود. ايتاليا و مجارستان ازجمله كشورهايي هستند كه بيشترين مخالفت را با تمديد تحريم‌هاي روسيه دارند اما در آن سوي ميدان، لهستان و كشورهاي حوزه بالكان خواهان افزايش فشارها بر روسيه هستند. اشتاين ماير اخيرا با اشاره به تحريم‌هاي روسيه گفته بود كه اگر پيشرفتي در پرونده اوكراين به دست آيد، احتمال كاهش تدريجي تحريم‌هاي روسيه وجود دارد. در بيانيه رهبران گروه7 هم تاكيد شده است كه تا زماني مساله مناقشه روسيه و اوكراين حل نشود، تغييري در سياست‌هاي اين كشورها در قبال روسيه به وجود نخواهد آمد.