برهاني مرند از احتمال اجراي نمايش «سردار» خبر داد
نادر برهاني مرند: من هميشه نسبت به جنگ حساس بوده‌ام
پيام رضايي
نادر برهاني مرند در جديدترين فعاليت خود «سردار» را به صحنه خواهد برد. اين نمايش قصه سرداري را روايت مي‌كند كه در بيمارستاني در شهر مشهد و در مجاورت حرم امام رضا (ع) در كما به سر مي‌برد. برهاني مرند در گفت‌وگو با «اعتماد» مي‌گويد كه نگارش اين اثر از سه سال پيش شروع شده است: «من نمايشنامه «سردار» را سه يا چهار سال پيش شروع كردم اما نصفه و نيمه بود، ولي جزو طرح‌هايي بود كه هميشه دوست داشتم آن را كامل كنم. امسال فراغت بيشتري داشتم و با علاقه قلبي و انگيزه شخصي اين كار را نوشتم و وقتي هم تمام شد، فهميدم تا آن را اجرا نكنم در ذهنم تمام نخواهد شد. اميدوارم بتوانيم به‌زودي كار را اجرا كنيم.» ظاهرا تمرينات اين گروه آغاز شده و نخستين اجراي آنها در يكي از شهرستان‌ها خواهد بود: «هنوز هيچ چيز مشخص نيست. فعلا تمرينات را شروع كرديم و احتمالا اجرايي در يكي از شهرستان‌ها خواهيم داشت و بعد از آن هم به بهانه‌اي اجراي عمومي خود را در تهران آغاز خواهيم كردم.» به گفته او داستان «سردار» واقعي نيست. «اين قصه كاملا خيالي است. اما خب چون در اين مورد خيلي خوانده‌ام و شنيده‌ام شايد از خاطره‌اي يا چيزي تاثير گرفته باشم كه البته دروني شده و درون اثر خواهد بود.»
برهاني مرند درباره مواجهه‌اش با جنگ نيز مي‌گويدكه اين بخش از تاريخ همواره برايش مهم بوده است: «من هميشه نسبت به جنگ به عنوان يك بخش مهم از تاريخ معاصر حساس بودم و هستم و تقريبا در همه كارهايم مستقيم و غير مستقيم به آن پرداخته‌ام. البته پرداختن از نوع خودم و نه از نوع وظيفه و سفارش ديگران. شايد بشود گفت نمايشنامه «سردار» ادامه نمايشنامه «پاييز» باشد. شايد بخش سومش هم «زمستان» باشد. در كارهاي ديگرم هم گوشه چشمي به اين واقعه تاريخي داشتم و معتقدم يكي از عطف‌هاي تاريخ معاصر است و طبيعي است كه نسبت به اين واقعه پرتاثير و پرماجرا حساس باشم.»
در سال‌هاي اخير، آثار هنري كه با سفارش در حوزه دفاع مقدس ساخته شده‌اند، نوعي قضاوت از پيش معين را نسبت به اين آثار ايجاد كرده است. با اين‌حال برهاني‌مرند مي‌گويد:« با آگاهي از اين اتفاق نگران آن نيست. اين نگراني را در ابتدا داشتم. از ابتداي نوشتن مي‌دانستم كه احتمالا نه نزد همه مخاطبان اما شايد با گارد بسته برخي مخاطبان مواجه شوم. هرچند از همان نقطه عزيمت از آن گذشتم. چون دارم با اعتقاد كار مي‌كنم و نه با سياست مداري و نه هيچ چيز ديگري. جنگ براي من يك امر انساني و اجتماعي است. در نتيجه مي‌دانستم و مي‌دانم با اين چالش احتمالي مواجه خواهيم بود. » او معتقد است خود اثر از خودش دفاع مي‌كند: «عموما اين كارها در مواجهه با مخاطب از خودشان دفاع مي‌كنند. يعني خود كار سعي مي‌كند با چنين مخاطب احتمالي به چالش بنشيند و او را متقاعد كند. در نتيجه من خيلي به اين قضاوت از پيش اهميت نمي‌دهم. سعي مي‌كنم به آنچه اعتقاد دارم و بلد هستم و فكر مي‌كنم بايد به آن پرداخت، بپردازم؛ بي‌هيچ ملاحظه‌اي.»
او پرداخت هوشمندانه به اين موضوع را عامل موثري در جهت ارتباط برقرار كردن با مخاطب مي‌داند: «فكر مي‌كنم اگر هوشمندانه به آن بپردازيم يكي از بحث‌هاي پرداخته نشده و فراموش شده است. كارهاي نامطلوبي كه در اين حوزه انجام شده نيز بخشي از مظلوميت اين ماجراست. حمايت‌هاي نامناسب، پرداختن‌هاي بي‌كيفيت و چيزهايي از اين دست سبب شد تا وجه هنري آثار تحت‌الشعاع قرار بگيرد. اما به نظرم مهم بودن اين واقعه كار خودش را خواهد كرد و بسياري از آثار مهم ديگر در ارتباط با جنگ نيز در پيش هستند.»
اما علاوه بر «سردار»، برهاني مرند از نگارش نمايشنامه ديگري به نام «كمپ 13» نيز خبر مي‌دهد و تاكيد مي‌كند زماني نمايشنامه‌هايش را به پايان مي‌رساند كه اجراي آنها قطعي باشد. «كمپ13 نيز جزو كارهاي دو، سه سال پيش است. من معمولا وقتي كار برايم جدي مي‌شود كه نوبت اجرا داشته باشد. در مقام نويسنده آدمي نيستم كه در خلوت بنشينم و كاري را تمام كنم. براي همين انبوهي از كارهاي نا‌تمام دارم و معمولا كارهايم به بهانه اجرا تمام مي‌شوند. در اين سطح است كه من خيلي جدي شروع به نوشتن مي‌كنم.» «كمپ13» داستان چندين پناهنده در كمپي خيالي در مرز آلمان است كه در زمان معاصر روايت مي‌شود.
نادر برهاني مرند همچنين از احتمال اجراي اين اثر در جشنواره تئاتر فجر خبر داد: «صحبت‌هاي اوليه‌اي هم براي اجرا در جشنواره فجر داشتيم كه هنوز قطعي نشده. اما بدم نمي‌آيد كه در جشنواره اجرا كنيم.»
نادر برهاني‌مرند تا به حال آثار متعددي از جمله «پاييز»، «تولد»، «چيستا»، «رومولوس كبير»، «كابوس‌هاي يك پيرمرد بازنشسته ترسو»، «تيغ كهنه» و «مرغابي وحشي» را در مقام نويسنده و كارگردان، توليد و اجرا كرده است. وي سال گذشته نمايش «در خواب ديگران» را در تالار شمس موسسه اكو به صحنه برد.