ايوبي سه سال سينما در دولت روحاني را روايت مي‌كند
كاهش توقيف
فيلم‌ها
الهام نداف
سه سال پيش سكان هدايت سازمان سينمايي به حجت‌الله ايوبي سپرده شد. آن روزها سينماي ايران مانند بخش‌هاي ديگر جامعه درگير حواشي و تنش‌هاي باقي مانده از دولت دهم بود. بسته بودن خانه سينما، كار را براي ايوبي سخت كرد و نخستين اقدام او هم باز كردن در خانه اهالي سينما بود. همين اتفاقات باعث شده كه او در گفت‌وگو با پايگاه اطلاع‌رساني دولت خود را كم‌شانس‌ترين مدير فرهنگي بنامد: «زماني كه من وارد اين فضا شدم سينما دوران بسيار پر تنشي را گذرانده بود، حتي ملتهبتر از دوران اوايل انقلاب. آن زمان بلافاصله حضرت امام(ره) از سينما دفاع كردند و مساله حل شد. اما ما در دوراني وارد سينما شديم كه سينما گرفتار اختلافات داخلي فراوان و بي‌سابقه بود. سينما بر صندلي بدگماني و اتهام نشسته بود و اين صندلي كه اكنون من اينجا نشستهام، اتاق عملياتِ بههم ريختن سينماي ايران بود. فضاي درگيريها، بسته شدن خانه سينما، ياس و نااميدي و عدهاي كه سينما را كلا رها كرده بودند.»
آن روزها علاوه بر حل مساله خانه سينما، ايوبي با 28 فيلم توقيف شده روي دستش از دولت دهم نيز روبه‌رو بود. رفع توقيف اين فيلم‌ها كه هر كدام به دليل پرداختن به موضوعي در آرشيو سازمان سينمايي خاك مي‌خوردند، كار را براي رييس جديد سازمان سينمايي سخت‌تر كرد. با اين همه او توانست 9 فيلم توقيفي را وارد چرخه اكران كند و هزينه اين مقاومت را هم داد. فيلم سينمايي «قصه ها» يكي از آثار توقيف شده بود كه زمان اكران واكنش مخالفان سينماي اجتماعي را برانگيخت: «واقعيت اين است هنگامي كه بر ما فشار وارد مي‌شود ما بايد توضيح دهيم و اگر شبههاي وجود دارد، اگر تفاوت عقيدهاي با برخي سازمانهاي بيرون از سينما وجود دارد بايد گفت‌وگو كنيم، نبايد راحت بپذيريم.
كارنامه قابل دفاع ايوبي
او گفته است كه درمورد فيلم «قصهها»ي خانم بنياعتماد خيلي فشار بر ما بود؛ كميسيون فرهنگي مجلس، اصل نود، قوه قضاييه و... ما با هركدام جلسههاي متعدد داشتيم و با گفت‌وگو مساله حل شد. فيلم‌هايي كه پيش از اين به ناحق توقيف شدند كه تعدادشان اتفاقا كم هم نيست در اين دولت نمايش داده شدند. تعداد فيلم‌هاي‌مان كه توليد شده تقريبا دو برابر است و تعداد فيلم‌هايي كه مشكل پيدا كردند خيلي كمتر از قبل است. بنابراين فكر ميكنم كارنامه قابل دفاعي است.
بر اساس مستندات چهار فيلم در دولت يازدهم گرفتار توقيف شده‌اند. اين تعداد در مقايسه با 28 فيلم توقيف شده در دولت قبلي و همچنين تعداد بالاي توليدات، آمار قابل توجهي است. «خانه دختر»، «ارادتمند نازنين، بهاره، تينا»، «رستاخيز» و «مادر قلب اتمي» هر كدام بنا به دلايلي تا امروز از نمايش روي پرده محروم مانده‌اند. با اين همه رايزني‌ها براي انجام اصلاحات و اكران اين فيلم‌ها همچنان ادامه دارد.
علاوه بر افزايش توليدات سينماي ايران در دولت يازدهم، با افزايش سالن‌ها، استقبال مخاطبان از فيلم‌هاي روي پرده نيز بيشتر شده است. به گفته ايوبي همان سال اولي كه او رياست سازمان سينمايي را بر عهده گرفت، فروش سينماها به 54 ميليارد رسيد كه بخشي از آن ميوه ديجيتال شدن سينماها بود. سال بعد به 74 ميليارد و امسال در ماه چهارم فروش گيشه سينماهاي ايران از مرز 70 ميليارد تومان گذشت. پس سينماي ايران طي سه سال يك روند صعودي و فزاينده داشت كه نشان مي‌دهد سينما از بحران بيرون آمده و راه ترقي را به سرعت مي‌پيمايد.
رونق كسب و كار سينما
رييس سازمان سينمايي در بخشي از صحبت‌هاي خود به اين نكته نيز اشاره كرد كه اين رونق كسب و كار سينما سبب شده است همين الان صد سالن سينما در حال ساخت داشته باشيم. روزهاي اول موج تعطيلي سينماها بود و اكنون موج بازگشايي سينماها و نكته مثبت آن همكاري و حضور شركتهاي خصوصي است.
او همچنين از ساخت 200 سالن سينمايي در مدت سه سال مديريت خود در سازمان سينمايي صحبت كرد: «روزي كه سازمان سينمايي را تحويل گرفتيم كمتر از 300 پرده داشتيم و در حال حاضر حدود 500 پرده سينمايي فعال داريم. از چندين سالن سينمايي در مجتمعهاي تجاري معروف تهران تا مثلا سالن‌هاي قديمي در شهرهاي مختلف كه دوباره احيا يا ساخته شده است بهرهبرداري شد. در جشنواره فجر هم تعدادي از اينها رونمايي مي‌شود. همچنين چندين درخواست ساخت سالن سينما داريم.»
چراغ روشن سالن‌هاي خاموش
اما بازگشايي گروه هنر و تجربه يكي از مهم‌ترين اتفاقات سينمايي دولت يازدهم بود. برپايي اين گروه سبب شد برخي از فيلم‌هايي كه آرزوي روي پرده رفتن را داشتند، چراغ سالن‌هاي خاموش تهران و شهرستان‌ها را روشن كنند و اكران شوند. ايوبي راه‌اندازي اين گروه را يكي از افتخارات سازمان سينمايي دولت يازدهم مي‌داند: «آقاي كيارستمي بارها به من گفته بودند، كه « هرجاي دنيا ميروم پُز هنر و تجربه را ميدهم.» حتي حاضر بودند نامشان به عنوان هيات موسس هنر و تجربه به عنوان يك كار دولتي بيايد اما بيماري ايشان اجازه نداد. هنر و تجربه اميد و نشاطي در بين اهالي سينما ايجاد كرد. فيلم‌هاي ارزشمند هنري را از سيطره فيلم‌هاي بدنه خارج كرد. سينماي بدنه هم نفس كشيد، بخشي از رونق فروش را مديون جدا شدن فيلم‌هاي هنر و تجربه هستيم.»
البته اين گروه در روزهاي اخير درگير حواشي مختلفي شده و دور شدن از سياست‌هاي اوليه هنر و تجربه اعتراض برخي سينماگران را در پي داشته است. اكران همزمان فيلم‌هاي جريان اصلي در سالن‌هاي هنر و تجربه مهم‌ترين چالش اين گروه سينمايي است.
بودجه اندك، سنگي زير پاي توليد آثار فاخر
اما يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي صحبت‌هاي ايوبي، رسانه‌اي كردن بودجه سازمان سينمايي است. او معتقد است بودجه اين سازمان خيلي جدي نيست و يكي از دلايل توليد نشدن آثار فاخر سينمايي در اين دولت همين بودجه اندك است. آثاري كه در دولت دهم بودجه هنگفتي را به خود اختصاص مي‌دادند و در گيشه جزو فيلم‌هاي موفق به حساب نمي‌آمدند؛ «راه آبي ابريشم»، «ملك سليمان»، «استرداد»، «عقاب صحرا» و پروژه نيمه تمام «لاله» از جمله اين فيلم‌ها بودند. با اين همه وسع مالي سازمان سينمايي براي توليد اين فيلم‌ها كافي نيست. به گفته ايوبي كل بودجه فارابي حدود 15-14 ميليارد تومان است و تازه امسال نسبت به دو سال گذشته وضع كمي بهتر شده است. او اين بودجه را شوخي با سينما مي‌داند و معتقد است تا اينجا با كمك گرفتن از بخش خصوصي، سينماي ايران صورت خود را با سيلي سرخ نگه داشته است.
بيكاري در سينما به ما ارتباطي ندارد
با همه اين كمبودها ايوبي بيكاري سينماگران كه به سازمان سينمايي نسبت داده شده را رد كرد: « با قاطعيت اين اتهام را رد ميكنم. بيكاري در سينما به ما ارتباطي ندارد، در همه حوزهها توليدات ما افزايش يافته است. اما از آن طرف توليد در تلويزيون كاهش يافته است. تلويزيون چندصد تله‌فيلم توليد ميكرد در حالي كه الان كاملا متوقف شده است. موج بيكاري از شمال به جنوب، از تلويزيون به سينما آمده است.» رييس سازمان سينمايي در پايان به انتقاداتي كه برخي رسانه‌ها و گروه‌ها به محتواي فيلم‌هاي توليد شده در دولت يازدهم وارد مي‌كنند پاسخ داد. به گفته او در اين دولت از نظر محتوا، درصد فيلم‌هاي ديني، ارزشي، دفاع مقدس و اجتماعي اميدآفرين كه هم مردمپسند باشد و هم باكيفيت، در اين دوره به صورت چشمگير افزايش يافته و اصلا با گذشته قابل مقايسه نيست. دليل اين امر هم ايجاد فضاي اعتماد، عملكرد مثبت شوراهاي پروانه ساخت و نمايش خوب بوده است.
مروري گذرا بر وقايعي كه در اين سه سال در سينماي ايران رخ داده، تاييد‌كننده حرف‌هاي رييس سازمان سينمايي است. با تمام نقاط ضعف و مشكلات موجود در حوزه سينما، آنچه بيش از هر چيزي عيان است تلاش سازمان سينمايي براي دوري از حواشي و ارج نهادن به ذات سينما است. با اين همه فشارهايي كه از بيرون وارد مي‌شود در بسياري مواقع تلاش‌هاي سكان داران سينمايي دولت يازدهم را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهد.