زندگي و وفاتي كه تاثيرگذار بود
سيدرضا اكرمي
حادثه تلخ و سنگين درگذشت ناگهاني آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني و شخصيت ايشان از جهات گوناگون مورد بررسي است. روايتي از امام رضا(ع) وجود دارد كه حضرت مي‌فرمايد: «طوري زندگي كنيد كه مردم در زنده بودن‌تان به شما درود بفرستند و بعد از مرگ‌تان براي شما اشك بريزند.» بي‌شك آيت‌الله هاشمي مصداق بارز چنين روايتي بود. او نه تنها زندگيش تاثيرگذار بود بلكه وفاتش هم بسيار تاثيرگذار خواهد بود. مطالعه زندگي او مي‌تواند درس‌هاي مهمي را به همراه داشته باشد. از زماني كه براي تحصيل به قم رفت و در محضر اساتيدي همچون علامه طباطبايي و آيت‌الله بروجردي و امام خميني(ره) شاگردي كرد نشانگر اين است كه اگر شاگردي هوش و ذكاوت كافي داشته باشد، مي‌تواند در عرض 10 سال خودش را به درجه اجتهاد برساند. اگر فردي قلم آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني را بررسي كند به خوبي برايش روشن مي‌شود كه بايد ذهني خلاق و پويا داشته باشي تا هم در زمينه فلسطين بنويسي و ترجمه كني و هم در مورد زندگي و شهادت اميركبير بنويسي و مورد توجه واقع شود و از سوي ديگر در زندان كتاب تفسير راهنما را بنويسي و چنين تفسير زيبايي از قرآن ارايه دهي يا چندين سال در نماز جمعه خطبه بخواني و هم خوراك ذهني مردم داخل را تامين و هم پيام نظام و انقلاب را به خارج بدهي. در واقع همه اينها حاصل ذهن پيچيده، خلاق و پوياي شخصيتي همچون آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني بود. از سوي ديگر چه كسي مي‌توانست جانشيني كل قوا را از امام خميني(ره) دريافت كند و در دوران سختي همچون جنگ هشت ساله به عنوان يك فرمانده ايفاي نقش كند؟ همه اينها نشانگر اين است كه او يك شخصيت نخبه به معني واقعي كلمه براي نظام جمهوري اسلامي بود. سياستمداري كه هم زنده بودنش تاثيرات بسيار مهمي داشت و هم وفاتش تاثيرات گسترده‌اي به همراه خواهد داشت. فقط كافي است به سيل پيام‌هاي تسليتي كه شخصيت‌هاي سياسي و مقام‌هاي رده بالاي كشورهاي ديگر براي درگذشت آيت‌الله هاشمي ارسال كرده‌اند، نگاهي بيندازيم تا متوجه شويم او نه تنها در نگاه مردم داخل بلكه در نگاه سياستمداران خارجي هم چهره بي‌بديل سپهر سياسي ايران بوده است. وقتي نخست‌وزير هند در پيام تسليتش مي‌گويد از طرف يك ميليارد و دويست و پنجاه ميليون نفر مردم كشورم اين ضايعه را تسليت مي‌گويم اينها تعارف و كليشه‌هاي مرسوم براي مرگ چهره‌هاي سياسي جهان نيست، بلكه نشان‌دهنده اين است كه دنيا چه نگاهي به آيت‌الله هاشمي داشت و تاثيرگذاري او براي همه روشن و واضح بود. در واقع همين تاثيرگذاري است كه چنين كلمات و واژه‌هايي را از دل‌ها بيرون مي‌كشد. در پيامي كه رهبر انقلاب براي درگذشت او دادند هزاران نكته پنهان بود، نكاتي كه عمري نه چند ماهه و نه چند ساله بلكه قدمتي 59 ساله داشت و رفاقت و محبتي كه از بين‌الحرمين كربلا آغاز شد و هيچ چيز و هيچ كسي هم در اين سال‌ها نتوانست اين نزديكي را از بين ببرد. همه شخصيت‌هاي بزرگ جهان براي خود تفكر و انديشه‌اي دارند و اختلاف نظر بين آنها امري طبيعي است اما اين رفاقت چنان ريشه‌دار بود كه هيچ اختلاف نظري نتوانست آن را نابود كند. در زندگي آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني برهه‌اي را نمي‌يابيد كه تاثرگذار نبوده باشد و هيچ اتفاق و رخدادي هم نتوانست اين تاثيرگذاري را از شخصيت او جدا كند. همين انتخاباتي كه در هفتم اسفند سال گذشته پشت سر گذاشتيم شاهد اين تاثيرگذاري شگرف بوديم، وقتي با وجود تخريب‌ها و تبليغات مسموم عليه آيت‌الله هاشمي و انگليسي خواندن ليست خبرگان مردم، چگونه ايشان و ليست مورد حمايت‌شان با راي بالاي مردم كرسي خبرگان تهران را از آن خود كرد و اين نشان‌دهنده تاثيرگذاري ايشان در جامعه ايران بود و مهم‌تر از همه اينكه مردم همه به خوبي مي‌دانند كدام شخصيت است كه مي‌تواند تاثيرگذار باشد و به همان راي دادند تا او با بالاترين راي و به عنوان نفر اول وارد مجلس خبرگان شود. شايد گفتن اين واژه كمي كوچه بازاري باشد اما خالي از لطف نيست اگر بگوييم آيت‌الله هاشمي آچار فرانسه نظام جمهوري اسلامي بود، مردي كه از ميدان جنگ تا مجلس و رياست‌جمهوري و پدر معنوي يك جريان فكري چنين تاثيرات مهمي در كشور از خود به جاي گذاشت. چنين عملكردي كار هر كسي نمي‌تواند باشد اما آيت‌الله هاشمي توانست زيرا او به معني واقعي كلمه سياستمداري تاثيرگذار بود، سياستمداري كه هم زندگيش تاثيرهاي بزرگي داشت و هم وفاتش تاثيرات بزرگي به همراه خواهد داشت.