بحران بانك‌ها انعكاسي از مشكلات اقتصاد است
هادي حق‌شناس
كارشناس اقتصادي
بحران بازار پول ايران، بحراني است مشابه با آنچه تمام بخش‌هاي دولتي با آن مواجه هستند و طبعا بدون اصلاحات ساختاري، رفع اين دست مشكلات ممكن نخواهد بود. با اين همه تصور اينكه بازار سهام نسبت به شاخص بانك‌ها واكنش مثبتي نشان دهد، تصوري باطل است. بازار سرمايه بر اساس شاخص‌هاي كلان و واقعي عمل مي‌كند كه با توجه به مسائل عديده حوزه پولي كشور و همچنين صورت‌هاي مالي بانك‌ها، نتايج به دست آمده، منطقي و درست است و براي رفع ايراد بايد تمركز را در جاي ديگري گذاشت.
واقعيت مطلب اين است كه بازار پول ايران هم مانند ساير بازارهايي است كه دولت در آن دخل و تصرف دارد. همچنان كه توليد فرآورده‌هاي نفتي، توليد خودرو يا هر خدمت ديگر توسط دولت بسيار پر هزينه است و منجر به افزايش هزينه‌هاي عمومي كشور شده، همين امر در بازار پول هم صدق مي‌كند. مثال بارز آن نوع خدماتي است كه بانك‌هاي خصوصي ارايه مي‌دهند، به لحاظ كيفيت از بانك‌هاي دولتي به شكل آشكار متفاوت است. البته اين طبيعي است كه در هر سوي ماجرا مديران و نيروي انساني مشغول به كار هستند اما تفاوت در نظام اداري آنها است.
آنچه امروز به نظام بانكي رسيده، مربوط به عملكرد سنوات طولاني فعاليت بانك‌هاي دولتي است. اينكه امروز نسبت مطالبات معوق به كل تسهيلات بالا رفته، طبعا بخشي از اين مساله به دليل دستورات بخش دولت است و در همين سال جاري اگر بانك‌ها بيش از 15 هزار ميليارد تومان خريد تضميني محصولات كشاورزي را پرداختند، براساس دستور بخش دولتي بوده است. بنابراين آنچه مسلم است، اين است كه شاخص‌هاي كلان بانك‌هاي ايران مطلوب نيست و برخي هم در وضعيت نزديك به بحران است. بازار سرمايه نيز متناسب با شاخص‌هاي استاندارد علامت نشان مي‌دهد؛ اگر شركت يا موسسه‌اي داراي تراز مالي مطلوب باشد، حتما بازار به آن واكنش مثبت نشان مي‌دهد. برخي از شركت‌هايي كه امروز در بورس هستند، همواره مورد توجه سهامداران در بازار سرمايه قرار دارند ولي با توجه به ترازهاي مالي بانك‌ها منتج به كاهش ارزش سهام آنها شده چون در دو سوي دارايي بانك‌ها و هزينه‌هاي آنها، برخي از اقلام مطلوب نيست كه يك مورد آن نسبت مطالبات معوق به كل تسهيلات است كه به جاي زير پنج درصد بودن، دو رقمي است. مادامي‌كه اصلاحات ساختاري در بازار پول انجام نگيرد، به ويژه بانك‌هايي كه بخشي از سهام خود را واگذار كردند، توقع براي حركت به سوي شاخص‌هاي ايده‌آل، منصفانه نيست.