وزير امور خارجه‌جديد امريكا در آلمان با همتاهاي بين‌المللي ديدار كرد
نخستين حضور بين‌المللي
با گارد بسته
ميثم سليماني
سرانجام از نماد سياست خارجي دونالد ترامپ، رييس‌جمهور تازه نفس امريكا رونمايي شد. ركس تيلرسون، وزير خارجه جديد امريكا كه بيش از دو هفته است در مسند جديد خود قرار گرفته بالاخره از دفتر كار خارج شد تا براي نخستين‌بار در يك نشست بين‌المللي حاضر شود و چهره جديد سياست خارجي امريكا را در دولت دونالد ترامپ به نمايش بگذارد. روز پنجشنبه و جمعه در حالي نشست وزراي خارجه گروه 20 در بن آلمان برگزار شد كه وزير خارجه امريكا در مركز توجه اين نشست قرار داشت. وزراي خارجه برخي كشورها براي احوالپرسي نزد تيلرسون مي‌رفتند تا هرچند اندك با او گپ بزنند. او در اين نشست ديدارهاي دو جانبه و چند جانبه فشرده‌اي را در دستور كار خود داشت تا با شركا و رقباي امريكا از مناطق مختلف جهان گفت‌وگو كند. از روسيه و چين گرفته تا آلمان، فرانسه، عربستان و تركيه از جمله كشورهايي بودند كه ديدار با وزراي خارجه آنها در دستور كار تيلرسون قرار داشت. ديدارهايي براي آنكه فضاي مه آلود سياست‌هاي واشنگتن براي شركا و رقبا نمايان شود. از زمان ورود تيلرسون به وزارت امور خارجه كه پيش از اين مديرعامل اكسون موبيل بود، سكوت مطلق وزارت خارجه امريكا را فرا گرفته است. وزارتخانه‌اي كه همواره به نوعي نمايانگر مسائل كليدي ايالات متحده بوده است. از زمان روي كار آمدن دولت، تاكنون وزارت خارجه هيچ گونه نشست خبري روزانه‌اي براي اعلام نظر مواضع امريكا در مسائل جهاني برگزار نكرده است. به گزارش نيويورك تايمز، در سفر تيلرسون به آلمان نيز تنها تعداد اندكي از خبرنگاران وي را همراهي مي‌كردند. او حتي در نخستين جلسه خود در روز پنجشنبه با سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه هيچ گونه ارتباطي با خبرنگاران برقرار نكرد و تا زماني كه خبرنگاران از اتاق خارج نشدند حتي يك كلمه هم حرف نزد و پس از پايان نشست به يك بيانيه كوتاه بسنده كرد و از پاسخ به پرسش‌هاي خبرنگاران خودداري كرد. نيويورك تايمز در ادامه مي‌نويسد: بايد پذيرفت تيلرسون در چارچوب يك شركت مرموز و كاملا سلسله مراتبي به نام اكسون رشد پيدا كرده است و شايد اين نوع رفتارها چندان از تيلرسون عجيب نباشد و بايد ديد كه وزراي خارجه‌اي كه با او نشست داشتند چه برداشتي از تيلرسون داشتند. زيرا برآيند هريك از ملاقات‌هايي كه تيلرسون در روز پنجشنبه داشت مي‌تواند آينده روابط ميان امريكا با متحدان و رقباي خود را اندكي مشخص‌تر كند.
نشستي نه چندان دلچسب
و شايد پرتنش
شايد مهم‌ترين ديداري كه روز پنجشنبه رخ داد، ديدار سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه و ركس تيلرسون بود. چشمان بسياري به نتيجه اين ديدار در بحبوحه بحران روابط ميان واشنگتن- مسكو بود. دو وزير امور خارجه سرفصل‌هاي متعددي از مسائل را پيش روي خود داشتند كه بايد در خصوص آن به بحث مي‌نشستند. اما تيلرسون در سخنان كوتاهي پس از نشست با لاوروف به خبرنگاران گفت: روسيه بايد به تعهدات خود احترام بگذارد و از خشونت‌ها در اوكراين بكاهد. لاوروف نيز در سخناني تاكيد كرد كه روسيه و ايالات متحده مي‌توانند در برخي از مناطق همكاري و گفت‌وگو كنند و اكنون موضوع تحريم‌ها مورد بحث نيست. به گزارش نيويورك تايمز چنين اظهاراتي تا اين حد معمولي مي‌تواند نشان‌دهنده يك نشست پر تنش باشد. با اين حال اين نخستين ديدار مقامات سطح بالاي دولت روسيه و دونالد ترامپ است كه شايد تنها خبرنگاران شاهد حرف‌هاي معمولي بودند. لاوروف به تيلرسون بابت رسيدن به پست وزارت خارجه تبريك گفت و تيلرسون نيز در پاسخ به او گفت تشكر مي‌كنم و خوشحالم با شما ملاقات مي‌كنم. اما به محض اينكه اين جمله به پايان رسيد، دستياران مطبوعاتي دو هيات خبرنگاران را از اتاق بيرون كردند و حتي خبرنگاران روسي نيز از اين شرايط سردرگم شدند و اتاق را با تعجب ترك كردند. نيويورك تايمز درباره جزييات اين ديدار مي‌نويسد: يك فيلمبردار روس در جلسه براي ضبط حضور داشت كه تيلرسون با تعجب سوال كرد چرا او هنوز در اتاق حضور دارد؟ تيلرسون پس از خروج از جلسه نيز تنها به درخواست لاوروف در جمع خبرنگاران حاضر شد و به يك جمله در خصوص اوكراين بسنده كرد و هيچ سوالي را پاسخ نداد. روندي بر خلاف گذشته كه معمولا دولت اوباما سپاهي از خبرنگاران را به همراه خود داشت تا از آنها به عنوان يك سلاح سياسي استفاده كند. در دولت اوباما كنفرانس خبري بخش مورد انتظار هر سفر بود كه حتي رهبراني كه تقريبا هرگز با خبرنگاران صحبت نمي‌كردند، به نوعي خود را موظف به شركت در آن و پاسخ دادن به چندسوال مي‌دانستند. پرونده‌هاي چين در سال2013، اتيوپي در سال 2015 و كوبا در سال2016 از جمله مواردي بود كه باراك اوباما با استفاده از كنفرانس خبري سعي در فشار واردن كردن به طرف مقابل در آنها بود. شيوه‌اي غير معمول براي رهبران كشورهايي كه به آنها سفر كرده بود. به نظر مي‌رسد تيم تيلرسون و دولت ترامپ چندان علاقه‌اي به اين اهرم ندارند و حداقل شخص تيلرسون نشان داده به يك جواب كلي به هر سوال بسنده مي‌كند. با اين حال ديدار لاوروف و تيلرسون را مي‌توان پيش‌درآمدي براي ديدار سران دو كشور در نشست سران جي20 كه در جولاي آينده و در هامبورگ برگزار مي‌شود، دانست. بلافاصله پس از اين ديدار بوريس جانسون، وزير خارجه بريتانيا نيز به ديدار تيلرسون رفت و به او در خصوص نزديكي به روسيه و نيرنگ‌هاي آنها هشدار داد و گفت كه بايد بسيار محتاطانه در ارتباط با روسيه عمل كنند.
اميدواري براي بهبود رابطه
وزير خارجه امريكا روز گذشته نيز با همتاي چيني خود وانگ يي ديدار كرد؛ ديداري در بالاترين سطح پس از انتخابات رياست‌جمهوري امريكا كه موجب شد با روي كار آمدن دونالد ترامپ روابط تيره و تاري ميان دو طرف شكل بگيرد. ترامپ خشم پكن را زماني برانگيخت كه سياست پنجاه ساله امريكا را در قبال چين واحد به خطر انداخت اما در نهايت يك تماس آشتي جويانه ميان رييس‌جمهور دو كشور موقعيت را براي وانگ و تيلرسون براي ديدار در حاشيه اجلاس گروه20 هموار كرد. به مانند ديدار لاوروف جزييات زيادي از جلسه غيرعلني دو طرف خارج نشده است. اما موضوعات گسترده‌اي در خصوص درياي جنوبي چين، تايوان، سياست‌هاي تجاري و بحث آزمايش‌هاي اتمي و موشكي كره‌شمالي احتمالا در اين ديدار دوجانبه مورد بحث و بررسي قرار گرفته است. وزارت خارجه چين پيش از سفر وزير خارجه اين كشور به بن اعلام كرده بود كه اميدوار است سيگنال‌هاي مثبتي را در راستاي حمايت و همكاري‌هاي چندجانبه و ايجاد يك اقتصاد نوآورانه و به هم پيوسته، باز و فراگير جهاني در اين سفر دريافت كند. به نظر مي‌رسد عذرخواهي ترامپ و حمايت دولت امريكا از سياست چين واحد اين شرايط را فراهم كند كه رهبران دو كشور در حاشيه نشست سران گروه20 با يكديگر ديدار كنند.
استقبال از سياست‌هاي جديد امريكا در قبال سوريه
وزراي امور خارجه فرانسه و آلمان پس از ديدار با تيلرسون ابراز اميدواري محتاطانه‌اي در خصوص سياست‌هاي دولت دونالد ترامپ در خصوص حضور در بحران سوريه كردند. ژان مارك آيرو، وزير خارجه فرانسه نيز گفت: جلسه روز جمعه بسيار مفيد بود. گفتني است اين مذاكرات يك هفته قبل از مذاكرات صلح ژنو به ابتكار سازمان ملل صورت گرفته است. آيرو به خبرنگاران گفت: ارتباط نزديك با ايالات متحده در مساله سوريه و بسياري از مسائل ديگر مهم و كاملا ابزاري است. زيگمار گابريل، وزير خارجه آلمان نيز گفت: تيلرسون بسيار با شور و نشاط در بحث همتايان ايتاليايي، انگلستان، عربستان سعودي، امارات متحده عربي، قطر، اردن و اتحاديه اروپا شركت كرد. گابريل همچنين گفت كه شركت‌كنندگان در اين نشست توافق كردند كه تنها يك راه‌حل سياسي مي‌تواند به صلح پايدار در سوريه و پايان حدود 6سال جنگ منجر شود.
انتقاد فرانسه از امريكا
ژان مارك آيرو، وزير خارجه فرانسه به‌شدت از موضع امريكا در قبال مناقشه اسراييل و فلسطين انتقاد كرد. او گفت كه امريكا موقعيت خود را در اين نشست اشتباه گرفته و بسيار نگران‌كننده است. او اين سخنان را در پاسخ متزلزل به سخنان چهارشنبه شب ترامپ در نشست خبري با بنيامين نتانياهو در خصوص راه‌حل دو كشوري گفت. آيرو در نشست مشترك با تيلرسون گفت: برخي در مورد سياست‌هاي امريكا در مورد موضع واشنگتن در قبال روسيه اطمينان حاصل كردند اما كماكان در خصوص خاورميانه ابهاماتي وجود دارد. وي از تيلرسون خواست تا كمي دقت بيشتري در خصوص پرونده‌هاي سياست خارجي به خرج دهند چرا كه در پرونده اسراييل و فلسطين موضع امريكا بسيار اشتباه و نگران‌كننده است. من مي‌خواستم به ديدار نتانياهو و ترامپ اشاره و يادآوري كنم كه در فرانسه هيچ گزينه ديگري به غير از راه‌حل دو دولتي نيست.
خوش‌بيني عربستان
عادل الجبير، وزير امور خارجه عربستان روز پنجشنبه گفت كه عربستان در راستاي همكاري با دولت دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا به غلبه بر چالش‌هاي خاورميانه بسيار اميدوار است. جبير به خبرنگاران گفت: ما مشتاقانه در انتظار همكاري با دونالد ترامپ در همه مسائل منطقه هستيم. ما بسيار در خصوص غلبه بر چالش‌هاي منطقه خوش‌بين هستيم. گفتني است در حاشيه نشست گروه20 در خصوص يمن جلسه‌اي با حضور عادل الجبير و وزراي خارجه بريتانيا، عمان و امارات متحده عربي برگزار شد.
امريكا از اشتباهات گذشته آگاه باشد
مولود چاووش اوغلو، وزير امورخارجه تركيه نيز پس از نشست روز پنجشنبه با تيلرسون در راستاي همكاري نزديك با ايالات متحده ابراز اميدواري و خوش‌بيني كرد. او در اين نشست تاكيد كرد كه دولت جديد از اشتباهات دولت قبلي آگاه باشد. ما همچنان به همكاري با يكديگر براي پيداكردن راه‌هايي براي اصلاح آن اشتباهات و توسعه استراتژي‌هاي قدرتمند‌تر قدم برمي‌داريم. چاووش اوغلو همچنين تاكيد كرد كه ما يك بحث صريح با تيلرسون روي اشتباهات دولت اوباما داشتيم كه از جمله آن حمايت امريكا از كردهاي سوريه در شمال سوريه به علاوه بي‌ميلي واشنگتن براي استرداد فتح‌الله گولن از جمله آنها بود. وي افزود: اين اقدامات تاثير عميقي در روابط ما داشته‌اند و احساسات ضد امريكايي در تركيه را افزايش داده است.