اتحاد ايران- اروپا براي مبارزه با ماجراجويي‌هاي ترامپ
سيدعلي خرم
سفير سابق ايران در مقر اروپايي سازمان ملل در ژنو
كنفرانس امنيتي مونيخ در حالي از امروز برگزار خواهد شد كه از عمر اين اجلاس مهم و اثرگذار نيم قرن گذشته است. همچنين اين اجلاس در حالي كار خود را آغاز مي‌كند كه رييس‌جمهوري جديد در مهم‌ترين كشور غربي يعني امريكا به سركار آمده و او در اين مدت سخناني را بيان كرده و رفتارهايي را انجام داده است كه آن اظهارات و رفتارها، موجب نگراني و دلخوري‌هاي شديدي ميان متحدان سنتي‌اش به ويژه اتحاديه اروپا شده است.
از سويي، كنفرانس امنيتي مونيخ همواره محلي براي تبادل نظر، بيان ديدگاه‌ها و تشريح نظرات كشورها درخصوص مهم‌ترين مسائل بين‌المللي به ويژه در عرصه سياست‌هاي امنيتي بوده است و محمدجواد ظريف هم از زماني كه عهده‌دار مسووليت وزارت امور خارجه شده است، با توجه به اهميت و اثرگذاري كنفرانس امنيتي مونيخ در ميان افكارعمومي غربي و سطح و ميزان حضور مقام‌هاي عاليرتبه، حضور فعالانه‌اي در آن نشست داشته است.
با اين وجود، فعاليت‌هاي ديپلماتيك در كنفرانس امنيتي مونيخ تنها به يك سخنراني محدود نمي‌شود و اصولا نمايندگان كشورها با مقام‌هاي حاضر نيز در اين نشست، ديدارهاي دوجانبه يا چندجانبه انجام مي‌دهند و در اين مورد نيز، آقاي ظريف مي‌تواند به بررسي روابط ايران با كشورهاي مقابل در دوران پسابرجام پرداخته و مشكلات موجود در مناسبات را مورد ارزيابي قرار دهد.
از سويي، ديدارهاي احتمالي ميان ظريف با مقام‌هاي عاليرتبه از كشورهاي مختلف، از نخستين ملاقات‌هاي ديپلماتيك در سال نو ميلادي است. بي‌ترديد از جمله ديدارهايي كه در اين نشست انجام مي‌شود، ديدارهايي است كه وزير امور خارجه با مسوولان اروپايي انجام مي‌دهد و اين براي ايران اهميت بسياري دارد زيرا در امريكا دولتي ماجراجو بر سركار آمده و احتمالا سايه مزاحمت‌هاي واشنگتن براي تهران جدي است.
ترامپ در دوران پيش از پيروزي و بعد از آن، سخنان تندي عليه ايران و به‌خصوص برجام گفته است و همين ضروري مي‌سازد تا تهران ارتباطاتش را با كشورها به ويژه اروپايي بيشتر كند چراكه اروپايي‌ها مي‌توانند شريك خوبي براي ايران در دوران ترامپ باشند. اروپايي‌ها هم‌اينك نظراتي را دارند كه آن نظرات مي‌تواند براي ايران كمك‌كننده باشد.
به‌طور مثال، فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا گفته است اتحاديه اروپا به صورت جدي به دنبال پياده كردن برجام و تداوم توافق هسته‌اي است و اتحاديه اروپا نيز به تعهدات خود پايبند و اجازه نمي‌دهد امريكا يا هر كشور ديگري اين توافق را برهم بزند.
آنها معتقد هستند كه ادامه اجراي برجام به نفع ايران، امريكا، اتحاديه اروپا و در نهايت، صلح و امنيت جهاني است؛ اين موضع ثابت اتحاديه اروپاست و تا زماني كه ايران در اجراي برجام تخلفي نداشته باشد، آنها از تهران در برابر واشنگتن در مساله هسته‌اي حمايت مي‌كنند.
اين سخنان در حالي از سوي مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا مطرح شده است كه دولت جديد امريكا در ابتداي كار خود به صورت ساده‌انگارانه به برجام نگاه مي‌كرد اما آنها پس از استقرار، متوجه شدند امكاني براي برهم زدن برجام از نظر حقوقي براي‌شان وجود ندارد و هرگونه نقض برجام از سوي امريكا مي‌تواند براي واشنگتن هزينه‌هاي سنگيني را به همراه داشته باشد و به همين خاطر، ترامپ مدعي شده است كه اين توافق با مهرباني دولت قبل حاصل شده و او مانند اوباما نيست.
با اين حال، دولت امريكا متوجه شده است كه برجام، نه‌تنها محلي براي مانور دادن جهت فشار به ايران در مساله هسته‌اي باقي نگذاشته بلكه دريافته‌اند توافق هسته‌اي، واشنگتن را براي فشار به ايران هم محدود كرده است.
به همين خاطر، آنها به اقداماتي روي آورده‌اند تا ايران را عصباني كند و اين عصبانيت موجب شود تا تهران به دست خود توافق هسته‌اي را نقض كند. آن اقدامات واشنگتن تا به امروز تاثيري در مواضع اتحاديه اروپا درخصوص ايران نداشته است. با وجود تهديدهاي بسيار امريكا، اروپا همچنان از توافق هسته‌اي حمايت مي‌كند و در بسياري مسائل ديگر هم مواضع ترامپ و دولت او را قبول ندارد.
مثلا امريكايي‌ها مدعي هستند ايران بزرگ‌ترين حامي تروريسم در دنياست ولي نوع رايزني‌هاي اروپا با ايران درخصوص مسائل منطقه‌اي و افزايش همكاري‌ها با تهران نشان مي‌دهد كه آنها از مواضع ترامپ در قبال ايران حمايت نمي‌كنند و آن مواضع را قبول ندارند.
اين ديدگاه‌هاي اتحاديه اروپا موجب مي‌شود تا ايران بيش از هر زمان ديگري به دنبال توسعه مناسبات با اروپا باشد. بروكسل متحد امريكاست و بيش از هر بازيگر و بلوك ديگري قادر به اثرگذاري در سياست‌هاي واشنگتن است و مي‌تواند امريكا را از انجام اقدامات تندتر عليه ايران دور كند يا حتي مانع از انجام آن شود.
ايران بايد با ديپلماسي بتواند اروپايي‌ها را به سمت تهران متمايل‌تر كند و از اين جهت، كنفرانس امنيتي مونيخ مي‌تواند اثر بالايي در اين باره داشته باشد. البته براي اين همراه‌سازي، ايران بايد ملاحظات اتحاديه اروپا را هم در نظر بگيرد زيرا اتحاديه اروپا مي‌تواند در مقابل خواسته‌هاي نامشروع ترامپ از ايران و جامعه بين‌المللي، سپر خوبي براي تهران باشد.
بي‌ترديد اين همراه‌سازي و آن كار تنها با ديپلماسي ممكن است و به همين دليل، لازم است تا دستگاه ديپلماسي با فراغت خاطر و بدون سنگ‌اندازي از سوي اين و آن، بتواند بهترين اقدامات را براي دفاع از منافع ملي انجام دهد.