رويه نادرست بانك مركزي
ايمان نوربخش
كارشناس بانكي
يكي از معضلات و مشكلاتي كه اين روزها نظام بانكي و اقتصادي كشور شاهد آن است، تجمع مالباختگان موسسات مالي و اعتباري است كه هر روزه در مقابل وزارت اقتصاد يا بانك مركزي خواهان بازگشت دارايي‌هاي خود هستند موضوعي كه به نظر مي‌رسد بايد بعداز اينكه انگشت اتهام را به سوي مديريت نا صحيح اين موسسات نشانه مي‌گيريم به سمت بانك مركزي كشانده و علت اعطاي مجوز به اين موسسات مالي و اعتباري را از روساي بانك مركزي وقت جويا شويم.
حال اگر بخواهيم به واكاوي بيشتر دلايل شرايط پيش آمده بپردازيم، ناگفته پيداست كه مشكل اصلي به بانك مركزي وقت بازمي‌گردد كه از روز نخست نبايد به اين موسسات مالي و اعتباري بدون اهرم نظارتي مجوز داده است. اين نهاد دولتي بايد از روز نخست با اعلام شرايط مديريت اين موسسات به مردم در خصوص سپرده‌گذاري در اين موسسات هشدار مي‌داد تا امروز به جاي اينكه بانك مركزي در سيبل انتقادات و پاسخگويي بر‌آيد، مديران اين موسسات پاسخگوي مردمي باشند كه به اميد سود بيشتر به سمت سپرده‌گذاري در اين موسسات آمده‌اند.
متاسفانه بانك مركزي تقريبا از 10 سال گذشته تاكنون هيچگاه رويه غلط خود مبني بر اعطاي مجوز به موسسات مالي و اعتباري را كنار نگذاشته است و نتيجه آن هم شرايط و اتفاقاتي است كه اين روزها شاهد آن هستيم. از سوي ديگر مردم نيز با پشتوانه مجوز اعطاي بانك مركزي به عنوان اهرم دولتي و نظارتي با سپرده‌گذاري در اين موسسات امروز انگشت اتهام و پاسخگويي را به سمت اين بانك روانه كرده‌اند.
اين در حالي است كه در تمام دنيا بانك‌هاي مركزي با اهرم نظارتي خاص خود بر اين موسسات هر گاه كه احساس كنند موسسه مالي امكان مديريت صحيح بر منابع مردم را ندارند يا در آستانه ورشكستگي هستند، ورود كرده و با اقدامات خاص جلوي اين امر را مي‌گيرند و حتي دست به تغيير هيات‌مديره موسسه مي‌زنند تا جلوي ايجاد بحران مالي را براي آن موسسه بگيرند اما متاسفانه در سال‌هاي گذشته اين روال براي موسسات مالي و اعتباري ايراني انجام نشده است و حتي موسسات ديگري مجوز تاسيس گرفته‌اند.
در عين حال روش ديگري كه در نظام بانكي دنيا مرسوم است و به عنوان يكي از پشتوانه‌هاي نظام مالي پياده‌سازي مي‌شود استفاده از بيمه سپرده‌گذاري است كه هنوز در بخش مالي و پولي كشور اين سيستم پياده‌سازي و اجرا نشده است. در دنيا موسسات مالي و اعتباري با انجام بيمه سپرده‌گذاري منابع مالي سپرده‌گذاران را تا سقف مشخص بيمه مي‌كنند تا در صورت ورشكستگي اين بيمه‌ها تمام وجه سپرده‌گذاران را تامين كنند.
در عين حال سپرده‌گذاران بزرگ‌تر نيز با علم به عدم بيمه‌پذير بودن سپرده خود اقدام به سپرده‌گذاري مي‌كنند تا هيچگاه انگشت اتهام به سمت بانك مركزي اين كشورها گرفته نشود اما در كشور ما با وجود تمام مباحثي كه عنوان شده، هنوز اين روال اجرايي نشده است.
روش ديگري كه در دنيا انجام مي‌شود و چندي است كه در ايران نيز شاهد اجراي آن هستيم تشكيل موسسات پشتيبان براي بانك‌ها و موسسات مالي و اعتباري است. در اين روش بانك‌ها با ايجاد موسساتي كه «bad bank» خوانده مي‌شوند با آغاز روال ورشكستگي بانك‌ها و موسسات با پشتوانه مالي كه از سوي دولت دارند با پرداخت وجه سپرده‌گذاران شروع به نقد كردن بدهي‌هاي بانكي موسسات مالي و اعتباري مي‌كنند تا به اين شكل جلوي ضررهاي بيشتر اين موسسات گرفته شود.
در عين حال نبايد فراموش كرد كه اين بانك‌ها و موسسات روش ديگري را نيز براي پرداخت بدهي‌هاي خود در اختيار دارند كه آن هم، نقد كردن دارايي‌هاي‌شان است كه با اين روش هم مي‌توانند بخشي از بدهي‌هاي بانكي‌شان را تسويه كنند.