سال‌ها خاموشي نمايش در خيابان پارس رو به پايان
«خانه نمايش» و اداره تئاتر
جان دوباره مي‌گيرد
بابك احمدي
حوالي ميدان فردوسي از ابتداي خيابان لاله‌زار تا پل حافظ، خيابان استاد شهريار (محدوده تالار وحدت) و چهارراه وليعصر (محل استقرار بناي مدور تئاترشهر) براي مشتاقان هنر تئاتر يادآور روزگار، تصاوير و خاطرات تلخ و شيريني است. خاطره حضور پرتعداد علاقه‌مندان تئاتر و موسيقي از جوان گرفته تا سالخورده در مراكز آموزشي و هنري خياباني كه در دوره‌اي قلب تپنده فعاليت‌هاي هنري مركز شهر- فعلي- به حساب مي‌آمد. سال‌هاي رونق فعاليت‌هاي نمايشي و شكل‌گيري گروه‌هاي تئاتر به معناي حرفه‌اي در سالن اختصاصي كه هريك در اختيار داشتند. تئاتر نصر، تئاتر پارس، تماشاخانه گيتي (صادقپور)، تماشاخانه تفكري، تئاتر تهران و تئاتر دهقان تنها بخشي از سالن‌هاي اين خيابان قديمي پايتخت است كه در ساعت‌هاي مختلف شبانه روز ميزبان مردم بودند. اما كمي كه از ميدان فردوسي به سمت پل حافظ قدم بزنيد، سمت چپ تابلوي سرمه‌اي رنگ خيابان پارس را خواهيد ديد كه زير آن تابلوي نارنجي رنگ «خانه نمايش» خودنمايي مي‌كند. خانه نمايش اداره تئاتر كه تا همين چندسال قبل فعال بود اما با پايان دولت اصلاحات و آغاز سياست‌هاي دولت مهرورز! از كار افتاد؛ اجراي آثار نمايشي و ميزباني جشنواره‌هاي تئاتري مانند جشنواره بانوان در اين ساختمان به دلايل گوناگون از جمله استهلاك بالاي بنا و نياز به بازسازي اساسي متوقف شد. اداره تئاتر سال 1347 در خيابان پارس بنا شد و چندين گروه در آن فعاليت مي‌كردند و آثارشان بعد از پايان اجرا در اداره تئاتر به سراسر كشور سفر مي‌كرد. كافي است به خبري كه در تاريخ سه‌شنبه 11 ارديبهشت 1386 در خبرگزاري مهر منتشر شده نگاهي كنيم تا يادآور روزهاي خوش گذشته باشد. «پرديس افكاري، كتايون فيض مرندي و حسن معجوني به همراه 21 گروه نمايشي شركت‌كننده در ششمين جشنواره سراسري تئاتر بانوان در اداره برنامه‌هاي تئاتر تمرين مي‌كنند.» در ادامه خبر اسامي نمايش‌ها و كارگردانان آمده و در انتها مي‌خوانيم: «فرهاد شريفي با نمايش «حكايت ناتمام آن زن خوشبخت»، دكتر قطب‌الدين صادقي با نمايش «يادگار زريران»، علي‌اصغر دشتي و نسيم احمدپور با نمايش «پينوكيو» و ميرعلي اكبري با نمايش «آگاممنونيزم» در اداره برنامه‌هاي تئاتر براي اجراي عمومي در حال تمرين هستند.» اين اسامي شايد براي خواننده ناآشنا به تئاتر معناي خاصي نداشته باشد اما علاقه‌مند پيگير اين هنر قطعا با خود خواهد گفت: «ياد آن روزها بخير كه علي‌اصغر دشتي و نسيم احمدپور روي نمايش «پينوكيو» كار مي‌كردند و حسن معجوني مشغول تمرين «پاي ديوار بزرگ شهر» بود و دكتر صادقي از نسل قبل‌تر با «يادگار زريران» كنار جوان‌ها حضور داشت.» حالا قريب به يك دهه از آن روزگار مي‌گذرد و ساختمان اداره تئاتر نه تنها از كار افتاده كه ديگر به خرابه‌اي بدل شده است. سال 90-89 بود كه درهاي ورودي ساختمان به بهانه بازسازي روي هنرمندان بسته شد و طبق روال آن وعده‌هاي توخالي باقي ماند و هنرمندان تئاتر هرگز رنگ بازسازي و آغاز مجدد فعاليت‌هاي خانه نمايش را به خود نديدند. حتي ساختمان مدتي نيز به سرپناه افراد معتاد و كارتن‌خواب بدل شد و به واسطه انتقاد و پيگيري رسانه‌ها بود كه حداقل راه ورود اين افراد مسدود شد. ايرج راد، مديرعامل سابق خانه تئاتر از جمله معدود تئاتري‌هايي بود كه سال گذشته به تشريح وضعيت اين بنا پرداخت و از ادامه تعطيلي آن گلايه كرد. «اين مجموعه تا چند سال پيش پويا و فعال كار مي‌كرد اما ماجرا از جايي آغاز شد كه وزارت ارشاد تصميم به بازسازي آنجا گرفت و متاسفانه حالا هم به مكاني براي معتادان تبديل شده است. زماني كه من مديرعامل خانه تئاتر بودم بارها پيگير بازسازي آنجا شدم و نامه‌نگاري كردم و آخرين بار هم بودجه‌اي براي بازسازي اداره برنامه‌هاي تئاتر از طرف وزارت ارشاد اختصاص يافت ولي هنوز اقدام لازم صورت نگرفته است.» راد در ادامه با اظهار اميدواري نسبت به رفع مساله بازسازي اين ساختمان خيابان پارس اين محل را مكاني توصيف كرد كه «روزگاري محل رفت و آمد بزرگاني چون عزت‌الله انتظامي، داوود رشيدي و ديگران بوده و به خاطر قدمتش نقش مهمي در تاريخ تئاتر معاصر دارد.» مسوولان دولت قبل كمبود منابع مالي را دليل به تعويق افتادن بازسازي ساختمان اداره تئاتر عنوان مي‌كردند ولي بعد از مدتي خبري منتشر شد كه نشان مي‌داد مساله پيچيده‌تر از كمبود بودجه است. «سند مالكيت اداره مفقود شد»! خبري كه مي‌توان گفت حجت را بر اهل رسانه تمام كرد و كار را به عصبانيت كشاند ولي به هر روي با شروع فعاليت دولت يازدهم و استقرار چهره‌هاي صاحب تخصص و تجربه در بخش اجرايي كشور، به ويژه اداره كل هنرهاي نمايشي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي - حداقل در دو سال اخير! - پيگيري‌هاي جدي براي بازسازي ساختمان اداره تئاتر از سر گرفته شد. مهدي شفيعي، مديركل هنرهاي نمايشي در اين باره مي‌گويد: «خوشبختانه با طي مراحل قانوني و همكاري معاونت حقوقي وزارت ارشاد پروسه انتقال سند اداره تئاتر از يك موسسه به نام وزارتخانه در سال گذشته انجام شد. بحث عمراني و مباحث تامين اعتبار عمراني به صورت متمركز در وزارت ارشاد توسط دفتر طرح‌هاي عمراني وزارتخانه انجام مي‌شود و ما بايد به عنوان بهره‌بردار نهايي موارد را پيگيري كنيم.»
شفيعي با اعلام اين خبر كه با پيگيري و همكاري‌هاي صورت گرفته اعتبار جداگانه‌اي براي بازسازي نيز تعيين شده است، گفت: «دوستان دفتر طرح‌هاي عمراني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي با سازمان مديريت و برنامه‌ريزي به توافق رسيده‌اند تا بحث تامين اعتبار و ايجاد رديف عمراني هم نه به صورت مستقل ولي از محل مشخصي انجام شود تا كار اجرايي اداره تئاتر را شروع كنند. خوشبختانه نقشه‌ها و كارهايي كه بايد انجام مي‌شد نهايي شده‌اند و به همين منظور قرار شد مكاتبه‌اي داشته باشيم كه اين نقشه‌ها و امور انجام شده را براي صدور پروانه ساخت به شهرداري ابلاغ كنند. بلافاصله بعد از گرفتن پروانه ساخت و دستور تخريب و بازسازي انجام خواهد شد، كارهاي مربوط به برگزاري مناقصه و اجرايي اداره تئاتر به زودي انجام مي‌شود.» بنابراين به نظر مي‌رسد پرونده بازسازي اداره تئاتر بعد از سال‌ها به سرانجامي روشن نزديك شده است. گرچه به سن دولت يازدهم نيز قد نمي‌دهد اما با صحبت‌هاي مهدي شفيعي، اميد به ساخت يك ساختمان در شأن هنرمندان تئاتر در خيابان پارس در دل دوستداران اين هنر زنده شد.