از دفاعيه فلوبر تا جلسات احضار ارواح هوگو

بهار سرلك  |گنجينه‌اي از نامه‌ها و خاطراتي كه رازهاي بزرگ‌ترين چهره‌هاي ادبي فرانسه را برملا مي‌كند در پاريس چوب حراج مي‌خورند. 26 آوريل در هتل دوروي پاريس نامه‌نگاري‌ها و دفترهاي خاطرات گوستاو فلوبر، ويكتور هوگو و مارسل پروست از جمله 230 يادگاري است كه به همراه نسخه نايابي از گفتارهاي گاليله به فروش مي‌رسند. ژان بونا كه بزرگ‌ترين مجموعه‌دار ادبيات فرانسه در جهان به شمار مي‌رود اين مجموعه را طي 50 سال گذشته گردآوري كرده است. بونا مي‌گويد براي تمركز روي ادبيات فرانسه طراحي مجموعه‌اش را تغيير مي‌دهد. كارشناس‌ها فروش كتاب گاليله را 700هزار يورو تخمين مي‌زنند و بونا از فروش اين كتاب كمي ناراحت است: «كتابي خارق‌العاده است، بهترين نسخه‌اي است كه تا به حال ديده‌ام اما به مجموعه‌ من تعلق ندارد چرا كه كتابي علمي است و جزو ادبيات فرانسه به شمار نمي‌رود.» گرچه انتظار مي‌رود گفتارهاي گاليله به بالاترين قيمت فروش برود، باقي مجموعه مورد علاقه محققان و دوستداران ادبيات فرانسه است. نامه‌ فلوبر در دفاع از رمان «مادام بوواري» بيشترين توجه را به خود جلب كرده است. سال 1856 داستان اين رمان در مجله‌اي به نام La Revue de Paris به صورت سريالي منتشر شد و مورد هدف سانسور قرار گرفت. در نتيجه ژانويه 1857 فلوبر براي زشتي‌هايي كه در مضمون رمان به كار برده بود به دادگاه فراخوانده شد؛ «مادام بوواري» به ذايقه دولتمردان فرانسه خوش نيامده بود. فلوبر يادداشتي تند درباره بسياري از نويسندگان كلاسيكي كه چنين كاري كرده‌اند، نوشت: «[اين رمان را] براي دخترهاي جوان ننوشتم، بلكه براي مردان، براي ادبيات نوشتم.» انتشار دفاعيه فلوبر ممنوع اعلام شد. سرانجام نتيجه‌‌اي كه دولتمردان انتظارش را مي‌كشيدند به وقوع نپيوست و اثر فلوبر به يكي از پرفروش‌ترين‌ها بدل شد. دفتر خاطرات خصوصي نويسنده «بينوايان»، ويكتور هوگو و اين نامه يكي از مهم‌ترين يادگاري‌هاي اين مجموعه به شمار مي‌روند. در خاطرات هوگو آمده است كه جلسات احضار ارواح و گفت‌وگو با عزيزان ازدست‌رفته يكي از تفريحات اين نويسنده در دوران تبعيد به گرنزي بود. ثبت اين جلسات معنوي يكي از دلايلي است كه پس از مرگ هوگو، ورثه او وجودش را فاش نكردند چرا كه مي‌ترسيدند شهرت هوگو را لكه‌دار كند. تمام يادگارهاي اين مجموعه ادبي نيستند؛ نامه‌هاي فلوبر به معشوقه‌اش لويي كوله، رابطه اين دو را ترسيم مي‌كند اما هيچ‌گونه سرنخي از خلق رمان «مادام بوواري» به دست نمي‌دهد. احتمال مي‌رود مجموعه 100 دست‌نوشته 3 ميليون دلار فروخته شوند. بونا با مبلغي كه از اين حراج به دست مي‌آورد دست‌نوشته‌هاي ديگري مي‌خرد. مهم‌ترين آنها نسخه كميابي از اشعار لوييز لبه، شاعر زن دوران رنسانس است. اشتياق بونا به گردآوري مجموعه يادگارهاي ادبي از 9 سالگي و با خريد نسخه‌‌اي از آثار محقق و طنزپرداز رنسانسي فرانسوآ رابله آغاز شد. حالا او 79 ساله است و مجموعه‌ او در بسياري از گالري‌هاي بزرگ ادبي دنيا به نمايش درآمده‌اند.