آتن- آنكارا؛ تنش‌هاي بي‌پايان
محمود فاضلي
تنش‌هاي سياسي و نظامي ميان آتن و آنكارا پاياني ندارد و هر از چندي در چارچوب يك موضوع سياسي، اقتصادي، فرهنگي يا منطقه‌اي خودنمايي مي‌كند. بن‌بست در مذاكرات دو قبرس كه اخيرا تحت نظر سازمان ملل در سوييس برگزار و البته بدون حصول نتيجه ملموسي به پايان رسيد فصل جديدي در تنش ميان دو همسايه و رقيب ايجاد كرد. در سطوح وزراي خارجه يونان و تركيه هريك ديگري را به اتخاذ نقش منفي و متوقف شدن مذاكرات متهم مي‌كنند.
سخنگوي وزارت خارجه تركيه سخنان وزير خارجه يونان پس از ديدار با وزير خارجه صربستان در آتن را كاملا غير قابل قبول توصيف و وي را به بيان ادعاهاي بي‌پايه متهم و رويكرد طرف يوناني را غيرسازنده و دور از روح مصالحه‌جويانه دانسته و آتن را به بيان ادعاهاي غيرواقعي و بي‌پايه و برخلاف خود حسن نيت و روح سازنده متهم مي‌كند.
بلافاصله سخنگوي وزارت خارجه يونان در واكنش سريع به انتقاد وزارت خارجه تركيه، عليه وزير خارجه يونان تاكيد كرد «تركيه همچنان جامعه بين‌المللي را به تمسخر گرفته است. صدور چنين بيانيه‌هايي اثبات مي‌كند جسارت تركيه حدي نمي‌شناسد. در حقيقت به جايي رسيده كه انعطاف‌ناپذيري كه در كران مونتانا نشان داده را «روح سازنده» نامگذاري مي‌كند. اما وزير امورخارجه تركيه ادامه مذاكرات قبرس را به معناي پذيرش كليه درخواست‌هاي طرف يوناني‌نشين ندانسته و هرگونه درخواست غيرمنطقي را رد كرده و منبعد نيز رد خواهد كرد. سازمان ملل، انگلستان و اتحاديه اروپا نيز شاهد رويكرد مثبت ما در اين مذاكرات بودند. از آنجايي كه ما درخواست‌هاي غيرمنطقي آنها را نپذيرفتيم اينك ما را به عنوان عامل عدم دستيابي به راه‌حل نشان مي‌دهند.
به باور آتن، اعتراف جديد وزير خارجه تركيه مبني بر اينكه تركيه هرگز امكان نداشت «پيشنهاد احمقانه» لغو حق مداخله در قبرس، لغو قانون ضمانت و خروج ارتش اشغالگر از قبرس را بپذيرد، بزرگ‌ترين مدرك مسووليت آشكار تركيه در به بن‌بست كشيده شدن كنفرانس و مذاكرات قبرس است. آنكارا قصد نداشت به راه‌حلي كه موجب تضمين استقلال و حاكميت قبرس گردد، متعهد شود. راه‌حل عادلانه و پايدار يعني برداشتن تمامي عواقب ناشي از تجاوز و اشغالگري، يعني لغو حق مداخله و قانون كشورهاي ضامن، يعني خروج ارتش اشغالي از جزيره.
وزير خارجه يونان اعتقاد دارد تركيه مي‌خواست يونان توافق كند سند موافقتنامه بر تانك تركيه كه به خاك قبرس تجاوز مي‌كند آويزان شده و با امضاي يونان بر اين سند تركيه هر موقع اراده كند بتواند وارد قبرس شود. وزير خارجه تركيه به دبيركل سازمان ملل گفته بود تركيه آماده مصالحه است. وقتي دبيركل تصميم گرفت اين مصالحه روي كاغذ بيايد اعلام كرد نمي‌خواهد و نمي‌تواند مصالحه كند. تركيه خواستار حفظ حق مداخله است تا هر موقع اراده كند بتواند عليه قبرس يعني يك كشور حاكم و مستقل عضو اتحاديه اروپا و سازمان ملل اقدام كند. خواسته تركيه ضد حقوق بين‌المللي، مقررات دموكراسي و سازمان ملل است.
يوناني‌ها اين‌بار حتي انتقادات خود عليه فرستاده ويژه دبيركل سازمان ملل را علني كرده و مواضع وي را در جريان اين مذاكرات «جانبدارانه» دانستند. به ادعاي آتن، وقتي فرستاده دبيركل سازمان ملل جهت گفت‌وگو به آتن مي‌آمد قبل از ديدار با ما به سفارت تركيه مي‌رفت! در اوج چنين تنش‌هايي و در حالي كه آتن از تركيه مي‌خواهد فراتر از تهديدهاي لفظي حركت نكرده بار ديگر از نيكوزيا حمايت كرده و معتقد است ديگر كشورهاي اروپايي نيز از حقوق بين‌المللي و حقوق كشور عضو اتحاديه اروپا دفاع خواهند كرد. به اعتقاد مقامات يوناني با وجود بن‌بست در مذاكرات، پرونده مساله قبرس هنوز بسته نشده است و مذاكرات كنفرانس كران مونتانا شكست نيست چرا كه در اين مذاكرات براي نخستين‌بار مساله ضمانت و امنيت مطرح است. تا زماني خاك عضو اتحاديه اروپا و سازمان ملل تحت اشغال قرار دارد مساله قبرس حل نشده و اين كشور به كشور عادي تبديل نخواهد شد.
تركيه اتهامات آتن را بي‌پايه و اساس و يك بازي توهين‌آميز مي‌داند و مدعي است كساني كه خود رويكرد غيرسازنده اتخاذ كرده و فضاي سازش را از مذاكرات دور كرده بودند اكنون اتهامات بي‌پايه و اساس بيان مي‌كنند تا افرادي كه حسن نيت و رويكرد سازنده اتخاذ كرده بودند را مورد سرزنش و اتهام قرار دهند. تلاش‌هاي بي‌ثمر وزير امور خارجه يونان براي مقصر نشان دادن تركيه درحقيقت تلاشي براي پنهان كردن واقعيت‌ها درباره شكست مذاكرات است زيرا اين مذاكرات به دليل نبود حسن نيت و اراده سياسي در طرف يونان و قبرس يوناني‌نشين شكست خورده است.
به زعم يونان، تركيه همان طور كه نخستين كنفرانس ژنو را ترك كرد كنفرانس دوم را نيز تخريب و كنفرانس سوييس را به بن‌بست هدايت كرد. وقتي تركيه در مقابل پيشنهاد دبيركل سازمان ملل مبني بر ثبت كتبي مصالحه بالقوه قرار گرفت مجبور شد از مواضع و تمايلات واقعي خود پرده بردارد و اثبات شود كه اين كشور هرگز در طول مذاكرات چندجانبه هيچ تمايلي براي حصول مصالحه نداشته و قصد فريب دادن دبيركل را داشته است.
در روزهاي اخير كنسرسيوم شركت‌هاي «توتال و اني» با وجود تهديدهاي تركيه قرار است به زودي فعاليت حفاري خود در ميدان 11 قبرس را آغاز كند و آنكارا در اقدامي تنش زا اعلام كرده است در ميادين 5، 6 و 7 منطقه انحصاري اقتصادي قبرس مانور دريايي برگزار خواهد كرد. نيروي دريايي تركيه دو كشتي جنگي و يك زير دريايي به محلي در نزديكي سواحل قبرس كه كشتي اكتشافاتي فرانسوي براي قبرس اكتشاف نفت و گاز در شرق مديترانه حضور دارد، اعزام تا اقدامات اين كشتي اكتشافاتي را زيرنظر قرار دهد.